|
28.
De Timolao ea putamus digna notione, quae de
fratre sunt dicta. Unum tamen est quod eum a fratre separat, quod tanti fuit
ardoris ad studia Romana, ut brevi consecutus, quae insinuaverat grammaticus,
esse dicatur, potuisse quin etiam summum Latinorum rhetorem facere.
29.
Occupatis partibus Gallicanis, orientalibus,
quin etiam Ponti, Thraciarum et Illyrici, dum Gallienus popinatur et balneis ac
leonibus deputat vitam, Afri quoque auctore Vibio Passieno, proconsule Africae,
et Fabio Pomponiano, duce limitis Libycis, Celsum imperatorem appellaverunt
peplo deae Caelestis ornatum. Hic privatus ex tribunis in Africa positus in
agris suis vivebat, sed ea iustitia et corporis magnitudine, ut dignus
videretur imperio. Quare cratus per quandam mulierem, Gallienam nomine,
consobrinam Gallieni, septimo imperii die interemptus est atque adeo etiam
inter obscuros principes vix relatus est. Corpus eius a canibus consumptum est
Siccensibus, qui Gallieno fidem servaverant, perurgentibus, et novo iniuriae
genere imago in crucem sublata persultante vulgo, quasi patibulo ipse Celsus
videretur adfixus.
30.
Omnis iam consumptus est pudor, si quidem
fatigata re p. eo usque perventum est, ut Gallieno nequissime agente optime
etiam mulieres imperarent, et quidem peregrinae. peregrina enim, nomine
Zenobia, de qua multa iam dicta sunt, quae se de Cleopatrarum Ptolemaeorumque
gente iactaret, post Odenatum maritum imperiali sagulo perfuso per umeros,
habitu Didonis ornata, diademate etiam accepto, nomine filiorum Herenniani et
Timolai diutius, quam femineus sexus patiebatur, imperavit. Si quidem Gallieno
adhuc regente rem p. regale mulier superba munus obtinuit et Claudio bellis
Gothicis occupato vix denique ab Aureliano victa et triumphata concessit in
iura Romana. Extat epistola Aureliani, quae captivae mulieri testimonium fert.
Nam cum a quibusdam reprehenderetur, quod mulierem veluti ducem aliquem vir
fortissimus triumphasset, missis ad senatum populumque Romanum litteris hac se
adtestatione defendit: "Audio, p. c., mihi obici, quod non virile munus
impleverim Zenobiam triumphando. Ne illi, qui me reprehendunt, satis laudarent,
si scirent, quae illa sit mulier, quam prudens in consiliis, quam constans in
dispositionibus, quam erga milites gravis, quam larga, cum necessitas postulet,
quam tristis, cum severitas poscat. Possum dicere illius esse, quiod Odenatus Persas
vicit ac fugato Sapore Ctesifonta usque pervenit. Possum adserere tanto apud
orientales et Aegyptiorum populos timori mulierem fuisse ut se non Arabes, non
Saraceni, non Armenii commoverent. Nec ego illi vitam conservassem, nisi eam
scissem multum Romanae rei publicae profuisse, cum sibi vel liberis suis
orientis servaret imperium. Sibi ergo habeant propriarum venena linguarum hi,
quibus nihil placet. Nam si vicisse ac triumphasse feminam non est decorum,
quid de Gallieno loquuntur, in cuius contemptu haec bene rexit imperium? Quid
de divo Claudio, sancto ac venerabili duce, qui eam, quod ipse Gothicis esset
expeditionibus occupatus, passus esse dicitur imperare? Idque consulte ac prudenter, ut
illa servante orientalis finis imperii ipse securius, quae instituerat,
perpetraret." Haec oratio indicat, quid iudicii Aurelianus habuerit de
Zenobia. Cuius ea castitas fuisse dicitur, ut ne virum suum quidem scierit nisi
temptandis conceptionibus. Nam cum semel concubuisset, exspectatis menstruis
continebat se, si praegnans esset, sin minus, iterum potestatem quaerendis
liberis dabat. Vixit regali pompa. More
magis Persico adorata est. Regum more Persarum convicata est. Imperatorum more
Romanorum ad contiones galeata processit cum limbo purpureo gemmis dependentibus
per ultimam fimbriam, media etiam coclide veluti fibula muliebri adstricta,
brachio saepe nudo. Fuit vultu subaquilo, fusci coloris, oculis supra modum
vigentibus nigris, spiritus divini, venustatis incredibilis. Tantus candor in
dentibus, ut margaritas eam plerique putarent habere, nmon dentes. Vox clara et virilis.
Severitas, ubi necessitas postulabat, tyrannorum, bonorum principum clementia,
ubi pietas requirebat. Larga prudenter,
conservatrix thensaurorum ultra femineum modum, usa vehiculo carpentario, raro
pilento, aequo saepius. Fertur autem vel tria vel quattuor milia frequenter cum
peditibus ambulasse. Venata est Hispanorum cupiditate. Bibit saepe cum ducibus, cum
esset alias sobria; bibit et cum Persis atque Armeniis, ut eos vinceret. Usa est vasis aureis gemmatis ad convivia, usa
Cleopatranis. In ministerio eunuchos gravioris aetatis habuit, puellas nimis
raras. Filios Latine loqui iusserat, ita ut Graece vel difficile vel raro
loquerentur. Ipsa Latini sermonis non usque quaque gnara, sed ut loqueretur
pudore cohibita; loquebatur et Aegyptiace ad perfectum modum. Historiae
Alexandrinae atque orientalis ita perita, ut eam epitomasse dicatur; Latinam
autem Graece legerat. Cum illam Aurelianus cepisset atque in conspectum suum
adductam sic appellasset: "Quid est, Zenobia? Ausa es insultare Romanis
imperatoribus?" Illa dixisse fertur: "Imperatorem te esse cognosco,
qui vincis, Gallienum et Aureolum et ceteros principes non putavi. Victoriam
mei similem credens in consortium regni venire, si facultas locorum pateretur,
optavi." Ducta est igitur per triumphum ea species, ut nihil pompabilius
p. R. videretur iam primum ornata gemmis ingentibus, ita ut ornamentorum onere
laboraret. Fertur enim mulier fortissima saepissime restitisse, cum diceret se gemmarum
onera ferre non posse. Vincti erant praetera pedes auro, manus etiam catenis
aureis, nec collo aureum vinculum deerat, quod scurra Persicus praeferebat.
Huic ab Aureliano concessa est, ferturque vixisse cum liberis matronae iam more
Romanae data sibi possessione in Tiburti, quae hodieque Zenobia dicitur, non
longe ab Hadriani palatioatque ab eo loco, cui nomen est Concae.
|