|
Nondum
longus erat nec multa volumina passus,
iure suo poterat longior esse liber;
taedia continuo timuit cessura labori,
sumere ne lector iuge paveret opus.
Saepe cibis affert serus fastidia finis,
gratior est modicis haustibus unda siti;
intervalla viae fessis praestare videtur
qui notat inscriptus milia crebra lapis.
Partimur trepidum per opuscula bina ruborem,
quem satius fuerat sustinuisse semel.
Tandem nimbosa maris obsidione solutis
Pisano portu contigit alta sequi.
Arridet placidum radiis crispantibus aequor
et sulcata levi murmurat unda sono.
Incipiunt Appennini devexa videri,
qua fremit aerio monte repulsa Thetis.
Italiam rerum dominam qui cingere visu
et totam pariter cernere mente velit,
inveniet quernae similem procedere frondi
artatam laterum conveniente sinu.
Milia per longum decies centena teruntur
a Ligurum terris ad freta Sicaniae;
in latum variis damnosa amfractibus intrat
Tyrrheni rabies Hadriacique salis.
Qua tamen est iuncti maris angustissima tellus,
triginta et centum milia sola patet.
Diversas medius mons obliquatur in undas,
qua fert atque refert Phoebus uterque diem:
Urget Dalmaticos Eoo vertice fluctus
caerulaque occiduis frangit Etrusca iugis.
Si factum certa mundum ratione fatemur
consiliumque dei machina tanta fuit,
excubiis Latiis praetexuit Appenninum
claustraque montanis vix adeunda viis.
Invidiam timuit natura parumque putavit
Arctois Alpes opposuisse minis,
sicut vallavit multis vitalia membris
nec semel inclusit quae pretiosa tulit.
Iam tum multiplici meruit munimine cingi
sollicitosque habuit Roma futura deos.
Quo magis est facinus diri Stilichonis acerbum,
proditor arcani quod fuit imperii.
Romano generi dum nititur esse superstes,
crudelis summis miscuit ima furor,
dumque timet, quidquid se fecerat ipse timeri,
immisit Latiae barbara tela neci.
Visceribus nudis armatum condidit hostem
illatae cladis liberiore dolo.
Ipsa satellitibus pellitis Roma patebat
et captiva prius quam caperetur erat.
Nec tantum Geticis grassatus proditor armis:
Ante Sibyllinae fata cremavit opis.
Odimus Althaeam consumpti funere torris,
Nisaeum crinem flere putantur aves;
at Stilicho aeterni fatalia pignora regni
et plenas voluit praecipitare colos.
Omnia Tartarei cessent tormenta Neronis;
consumat Stygias tristior umbra faces;
hic immortalem, mortalem perculit ille,
hic mundi matrem perculit, ille suam.
Sed diverticulo fuimus fortasse loquaces:
Carmine propositum iam repetamus iter.
Advehimur celeri candentia moenia lapsu;
nominis est auctor sole corusca soror.
Indigenis superat ridentia lilia saxis
et levi radiat picta nitore silex;
dives marmoribus telus, quae luce coloris
provocat intactas luxuriosa nives.
|