|
61. Hoc
igitur sine quo non fit, ab eo in quo certe fit diligenter est separandum.
Illud enim est tamquam utinam ne in nemore Pelio--Nisi enim 'accedissent
abiegnae ad terram trabes,' Argo illa facta non esset, nec tamen fuit in his
trabibus efficiendi vis necessaria. At cum in Aiacis navim crispisulcans igneum fulmen iniectum est,
inflammatur navis necessario.
62. Atque
etiam est causarum dissimilitudo, quod aliae sunt, ut sine ulla appetitione
animi, sine voluntate, sine opinione suum quasi opus efficiant, vel ut omne
intereat quod ortum sit; aliae autem aut voluntate efficiunt aut perturbatione
animi aut habitu aut natura aut arte aut casu: voluntate, ut tu, cum hunc
libellum legis; perturbatione, ut si quis eventum horum temporum timeat;
habitu, ut qui facile et cito irascitur; natura, ut vitium in dies crescat;
arte, ut bene pingat; casu, ut prospere naviget. Nihil horum sine causa
nec quidquam omnino; sed huius modi causae non necessariae.
63. Omnium
autem causarum in aliis inest constantia, in aliis non inest. In natura
et in arte constantia est, in ceteris nulla. Sed tamen earum causarum quae non
sunt constantes aliae sunt perspicuae, aliae latent. Perspicuae sunt quae
appetitionem animi iudiciumque tangunt; latent quae subiectae sunt fortunae.
Cum enim nihil sine causa fiat, hoc ipsum est fortuna, qui eventus obscura
causa et latenter efficitur. Etiam ea quae fiunt partim sunt ignorata partim
voluntaria; ignorata, quae necessitate effecta sunt; voluntaria, quae consilio.
64. Nam iacere telum
voluntatis est, ferire quem nolueris fortunae. Ex quo aries subicitur ille in
vestris actionibus: si telum manu fugit magis quam iecit. Cadunt etiam in
ignorationem atque imprudentiam perturbationes animi; quae quamquam sunt
voluntariae--obiurgatione enim et admonitione deiciuntur--tamen habent tantos
motus, ut ea quae voluntaria sunt aut necessaria interdum aut certe ignorata
videantur.
|