|
1. Iustas autem nuptias
inter se cives Romani contrahunt, qui secundum praecepta legum coeunt, masculi
quidem puberes, feminae autem viripotentes, sive patresfamilias sint sive
filiifamilias, dum tamen filiifamilias et consensum habeant parentum, quorum in
potestate sunt. nam hoc fieri debere et civilis et naturalis ratio suadet in
tantum ut iussum parentis praecedere debeat. unde quaesitum est, an furiosi
filia nubere aut furiosi filius uxorem ducere possit? cumque super filio
variabatur, nostra processit decisio, qua permissum est ad exemplum filiae
furiosi filium quoque posse et sine patris interventu matrimonium sibi copulare
secundum datum ex constitutione modum.
2.
Ergo non omnes nobis uxores ducere licet: nam quarundam nuptiis abstinendum
est: inter eas enim personas quae parentum liberorumve locum inter se optinent
nuptiae contrahi non possunt, veluti inter patrem et filiam vel avum et neptem
vel matrem et filium vel aviam et nepotem et usque ad infinitum: et si tales
personae inter se coierunt, nefarias atque incestas nuptias contraxisse
dicuntur. et haec adeo ita sunt ut, quamvis per adoptionem parentum liberorumve
loco sibi esse coeperint, non possint inter se matrimonio iungi, in tantum ut
etiam dissoluta adoptione idem iuris maneat: itaque eam quae tibi per
adoptionem filia aut neptis esse coeperit, non poteris uxorem ducere, quamvis
eam emancipaveris.
3.
Inter eas quoque personas, quae ex transverso gradu cognationis iunguntur, est
quaedam similis observatio, sed non tanta. sane enim inter fratrem sororemque nuptiae
prohibitae sunt, sive ab eodem patre eademque matre nati fuerint, sive ex
alterutro eorum. sed si qua per adoptionem soror tibi esse coeperit, quamdiu
quidem constat adoptio sane inter te et eam nuptiae consistere non possunt: cum
vero per emancipationem adoptio dissoluta sit, poteris eam uxorom ducere: sed
et si tu emancipatus fueris, nihil est impedimento nuptiis. et ideo constat, si
quis generum adoptare velit, debere eum ante filiam suam emancipare: et si quis
velit nurum adoptare, debere eum ante filium emancipare. Fratris vel sororis
filiam uxorem ducere non licet. sed nec neptem fratris vel sororis ducere quis
potest, quamvis quarto gradu sint. cuius enim filiam uxorem ducere non licet,
eius neque neptem permittitur. eius vero mulieris quam pater tuus adoptavit
filiam non videris impediri uxorem ducere, quia neque naturali neque civili
iure tibi coniungitur. Duorum autem fratrum vel sororum liberi vel fratris et
sororis iungi possunt. Item amitam, licet adoptivam, uxorem ducere non licet,
item materteram, quia parentum loco habentur. qua ratione verum est, magnam
quoque amitam et materteram magnam prohiberi uxorem ducere. Adfinitatis quoque
veneratione quarundam nuptiis abstinere necesse est. ut ecce privignam aut
nurum uxorem ducere non licet, quia utraeque filiae loco sunt. quod scilicet
ita accipi debet, si fuit nurus aut privigna: nam si adhuc nurus est, id est si
adhuc nupta est filio tuo, alia ratione uxorem eam ducere non poteris, quia
eadem duobus nupta esse non potest: item si adhuc privigna tua est, id est si
mater eius tibi nupta est, ideo eam uxorem ducere non poteris, quia duas uxores
eodem tempore habere non licet. Socrum quoque et novercam prohibitum est uxorem
ducere, quia matris loco sunt. quod et ipsum dissoluta demum adfinitate procedit:
alioquin si adhuc noverca est, id est si adhuc patri tuo nupta est, communi
iure impeditur tibi nubere, quia eadem duobus nupta esse non potest: item si
adhuc socrus est id est si adhuc filia eius tibi nupta est, ideo impediuntur
nuptiae, quia duas uxores habere non potes. Mariti tamen filius ex alia uxore
et uxoris filia ex alio marito, vel contra, matrimonium recte contrahunt, licet
habeant fratrem sororemve ex matrimonio postea contracto natos. Si uxor tua
post divortium ex alio filiam procreaverit, haec non est quidem privigna tua,
sed Iulianus huiusmodi nuptiis abstinere debere ait: nam nec sponsam filii
nurum esse nec patris sponsam novercam esse, rectius tamen et iure facturos
eos, qui huiusmodi nuptiis se abstinuerint. Illud certum est, serviles quoque
cognationes impedimento esse nuptiis, si forte pater et filia aut frater et
soror manumissi fuerint. Sunt et aliae personae quae propter diversas rationes
nuptias contrahere prohibentur quas in libris digestorum seu pandectarum ex
veteri iure collectarum enumerari permisimus.
4.
Si adversus ea quae diximus aliqui coierint, nec vir nec uxor nec nuptiae nec
matrimonium nec dos intellegitur. itaque ii qui ex eo coitu nascuntur in
potestate patris non sunt, sed tales sunt, quantum ad patriam potestatem
pertinet, quales sunt ii quos mater vulgo concepit. nam nec hi patrem habere
intelleguntur, cum his etiam incertus est: unde solent filii spurii appellari,
vel a Graeca voce quasi sporãdhn concepti, vel quasi sine patre
filii. sequitur ergo, ut et dissoluto tali coitu nec dotis exactioni locus sit.
qui autem prohibitas nuptias coeunt et alias poenas patiuntur, quae sacris
constitutionibus continentur.
5.
Aliquando autem evenit, ut liberi quidem statim ut nati sunt in potestate
parentum non fiant, postea autem redigantur in potestatem. qualis est is qui
dum naturalis fuerat postea curiae datus potestati patris subicitur. nec non is
qui a muliere libera procreatus, cuius matrimonium minime legibus interdictum
fuerat sed ad quam pater consuetudinem habuerat. postea ex nostra
constitutione, dotalibus instrumentis compositis, in potestate patris
efficitur: quod et alii si ex eodem matrimonio non fuerint procreati, similiter
nostra constitutio praebuit.
|