|
1.
Heredes instituere permissum est tam liberos homines quam servos tam proprios
quam alienos. proprios autem olim quidem secundum plurium sententias non aliter
quam cum libertate recte instituere licebat. hodie vero etiam sine libertate ex
nostra constitutione heredes eos instituere permissum est quod non per
innovationem induximus, sed quoniam et aequius erat et Atilicino placuisse
Paulus suis libris quos tam ad Masurium Sabinum quam ad Plautium scripsit
refert. proprius autem servus etiam is intellegitur in quo nudam proprietatem
testator habet, alio usumfructum habente. est autem casus in quo nec cum
libertate utiliter servus a domina heres instituitur, ut constitutione divorum
Severi et Antonini cavetur, cuius verba haec sunt:
2.
"Servum adulterio maculatum non iure testamento manumissum ante sententiam
ab ea muliere videri quae rea fuerat eiusdem criminis postulata, rationis est:
quare sequitur, ut in eundem a domina collata institutio nullius momenti
habeatur.".
3.
alienus servus etiam is intellegitur, in quo usumfructum testator habet. Servus
autem a domino suo heres institutus, si quidem in eadem causa manserit, fit ex
testamento liber heresque necessarius. si vero a vivo testatore manumissus
fuerit, suo arbitrio adire hereditatem potest, quia non fit necessarius, cum
utrumque ex domini testamento non consequitur. quodsi alienatus fuerit, iussu
novi domini adire hereditatem debet et ea ratione per eum dominus fit heres:
nam ipse alienatus neque liber neque heres esse potest, etiamsi cum libertate
heres institutus fuerit: destitisse etenim a libertatis datione videtur dominus
qui eum alienavit. alienus quoque servus heres institutus si in eadem causa
duraverit, iussu domini adire hereditatem debet. si vero alienatus fuerit aut
vivo testatore aut post mortem eius, antequam adeat, debet iussu novi domini
adire. at si manumissus est, vivo testatore vel mortuo, antoquam adeat, suo
arbitrio adire hereditatem potest. Servus alienus post domini mortem recte
heres instituitur, quia et cum hereditariis servis est testamenti factio:
nondum enim adita hereditas personae vicem sustinet, non heredis futuri, sed
defuncti, cum et eius qui in utero est servus recte heres instituitur. Servus
plurium, cum quibus testamenti factio est, ab extraneo institutus heres,
unicuique dominorum cuius iussu adierit pro portione dominii adquirit
hereditatem.
4.
Et unum hominem et plures in infinitum, quot quis velit, heredes facere licet.
Hereditas plerumque dividitur in duodecim uncias, quae assis appellatione
continentur. habent autem et hae partes propria nomina ab uncia usque ad assem,
ut puta haec; uncia, sextans, quadrans, triens, quincunx, semis, septunx, bes,
dodrans, dextans deunx, as. non autem utique duodecim uncias esse oportet. nam
tot unciae assem efficiunt quot testator voluerit, et si unum tantum quis ex
semisse verbi gratia heredem scripserit, totus as in semisse erit: neque enim
idem ex parte testatus et ex parte intestatus decedere potest, nisi sit miles,
cuius sola voluntas in testando spectatur. et e contrario potest quis in
quantascumque voluerit plurimas uncias suam hereditatem dividere. Si plures
instituantur, ita demum partium distributio necessaria est si nolit testator
eos ex aequis partibus heredes esse: satis enim constat, nullis partibus
nominatis aequis ex partibus eos heredes esse. partibus autem in quorundam
personis expressis, si quis alius sine parte nominatus erit, si quidem aliqua
pars assi deerit, ex ea parte heres fit, et si plures sine parte scripti sunt,
omnes in eadem parte concurrent. si vero totus as completus sit, in partem
dimidiam vocantur, et ille vel illi omnes in alteram dimidiam. nec interest,
primus an medius an novissimus sine parte scriptus sit: ea enim pars data
intellegitur quae vacat. Videamus, si pars aliqua vacet nec tamen quisquam sine
parte heres institutus sit, quid iuris sit? veluti si tres ex quartis partibus
heredes scripti sunt. et constat, vacantem partem singulis tacite pro
hereditaria parte accedere et perinde haberi ac si ex tertiis partibus heredes
scripti essent: et ex diverso si plus asse in portionibus sit, tacite singulis
decrescere, ut, si verbi gratia quattuor ex tertiis partibus heredes scripti
sint, perinde habeantur ac si unusquisque ex quarta parte scriptus fuisset. Et
si plures unciae quam duodecim distributae sunt, is qui sine parte institutus
est quod dipondio deest habebit: idemque erit si dipondius expletus sit. quae
omnes partes ad assem postea revocantur, quamvis sint plurium unciarum.
5.
Heres et pure et sub condicione institui potest. ex certo tempore aut ad certum
tempus non potest, veluti POST QUINQUENNIUM QUAM MORIAR vel EX KALENDES ILLIS
aut USQUE AD KALENDAS ILLAS HERES ESTO: diemque adiectum pro supervacuo haberi
placet, et perinde esse ac si pure heres institutus esset. Impossibilis
condicio in institutionibus et legatis nec non in fideicommissis et
libertatibus pro non scripto habetur. Si plures condiciones institutioni
adscriptae sunt, si quidem coniunctim, ut puta SI ILLUD ET ILLUD FACTUM ERIT,
omnibus parendum est: si separatim, veluti SI ILLUD AUT ILLUD FACTUM ERIT, cui
libet obtemperare satis est.
6.
Hi, quos numquam testator vidit, heredes institui possunt, veluti si fratris
filios peregri natos, ignorans qui essent, heredes instituerit: ignorantia enim
testantis inutilem institutionem non facit.
|