|
21. Et ut ordiamur a Romulo: hic
nihil liberorum reliquit, nihil Numa Pompilius, quod utile posset esse rei p.
Quid Camillus ? Num sui similes liberos
habuit ? Quid Scipio ? Quid Catones qui magni fuerunt ? Iam vero quid de
Homero, Demosthene, Vergilio, Crispo et Terentio, Plauto ceterisque aliis
loquar ? Quid
de Caesare ? Quid de Tullio, cui soli melius fuerat liberos non habere? Quid de
Augusto, qui nec adoptivum bonum filium habuit, cum illi legendi potestas
fuisset ex omnibus ? Falsus est etiam ipse Traianus in suo municipe ac nepote
diligendo. Sed ut omittamus adoptivos, ne nobis Antonini Pius et Marcus, numina
rei publicae, occurrant, veniamus ad genitos. Quid Marco felicius fuisset, si Commodum non reliquisset heredem ? Quid
Severo Septimio, si Bassianum nec genuisset ? Qui statim insimulatum fratrem
insidiarum contra se cogitatarum parricidali etiam figmento interemit; qui
novercam suam- et quid novercam ? matrem quin immo, in cuius sinu Getam filium
eius occiderat, uxorem duxit; qui Papinianum, iuris asylum et doctrinae legatis
thesaurum, quod parricidium excusare noluisset, occidit, et praefectumquidem,
ne homini per se et per scientiam suam magno deesset et dignitas. Denique, ut
alia omittam, ex huius moribus factum puto, ut Severus tristior vir ad omnia,
immo etiam crudelior pius et dignus deorum altaribus duceretur. Qui quidem
divinam Sallusti orationem, qua Micipsa filios ad pacem hortatur, ingravatus
morbo misisse filio dicitur maiori. Idque frustra. Et --- hominem tantum valetudine.
Vixit denique in odio populi diu Antoninus, nomenque illud venerabile diu minus
amatum est, quamvis et vestimenta populo dederit, unde Caracalus est dictus, et
thermas magnificentissimas fecerit. Extat sane Romae Severi porticus gesta eius
exprimens a filio, quantum plurimi docent, structa.
22.
Signa mortis eius haec fuerunt: ipse somniavit quattuor aquilis et gemmato
curru praevolante nescio qua ingenti humana specie ad caelum esse raptum;
cumque raperetur, octoginta et novem numeros explicuisse, ultra quot annos ne
unum quidem annum vixit, nam ad imperium senex venit; cumque positus esset in
circulo ingenti aereo, diu solus et destitutus stetit. Cum vereretur autem, ne
praeceps rueret a Iove se vocatum vidit atque inter Antoninos locatum. Die
circensium cum tres Victoriolae more solito essent locatae gypseae cum palmis,
media, quae ipsius nomine adscriptum orbem tenebat, vento icta de podio stans
decidit et humi constitit; ea quae Getae nomine inscripta erat, corruit et
omnis comminuta est; illa vero, quae Bassiani titulum praeferebat, amissa palma
venti turbine vix constitit. Post murum apud vallum visum in Brittannia cum ad
proximam mansionem rediret non solum victor sed etiam in aeternum pace fundata
volvens animo, quid ominis sibi occurreret, Aethiops quidam e numero militari,
clarae inter scurras famae et celebratorum semper iocorum, cum corona e
cupressu facta idem occurit. Quem cum ille iratus removeri ab oculis
praecepisset et coloris eius tactus omine et coronae, dixisse ille dicitur ioci
causa : "Totum fuisti isti, totum vicisti, iam deus esto victor." Et
civitatem veniens cum rem divinam vellet facere, primum ad Bellonae templum
ductus est errore haruspicis rustici, deinde hostiae furvae sunt adplicitae. Quod
cum esset aspernatus atque ad palatium se reciperet, neglegentia ministrorum
nigriae hostiae, et usque ad limen domus Palatinae, imperatorem secutae sunt.
23.
Sunt per plurimas civitates opera eius insigna. Magnum vero illud in civilitate
eius, quod Romae omnes aedes publicas, quae vitio temporum labebantur,
instauravit nusquam prope suo nomine adscripto, servatis tamen ubique titulis
conditorum. Moriens septem annorum canonem, ita ut cottidiana septuaginta
quinque milia modium expendi possent, reliquit; olei verotantum, ut per
quinquennium non solum l;urbis usibus, sed et totius Italiae, quae oleo eget,
sufficeret. Ultima verba eius dicuntur haec fuisse : "Turbatam rem p.
ubique accepi, pacatam etiam Brittannis relinquo, senex ac pedibus aeger firmum
imperium Antoninis meis relinquens, si boni erunt, imbecillum. si mali." Iussit deinde signum tribuno dari
"laboremus", quia Pertinax, quando in imperium adscitus est, signum
dederat "militemus". Fortunam deinde regiam, quae comitari principes
et in cubiculis poni solebat, geminare statuerat, ut sacratissimum simulacrum
utrique relinqueret filiorum; sed cum videret se perurgueri sub hora mortis,
iussisse fertur, ut alternis diebus apud filios imperatores in cubiculis
Fortuna poneretur. Quod Bassianus prius contempsit quam faceret parricidium.
24.
Corpus eius a Brittannia Romam usque cum magna provincialium reverentia
susceptum est; quamvis aliqui urnulam auream tantum fuisse dicant Severi
reliquias continentem eandemque Antoninorum sepulchro inlatam, cum Septimius
illic, ubi vita functus est, esset incensus. Cum Septizodium faceret, nihil
aliud cogitavit quam ut ex Africa venientibus suum opus occurreret et, nisi
absente eo per praefectum urbis medium simulacrum eius esset locatum, aditum
Palatinis aedibus, id est in regium atrium, ab ea parte facere voluisse
perhibetur. Quod etiam post Alexander cum vellet facere, ab aruspicibus dicitur
esse prohibitus, cum hoc sciscitans non litasset.
|