|
64.
Hos ad magistros si qua te fortuna, Cato, cum ista natura detulisset, non tu
quidem vir melior esses nec fortior nec temperantior nec iustior--neque enim
esse potes--sed paulo ad lenitatem propensior. Non accusares nullis adductus
inimicitiis, nulla lacessitus iniuria, pudentissimum hominem summa dignitate
atque honestate praeditum; putares, cum in eiusdem anni custodia te atque L.
Murenam fortuna posuisset, aliquo te cum hoc rei publicae vinculo esse
coniunctum; quod atrociter in senatu dixisti, aut non dixisses aut, si
potuisses, mitiorem in partem interpretarere.
65.
Ac te ipsum, quantum ego opinione auguror, nunc et animi quodam impetu
concitatum et vi naturae atque ingeni elatum et recentibus praeceptorum studiis
flagrantem iam usus flectet, dies leniet, aetas mitigabit. Etenim isti ipsi
mihi videntur vestri praeceptores et virtutis magistri finis officiorum paulo
longius quam natura vellet protulisse ut, cum ad ultimum animo contendissemus,
ibi tamen ubi oporteret consisteremus. 'Nihil
ignoveris.' Immo aliquid, non omnia. 'Nihil gratiae causa feceris.' Immo
resistito gratiae, cum officium et fides postulabit. 'Misericordia commotus ne
sis.' Etiam, in dissolvenda severitate; sed tamen est laus aliqua humanitatis.
'In sententia permaneto.'
66.
Vero, nisi sententiam sententia alia vicerit melior. Huiusce modi Scipio ille
fuit quem non paenitebat facere idem quod tu, habere eruditissimum hominem
Panaetium domi; cuius oratione et praeceptis, quamquam erant eadem ista quae te
delectant, tamen asperior non est factus sed, ut accepi a senibus, lenissimus.
Quis vero C. Laelio comior <fuit>, quis iucundior eodem ex studio isto,
quis illo gravior, sapientior? Possum de L. Philo, de C. Gallo dicere haec
eadem, sed te domum iam deducam tuam. Quemquamne existimas Catone, proavo tuo,
commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? De
cuius praestanti virtute cum vere graviterque diceres, domesticum te habere
dixisti exemplum ad imitandum. Est illud quidem exemplum tibi propositum domi,
sed tamen naturae similitudo illius ad te magis qui ab illo ortus es quam ad
unum quemque nostrum pervenire potuit, ad imitandum vero tam mihi propositum
exemplar illud est quam tibi. Sed si illius comitatem et facilitatem tuae
gravitati severitatique asperseris, non ista quidem erunt meliora, quae nunc
sunt optima, sed certe condita iucundius.
|