|
13. Fuit statura procerus, capillo
renodi et crispo, fronte lata, candore mirabili et [stupendo], ut plerique putent,
quod ex eo nomen acceperit, voce muliebri et prope ad eunuchorum sonum, motu
facili, iracundiam gravi, furore tristissimo, in luxurie varius, nam saepe
appetens vini, frequenter abstinens, armorum sciens, prorsus ut non male sui
temporis Catilina diceretur. Non ab re esse credimus causas ostendere, quibus
amorem senatus Clodius Albinus meruerit: cum Brittannicos exercitus regeret
iussu Commodi atque illum interemptum adhuc falso comperisset, cum sibi ab ipso
Commodo Caesareanum nomen esset delatum, processit ad milites et hac contione
usus est : "Si senatus p. R. suum illud vetus haberet imperium nec in
unius potestate res tanta consisteret, non ad Vitellios neque ad Nerones neque
ad Domitianos publica fata venissent. [essent] in imperio consulari nostrae
illae gentes Ceioniorum, Albinorum, Postumiorum, de quibus patres vestri, qui
et ipsi ab avis suis audierant, multa didicerunt. Et certe Africam Romano
imperio senatus adiunxit, Galliam [senatus addidit], senatus sebegit Hispanias,
orientalibus populis senatus dedit leges, Parthos temptavit senatus;
subegisset, nisi tam avarum principem Romano exercitui fortuna rei p. tunc
dixisset. Brittanias Caesar subegit, certe senator nondum tamen dictator. Hic
ipse Commodus quanto melior fuisset, si timuisset senatum? Et usque ad Neronem
quidem senatus auctoritas valuit, qui sordidum et inpurum principem damnare non
timuit, cum sententiae in eum dictae sint, qui vitae necisque potestatem atque
imperium tunc tenebat. Quare, conmilitones, ego Caesareanum nomen, quod mihi
Commodus detulit, nolo. di faxint, ut ne alii quidem velint. Senatus imperet,
provincias dividat, senatus nos consules faciat. Et quid dico senatus? Vos ipsi
et patres vestri; eritis enim ipsi senatores."
14.
Haec contio vivo adhuc Commodo Romam delata est. Quae Commodum in Albinum
exasperavit, statimque successorem misit Iunium Severum, unum ex
contubernalibus suis. Senatui autem tantum placuit, ut miris adclamationibus
absentem eum ornaret et vivo Commodo et deinceps interempto, ita ut nonnulli
etiam Pertinaci auctores fuerint, ut eum sibi socium adscisceret, [et] apud
Iulianum de occidendo Pertinace ipsius plurimum auctoritas valuerit. Ut autem
hoc verum intellegatur, epistolam Commodi ad praef. praet. suos datam inserui,
qua de occidendo Albino significavit suam mentem : "Aurelius Commodus
praefectis salutem. Audisse vos credoprimum fictum esse, quod ego meorum
consilio interfectus essem, deinde contionem Clodii Albini apud milites meos
habitam, qui semultum senatui commendat, idque, quantum videmus, non frustra.
Nam qui principem unum in re p. negat esse debere quique adserit a senatu
oportere totam rem p. regi, is senatum sibi petit imperium. Cavete igitur
diligentissime; iam enim hominem scitis vobis, militibus populoque
vitandum." Has litteras cum Pertinax invenisset, in Albini odium
publicavit. Quare Albinus occidendi
Pertinacis Iuliano auctor fuit.
|