|
5. Fuit terrae motus
eo usque gravis imperante Gordiano, ut civitates etiam terrae hiatu cum populis
deperirent. Ob quae sacrificia per totam
urbem totumque orbem terrarum ingentia celebrata sunt. Et Cordus quidem dicit inspectis
libris Sibyllinis celebratisque omnibus, quae illic iussa videbantur, mundanum
malum esse sedatum. Sedato terrae motu
Praetextato et Attico conss. Gordianus aperto Iano gemino, quod signum erat
indicti belli, profectus est contra Persas cum exercitu ingenti et tanto auro,
ut vel vexiliis vel militibus facile Persas evinceret. Fecit iter in Moesiam atque in
ipso procinctu, quidquid hostium in Thraciis fuit, delevit, fugavit, expulit
atque summovit. Inde per Syriam
Antiochiam veni, quae a Persis iam tenebatur. Illic frequentibus proeliis
pugnavit et vicit ac Sapore Persarum rege post Artaxerxen summoto, et
Antiochiam recepit et Carras et Nisibin, quae omnia sub Persarum imperio erant.
6. Rex
sane Persarum tantum Gordianum principem timuit, ut, cum instructus esset et
suis copiis et nostris, tamen civitatibus ipse praesidia sponte deduceret
easque integras suis civibus redderet, ita ut nihil, quod ad eorum fortunas
pertineret, adtaminaret. Sed haec omnia per Misetheum, socerum Gordiani
eundemque praefectum, gesta sunt. Effectum denique est, ut Persae, qui iam in
Italia timebantur, in regnum suum pugnante Gordiano redirent totumque orientem
Romana res p. detineret. Extat oratio Gordiani ad senatum, qua de rebus gestis
suis scribens Misitheo praefecto uso et socero ingentes gratias agit. Cuis
partem indidi, ut ex eo vera cognosceres : "Post haec, p.c., quae, dum
iter agimus, gesta sunt quaeque ubique singulis triumphis digna sunt actitata,
etiam Persas, ut brevi multa conectam, ab Antiochensium cervicibus, quas iam
nexas Persico ferro gerebant, et reges Persarum, et leges amovimus. Carras deinde ceterasque urbes imperio Romano
reddidimus. Nisibin usque pervenimus et, si dii faverint, Ctesifonta usque veniemus.
Valeat tantum Misitheus praefectus et parens noster, cuius ductu et
dispositione et haec transegimus et reliqua transigemus. Vestrum est igitur
supplicationes decernere, nos diis commendare, Misitheo gratias agere".
His in senatu lectis quadrigae elefantorum Gordiano decretae sunt, utpote qui
Persas vicisset, ut triumpho Persico triumpharet, Misitheo autem quadrigae sex
equorum et triumphalis currus et titulus huismodi : "Misitheo eminenti
viro, parenti principum, praetorii praefecto, totius orbis tutori, restitutori
rei p. senatus populusque Romanus vicem reddidit".
7.
Sed ista felicitas longior esse non potuit. Nam Misitheus, quantum plerique
dicunt, artibus Philippi, qui post eum praefectus praetorii est factus, ut
alii, morbo extinctus est herede Romana re p., ut quicquid eius fuerat,
vectigalibus urbis accederet. Cuis viri tanta in re p. dispositio fuit, ut
nulla esset umquam civitas limitanea potior et quae posset exercitum p. R. ac
principem ferre, quae totius anni in aceto, frumento et larido atque hordeo et
paleis condita non haberet, minores vero urbes aliae triginta dierum, aliae
quadraginta, nonnullae duum mensium, quae minimum, quindecim dierum. Idem cum
esset praefectus, arma militum semper inspexit. Nullum senem militare passus
est, nullum puerum annonas accipere. Castra omnia et fossatorum circumibat,
noctibus etiam plerumque vigilias frequentabat. Amabaturque ab omnibus, quod
sic et rem p. amaret et principem. Tribuni eum et duces usque adeo timuerunt et
amarunt, ut neque vellent peccare neque ulla ex parte peccarent. Philippus eum
propter pleraque vehementer timuisse fertur atque ob hoc per medicos insidias
eius vitae parasse, et quidem hoc genere; nam cum effusione alvi Misitheus
laboraret atque a medicis sistendi ventris gratia poculorum iuberetur accipere,
mutatis, quae fuerunt parata, id fertur datum, quo magis solveretur. Atque ita
examinatus est.
8.
Quo mortuo Arriano et Papo conss. in eius locum praefectus praetorii factus est
Philippus Arabs, humili genere natus, sed superbus, qui se in novitate atque
enormitate fortunae non tenuit, ita ut statim Gordiano, qui eum in locum
parentis adsciverat, insidias per milites faceret, quae tales fuerunt.
Misitheus tantum ubique, quantum diximus, habuerat conditorum, ut vacillare
dispositio Romana non posset; verum artibus Philippi primum naves frumentariae
sunt aversae, deinde in ea loca deducti sunt milites, in quibus annonari non
posset. Hinc Gordiano infestos milites statim reddidit, non intellegentes
artibus Philippi iuvenem esse deceptum. Sed Philippus etiam hoc addidit, ut
rumorem per milites spargeret adulescentem esse Gordianum, imperium non posse
regere, melius esse illum imperare, qui militem gubernaret, qui rem publicam
sciret. Corrupit praeterea etiam principes, effectumque, ut palam Philippus ad
imperium posceretur. Amici Gordiani primo vehementissime resistebamt, sed cum
milites fame vincerentur, imperium Philippo mandatum est, iussumque a
militibus, ut quasi tutor eius Philippus cum eodem Gordiano pariter imperaret.
|