|
9.
Haec sunt, Diocletiane maxime Augustorum, quae
de Pescennio didicimus ex pluribus libris. Non enim facile, ut in principes in
re p. non fuerunt aut a senatu, appellati non sunt imperatores, aut occisi
citius ad famam venire nequiverunt. Inde quod latet Vindex, quod Piso nescitur,
quod omnes illi, qui aut tantum adoptati sunt aut a militibus imperatores
appellati, ut sub Domitiano Antonius, aut cito interempti vitam cum imperii
usurpatione posuerunt. Sequitur nunc, ut de Clodio Albino dicam, qui quasi
socius huius habetur, quod et pariter contra Severum rebellarunt et ab eodem
victi atque occisi sunt. De quo ipso neque satis clara extant, quia eadem
fortuna illius fuit quae Pescennii, etiamsi vita satis dispar. Ac quid ex his,
quae ad Pescennium pertinent, praeterisse videamur, licet aliis libris cognosci
possint, de hoc Severo Septimio vates dixerunt, qud neque vivus neque mortuus
in potestatem Severi venturus esset, sed iuxta aquas illi pereundum esset. Quod quidam dicunt ipsum
Severum de mathesi, qua callebat, dixisse. Nec abfuit responsis veritas, cum
ille inventus sit iuxta paludem semivivus.
10.
Hic tantae fuit severitatis, ut, cum milites quosdam in cauco argenteo
expeditionis tempore bibere vidissat iussit omne argentum summoveri de usu expeditionali,
addito eo ut ligneis vasis uturentur. Quod quidem illi odium militare
concitavit. Dicebat enim posse fieri, ut sarcinae militares in potestatem
hostium venirent, nec se barbarae nationes argento nostro gloriosiores
facerent, cum alia minus apta hosticam viderentur ad gloriam. Idem iussit vinum in expeditione neminem bibere, sed
aceto universos esse contentos. Idem pistores sequi expeditionem prohibuit, bucellato
iubens milites et omnes contentos esse. Idem ob unius gallinacei direptionem
decem commanipulones, qui raptum ab uno comederant, securi percuti iussit, et
fecisset, nisi ab omni exercitu prope usque ad metum seditionis esset rogatus.
Et cum perpecisset, iussit, ut denorum gallinaceorum pretia provinciali
redderent decem, qui simul furto convixerant, addito eo ut tota in expeditione
in commannipulatione nemo focum faceret, ne umquam recens coctum cibum
sumerent, sed pane ac frigida vescerentur, adpositis speculatoribus, qui id
curarent. Idem iussit, ne zona milites ad bellum ituri aureos vel argenteos
nummos portarent, sed publice commandarent, recepturi post proelia quod
dederant, addens liberis eorum et uxoribus, heredibus certe reddendum, quibus
obvenisset, ne ad hostes aliquid praedae perveniret, si quid forte adversi
fortuna fecisset. Sed haec omnia, ut se habuerat Commodi temporum dissolutio,
adversa eidem fuere. Denique etiamsi nemo fuit, qui suis temporibus dux
severior videretur, perniciem illi magis ista quam - mortuo, ubi et invidia et
odium deposita erant, talia exempla valuerunt.
11.
Idem in omni expeditione ante omnes militarem cibum sumpsit ante papilionem nec
sibi umquam vel contra solem vel contra imbres quaesivit tecti suffragium, si
miles non habuit. Tantum denique belli tempore ratione militibus demonstrata
sibi et servis suis vel contubernalibus portentum putavit, quantum a militibus
ferebatur, cum servos suos annona oneraret, ne illi securi ambularent et onusti
milites idque ab exercitu cum suspirio videretur. Idem in contione iuravit se,
quamdiu in expeditionibus fuisset essetque adhuc futurus, non aliter egisse
acturumque esse quam militem, Marium ante oculos habentem et duces tales. Nec
alias fabulas umquam habuit nisi de Annibale ceterisque talibus. Denique cum
imperatori facto quidam panegyricum recitare vellet, dixit ei : "Scribe
laudes Marii vel Annibalis vel alicuius ducis optimi vita functi et dic, quid
ille fecerit, ut eum nos imitemur. Nam viventes laudare inrisio est, maxime
imperatores, a quibus speratur, qui timentur, qui praestare publice possunt,
qui possunt necare, qui proscribere". Se autem vivum placere velle,
mortuum etiam laudari.
12.
Amavit de principibus Augustum Vespasianum, Titum, Trainum, Pium, Marcum, reliquos
feneos vel veneratos vocans; maxime tamen [in] historiis Marium et Camillum et
Quinctium [et] Marcium Coriolanum dilexit. Interrogatus autem, quid de
Scipionibus sentiret, dixisse fertur felices illos fuisse magis quam fortes;
isque probare domesticam vitam et iuventutem, quae in utroque minus speciosa
domi fuisset. Apud omnes constat, quod si rerum potitus fuisset, omnia
correcturus fuerit, quae Severus vel non potuit emendare vel noluit, et quidem
sine crudelitate, immo etiam cum lenitate, sed militari, non remissa et inepta
atque ridicula. Domus eius hodie Romae visitur in campo Iovis, quae appellatur
Pescenniana, in qua simulacrum eius in trichoro constitutum post annum ex
Thebaico marmore, quod ille ad similitudinem sui factum a rege Thebaeorum
acceperat. Extat etiam epigramma Graecum, quod Latine hanc habet sententiam :
Terror
Aegyptiaci Niger astat militis ingens,
Thebaidos socius, aurea saecla volens.
Hunc reges, hunc gentes amant, hunc aurea Roma.
hic Antoninus carus [et] imperio.
Nigrum nomen habet, nigrum formavimmus ipsi,
ut consentiret forma, metalle,tibi.
Quos quidem
versus Severus eradi noluit, cum hoc ei et praefecti suggererent et officiorum
magistri, addens : "Si talis fuit, sciant omnes, qualem vicerimus; si
talis non fuit, putent omnes nos talem vicisse : immo sic sit, quia fuit
talis".
|