|
22.
Sed ut hoc omisso ad studiorum atque artium contentionem revertamur, qui potest
dubitari quin ad consulatum adipiscendum multo plus adferat dignitatis rei
militaris quam iuris civilis gloria? Vigilas tu de nocte ut tuis consultoribus
respondeas, ille ut eo quo intendit mature cum exercitu perveniat; te gallorum,
illum bucinarum cantus exsuscitat; tu actionem instituis, ille aciem instruit;
tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur; ille tenet et
scit ut hostium copiae, tu ut aquae pluviae arceantur; ille exercitatus est in
propagandis finibus, tuque in regendis. Ac nimirum--dicendum est enim quod sentio--rei
militaris virtus praestat ceteris omnibus. Haec nomen populo Romano, haec huic
urbi aeternam gloriam peperit, haec orbem terrarum parere huic imperio coegit;
omnes urbanae res, omnia haec nostra praeclara studia et haec forensis laus et
industria latet in tutela ac praesidio bellicae virtutis. Simul atque increpuit
suspicio tumultus, artes ilico nostrae conticiscunt.
23.
Et quoniam mihi videris istam scientiam iuris tamquam filiolam osculari tuam,
non patiar te in tanto errore versari ut istud nescio quid quod tanto opere
didicisti praeclarum aliquid esse arbitrere. Aliis ego te virtutibus,
continentiae, gravitatis, iustitiae, fidei, ceteris omnibus, consulatu et omni
honore semper dignissimum iudicavi; quod quidem ius civile didicisti, non dicam
operam perdidisti, sed illud dicam, nullam esse in ista disciplina munitam ad
consulatum viam. Omnes enim artes, quae nobis populi Romani studia concilient,
et admirabilem dignitatem et pergratam utilitatem debent habere.
24.
Summa dignitas est in eis qui militari laude antecellunt; omnia enim quae sunt
in imperio et in statu civitatis ab his defendi et firmari putantur; summa
etiam utilitas, si quidem eorum consilio et periculo cum re publica tum etiam
nostris rebus perfrui possumus. Gravis etiam illa est et plena dignitatis
dicendi facultas quae saepe valuit in consule deligendo, posse consilio atque
oratione et senatus et populi et eorum qui res iudicant mentis permovere.
Quaeritur consul qui dicendo non numquam comprimat tribunicios furores, qui
concitatum populum flectat, qui largitioni resistat. Non mirum, si ob hanc
facultatem homines saepe etiam non nobiles consulatum consecuti sunt,
praesertim cum haec eadem res plurimas gratias, firmissimas amicitias, maxima
studia pariat. Quorum in isto vestro
artificio, Sulpici, nihil est.
|