|
9.
Pugnavit et contra Marmaridas in Africa
fortissime eosdemque vicit atque ex Libya Carthaginem transiit eandemque a
rebellionibus vindicavit. pugnavit et singulari certamine contra quendam
Aradionem in Africa eundemque prostravit et, quia fortissimum ac
pertinacissimum virum viderat, sepulchro ingenti honoravit, quod adhuc extat
tumulo usque ad ducentos pedes terra elatum per milites, quos otiosos esse
numquam est passus. extant apud Aegyptum eius opera, quae per milites struxit,
in plurimis civitatibus. in Nilo autem tam multa fecit, ut vectigal frumentarium
solus adiuverit. pontes, templa, porticus, basilicas labore militum struxit,
ora fluminum multa patefecit, paludes plerasque siccavit atque in his segetes
agrosque constituit. pugnavit etiam contra Palmyrenos Odenati et Cleopatrae
partibus Aegyptum defendentes, primo feliciter, postea temere, ut paene
caperetur, sed postea refectis viribus Aegyptum et orientis maximam partem in
Aureliani potestatem redegit.
10.
Cum igitur his tot tantis virtutibus eniteret, Tacito absumpto fataliter ac
Floriano imperium arripiente omnis orientalis exercitus eundem imperatorem
fecerunt. non in epta neque inelegans fabula est scire, quem ad modum imperium
Probus sumpserit: cum ad exercitus nuntius venisset, tum primum animus
militibus fuit praevenire Italicos exercitus, ne iterum senatus principem
daret. sed cum inter milites sermo esset, quis fieri deberet, et manipulatim in
campo tribuni eos adloquerentur dicentes requirendum esse principem aliquem
fortem, sanctum, verecundum, clementem, probum idque per multos circulos, ut
fieri adsolet, diceretur, quasi divino nutu undique ab omnibus adclamatum est:
'Probe Auguste, {dii te} servent!' deinde concursus et caespiticium tribunal,
appellatusque imperator, ornatus etiam paIlio purpureo, quod de statua templi
oblatum est, atque inde ad Palatium reductus, invitus et retractans et saepe
dicens: 'non vobis expedit milites, non mecum bene agetis. ego enim vobis
blandiri non possum.' Prima eius epistula data ad Capitonem praef. praet. talis
fuit: 'imperium numquam optavi et invitus accepi. deponere mihi rem
invidiosissimam non licet. agenda est persona, quam mihi miles inposuit. te
quaeso, Capito, ita mecum salva re p. perfruaris, annonam et commeatus et,
quicquid necessarium est ubique, militi pares. ego, quantum in me est, si recte
omnia gubernaveris, praefectum alterum non habebo.' Cognito itaque, quod
imperaret Probus, milites Florianum, qui quasi hereditarium {arripuerat
imperium}, interemerunt, scientes neminem dignius posse imperare, quam Probum.
ita ei sine ulla molestia totius orbis imperium et militum et senatus iudicio
delatum est.
11.
Et quoniam mentionem senatus fecimus, sciendum est, quid ipse ad senatum
scripserit, quid item ad eum amplissimus ordo rescripserit: oratio Probi prima
ad senatum: 'recte atque ordine, p. c., proximo superiore anno factum est, ut
vestra clementia orbi terrarum principem daret, et quidem de vobis, qui et
estis mundi principes et semper fuistis et in vestris posteris eritis. atque
utinam id etiam Florianus expectare voluisset nec velut hereditarium sibi
vendicasset imperium, vel illum vel alium quempiam maiestas vestra fecisset.
nunc quoniam ille imperium arripuit, nobis a militibus delatum est nomen
Augustum, vindicatum quin etiam in illum a prudentioribus militibus, quod
fuerat usurpatum. quaeso, ut de meis meritis iudicetis, facturus quicquid
iusserit vestra clementia.' item senatus consultum die III. nonas Feb. in aede
Concordiae. inter cetera: Aelius Scorpianus consul dixit: 'audistis, p. c.,
litteras Aurelii Valerii Probi: de his quid videtur?' tum adclamatum est:
'Probe Auguste, dii te servent. olim dignus et fortis et iustus bonus ductor,
bonus imperator; exemplum militiae, exemplum imperii. dii te servent. adsertor
rei p. felix imperes, magister militiae felix imperes, te cum tuis dii
custodiant. et senatus antea te delegit. aetate Tacito posterior, ceteris
prior. quod imperium suscepisti, gratias agimus. tuere nos, tuere rem p.; bene
tibi committimus, quos ante servasti. tu Francicus, tu Gothicus, tu Sarmaticus,
tu Parthicus, tu omnia. et prius fuisti semper dignus imperio, dignus
triumphis. felix agas, feliciter imperes.'
12.
Post haec Manlius Statianus, qui primae sententiae tunc erat, ita locutus est:
'dis inmortalibus gratias et prae ceteris, patres conscripti, Iovi Optimo, qui
nobis principem talem, qualem semper optabamus, dederunt. si recte cogitemus,
non nobis Aurelianus, non Alexander, non Antonini, non Traianus aut Claudius
requirendi sunt. omnia in uno principe constituta sunt, rei militaris scientia,
animus clemens, vita venerabilis, exemplar agendae rei p. atque omnium
praerogativa virtutum. enimvero quae mundi pars est, quam ille non vincendo
didicerit? testes sunt Marmaridae, in Africae solo victi, testes Franci, in
inviis strati paludibus, testes Germani et Alamanni, longe a Rheni summoti
litoribus. iam vero quid Sarmatas loquor, quid Gothos, quid Parthos ac Persas
atque omnem Ponticum tractum? ubique vigent Probe virtutis insignia. longum est
dicere, quot reges magnarum gentium fugarit, quot duces manu sua occiderit,
quantum armorum sit, quae ipse cepit privatus. superiores principes quas illi
gratias egerint, testes sunt litterae publicis insertae monumentis. dii boni,
quoties ille donis militaribus est donatus! quas militum laudes emeruit!
adulescens tribunatus, non longe post adulescentiam regendas legiones accepit.
Iuppiter Optime Maxime, Iuno regina tuque virtutum praesul Minerva, tu orbis
Concordia et tu Romana Victoria, date hoc senatui populoque Romano, date
militibus, date sociis atque exteris nationibus: imperet quemammodum militavit!
decerno igitur, p. c., votis omnium concinentibus nomen imperatorium, nomen
Caesareanum, nomen Augustum, addo proconsulare imperium, patris patriae
reverentiam, pontificatum maximum, ius tertiae relationis, tribuniciam
potestatem.' post haec adclamatum est: 'omnes, omnes.'
|