|
1.
Igitur Iano regnante apud indigenas rudes incultosque Saturnus regno profugus,
cum in Italiam devenisset, benigne exceptus hospitio est ibique haud procul a
Ianiculo arcem suo nomine Saturniam constituit.
2.
Isque primus agriculturam edocuit ferosque homines et rapto vivere assuetos ad
compositam vitam eduxit, secundum quod Vergilius in octavo sic ait:
Haec
loca indigenae Fauni Nymphaeque tenebant,
Gensque virum truncis et duro robore nata,
Quis neque mos neque cultus erat nec iungere tauros
Aut componere opes norant aut parcere parto,
Sed rami atque asper victu venatus alebat.
3.
Omissoque Iano, qui nihil aliud quam ritum colendorum deorum religionesque
intulerat, se Saturno maluit annectere, qui vitam moresque feris etiam tum
mentibus insinuans ad communem utilitatem, ut supra diximus, disciplinam
colendi ruris edocuit, ut quidem indicant illi versus:
Is genus
indocile ac dispersum montibus altis
Composuit legesque dedit Latiumque vocari
Maluit.
4.
Is tum etiam usum signandi aeris ac monetae in formam incutiendae ostendisse
traditur, in quam ab una parte caput eius imprimeretur, altera navis, qua vectus
illo erat.
5.
Unde hodieque aleatores posito nummo opertoque optionem collusoribus ponunt
enuntiandi, quid putent subesse, caput, aut navem: quod nunc vulgo corrumpentes
naviam dicunt.
6.
Aedes quoque sub clivo Capitolino, in qua pecnuiam conditam habebat, aerarium
Saturni hodieque dicitur.
7.
Verum quia, ut supra diximus, prior illuc Ianus advenerat, cum eos post obitum divinis
honoribus cumulandos censuissent, in sacris omnibus primum locum Iano
detuleruat, usque eo, ut etiam, cum aliis diis sacrificium fit, dato ture in
altaria, Ianus prior nominetur, cognomento quoque addito Pater, secundum quod
noster sic intulit:
Hanc Ianus
Pater, hanc Saturnus condidit arcem.
Ac subinde: Ianiculum
huic, illi fuerat Saturnia nomen.
Eique, eo quod
mire praeteritorum memor, tum etiani futuri
Rex arva
Latinus et urbes
Iam senior longa placidas in pace regebat.
quo regnante
Troianos refert in Italiam devenisse, quaeritur, quomodo Sallustius dicat: Cumque
his Aborigines, genus hominum agreste, sine legibus, sine imperio, liberum
atque solutum?
1.
Quidam autem tradunt terris diluvio coopertis passim multos diversarum regionum
in montibus, ad quos confugerant, constitisse: ex quibus quosdam aedem
quaerentes pervectos in Italiam Aborigines appellatos, Graeca scilicet
appellatione, a cacuminibus montium, quae illi faciunt.
2.
Alii volunt eos, quod errantes illo venerint, primo Aberrigines, post mutata
una littera altera adempta Aborigines cognominatos.
3.
Eos advenientes Picus excepit permissos vivere ut vellent. Post Picum regnavit
in Italia Faunus, quem a fando dictum volunt, quod is solet futura praecinere
versibus, quos Saturnios dicimus; quod genus metri in vaticinatione Saturniae
primum proditum est.
4.
Eius rei Ennius testis est, cum ait:
Versibus,
quos olim Fauni vatesque canebant.
5.
Hunc Faunum plerique eundem Silvanum a silvis, Inuum deum, quidam etiam Pana
vel Pan esse dixerunt.
|