|
9.
Erat autem iam octogenarius et plurimis
provinciis, ut diximus, ante praefuerat; populo Romano ita commendatus suis
actibus erat, ut toto dignus videretur imperio. de rationali quidem occiso
Gordianus ante nescierat. sed ubi rem conperit, iam mortis vicinus et filio
magis tiomens, maluit honestas causas habere moriendi quam dedi vinculis et
carceri Maximini. Appellato igitur Gordiano imperatore iuvenes, qui auctores
huius facinoris erant, statuas Maximini deiecerunt, imagines perfregerunt,
nomen publicitus eraserunt, ipsum etiam Gordianum Africanum appellaverunt.
Addunt quidam Africani cognomentum Gordiano idcirco inditum, non quod in Africa
impoerare coepisset, sed quod de Scipionum familia originem traheret. In
plurimis autem libris invenio et hunc Gordianum et filium eius pariter
imperatores appellatos et Antoninos cognominatos, alii vero Antonios. Post hoc
Carthaginem ventum cum pompa regali et fascibus laureatis, filiusque legatus
patris, exemplo Scipionum, ut Dexippus Graecae historiae scriptor auctor est,
pari potestate succinctus est. Missa deinceps legatio Romam est cum litteris
Gordianorum haec, quae gesta fuerant in Africa, indicans, quae per Valerianum,
principem senatus, qui postea imperavit, gratanter accepta est. Missae sunt et ad amicos
nobiles litterae, ut amines potentes et rem probarent et amiciores fierent ex
amicis.
10.
Sed tanta gratulationes factos contra Maximinum imperatores senatus accepit, ut
non solum gesta haec probarent sed etiam vigintiviros eligerent, inter quos
erat Maximinus sive Puppienus et Clodius Balbinus. Qui ambo imperatores sunt creati, posteaquam Gordiani
duo in Africa interempti sunt. Illos sane viginti senatus ad hoc creaverat, ut
divideret his Italicas regiones contra Maximinum pro Gordianis tuendas. Tunc
legationes a Maximino Romam venerunt abolitionem praeteritorum spondentes. Sed vicit
Gordianorum legatio, quae bona omnia pollicabatur, ita ut eidem crederetur et
ingens militibus stipendium et populo agros atque congiara promittenti. Usque
adeo autem magis Gordianis quam Maximinis est creditum, ut Vitalianus quidam,
qui praetorianis militibus praeerat, per audacissimos quaestorem et milites
iussu senatus occideretur, quod se antea crudeliter egerat, et tunc eius magis
inmanitas timebatur, amica et familiaris moribus Maximini. De cuius morte haec
fabella fertur. fictae sunt litterae Maximini, signatae quasi eiusdem anulo, et
missi cum quaetore milites, qui eas ferrent, addentes quaedam praeter litteras
secreto esse dicenda. Longam igitur porticum petiverunt, et cum ille ea, quae
sibi erant secreto dicenda, perquireret, hortantibus, ut prius signum
inspiceret epistolae, dum considerat, interemptus est. Persuasum deinde est militibus
iussu Maximini Vitalianum interemptum. peractisque rebus in castris Gordianorum
et littrerae et vultus sunt propositi.
11.
Interest, ut senatus consultum, quo Gordiani imperatores appelati sunt et
Maximinus hostis, litteris propagetur : non legitimo sed indicto senatus die
consul iam domi conventus cum praetoribus, aedilibus et tribunis plebis venit
in curiam. Praefectus urbi, cui nescio qui redoluerat et qui publicas litteras
non acceperat, a conventu se abstinuit. sed profuit, nam consul ante solitas
adclamationes, priusquam aliquid in Maximinum feleciter diceretur, ait :
"P. c., Gordiani duo, pater et filius, ambo ex consulibus, unus vester pro
consule, alter vester legatus, magno Afrorum consilio imperatores sunt
appellati. Gratias igitur agamus
Tysdritanae iuventuti, gratias Carthaginensi populo semper devoto : ad inmani
nos belua, ab illa fera vindicaverunt. Quid timide auditis? Quid circumspicitis? Quid
cunctamini? Hoc est quod semper optastis. Hostis est Maximinus : dii facient,
ut esse iam desinat, et Gordiani senis felicitatem atque prudentiam, iuvenis
virtutem atque constantiam laeti experiamur." Post haec litteras legit
Gordianorum ad senatum et ad semissas. Tunc adclamavit senatus : "Dii
vobis gratias. Liberati ab hostibus sumus : sic penitus liberemur. Maximinum hostem omnes
iudicamus. Maximinum cum filio dis inferis devovemus. Gordianos Augustos
appellamus. Gordianos principes agnoscimus. Imperatores de senatu dii
conservent, imperatores nobiles victores videamus, imperatores nostros Roma
videat. Hostes
publicos qui occiderit, praemium meretur."
12.
Dicit Iunius Cordus istud senatus consultum tacitum fuisse. Quod quale sit aut
quare sic appellatum, brevi exponam : omnino exemplum senatus consulti taciti
non aliud est hodie, quam quo vestra clementia convocatis ad interiora
maioribus ea disponit, quae non sunt omnibus publicanda; de quibus adiurare
etiam soletis, ne quis ante rem conpletam quicquam vel audiat vel intellegat.
Hunc autem morem apud veteres necessitates publicae reppererunt, ut, si forte
aliqua vis ab hostibus immineret, quae cogeret vel humilia captare consilia vel
aliqua constituere, quae non prius oporteret dici quam effici, vel si nollent
ad amicos aliqua permanare, senatus consultum tacitum fieret, ita ut non
scribae, non servi publici, non censuales illis actibus interessent, senatores
exciperent, senatores omnium officia censualium scribarumque conplerent, ne
quid forte proderetur. Factum est ergo senatus consultum tacitum, ne res ad
Maximinum perveniret.
|