|
1.
Re contrahitur obligatio veluti mutui datione. mutui autem obligatio in his
rebus consistit quae pondere, numero mensurave constant, veluti vino, oleo,
frumento, pecunia numerata, aere, argento, auro, quas res aut numerando aut
metiendo aut adpendendo in hoc damus ut accipientium fiant, et quandoque nobis
non eaedem res, sed aliae eiusdem naturae et qualitatis reddantur. unde etiam
mutuum appellatum sit, quia ita a me tibi datur, ut ex meo tuum fiat. ex eo
contractu nascitur actio quae vocatur condictio. Is quoque, qui non debitum
accepit ab eo qui per errorem solvit re obligatur: daturque agenti contra eum
propter repetitionem condicticia actio; nam proinde ei condici potest SI PARET
EUM DARE OPORTERE ac si mutuum accepisset. unde pupillus, si ei sine tutoris
auctoritate non debitum per errorem datum est, non tenetur indebiti
condictione, non magis quam mutui datione. sed haec species obligationis non
videtur ex contractu consistere, cum is qui solvendi animo dat magis distrahere
voluit negotium quam contrahere.
2.
Item is cui res aliqua utenda datur, id est commodatur, re obligatur et tenetur
commodati actione. sed is ab eo qui mutuum accepit longe distat: namque non ita
res datur ut eius fiat, et ob id de ea re ipsa restituenda tenetur. et is
quidem qui mutuum accepit, si quolibet fortuito casu quod accepit amiserit,
veluti incendio, ruina, naufragio aut latronum hostiumve incursu, nihilo minus
obligatus permanet. at is qui utendum accepit sane quidem exactam diligentiam
custodiendae rei praestare iubetur, nec sufficit ei tantam diligentiam
adhibuisse quantam suis rebus adhibere solitus est, si modo alius diligentior
poterit eam rem custodire: sed propter maiorem vim maioresve casus non tenetur,
si modo non huius culpa is casus intervenerit: alioquin si id quod tibi
commodatum est peregre ferre tecum malueris, et vel incursu hostium praedonumve
vel naufragio amiseris, dubium non est quin de restituenda ea re tenearis.
commodata autem res tunc proprie intellegitur, si nulla mercede accepta vel
constituta res tibi utenda data est. alioquin mercede interveniente locatus
tibi usus rei videtur: gratuitum enim debet esse commodatum.
3.
Praeterea et is apud quem res aliqua deponitur re obligatur, et actione
depositi, qua et ipse de ea re quam accepit restituenda tenetur. sed is ex eo
solo tenetur, si quid dolo commiserit, culpae autem nomine, id est desidiae
atque neglegentiae, non tenetur: itaque securus est qui parum diligenter
custoditam rem furto amisit, quia, qui neglegenti amico rem custodiendam
tradidit, suae facilitati id imputare debet.
4.
Creditor quoque qui pignus accepit re obligatur, qui et ipse de ea ipsa re quam
accepit restituenda tenetur actione pigneraticia. sed quia pignus utriusque
gratia datur, et debitoris, quo magis ei pecunia crederetur, et creditoris, quo
magis ei in tuto sit creditum, placuit sufficere, quod ad eam rem custodiendam
exactam diligentiam adhiberet: quam si praestiterit et aliquo fortuito casu rem
amiserit, securum esse nec impediri creditum petere.
|