|
1.
Fato rem p. regi eamque nunc ad summum evehi,
nunc ad minima retrahi Probi mors satis prodidit. nam cum ducta per tempora
variis vel erecta motibus vel adflicta, nunc tempestate aliqua nunc felicitate
variata omnia prope passa esset, quae patitur in homine uno mortalitas,
videbatur post diversitatem malorum iam secura continuata felicitate mansura
post Aurelianum vehementem principem Probo ex sententia senatus ac populi leges
et gubernacula [senatus ac populo] temperante. sed ruina ingens vel naufragii
modo vel incendii accensis fataliter militibus sublato {e} medio tali principe
in eam desperationem votum publicum redegit, ut timerent omnes Domitianos, Vitellios
et Nerones. plus enim timetur de incertis moribus principis quam speratur,
maxime in ea re p., quae recentibus confossa, vulneribus Valeriani
captivitatem, Gallieni luxuriam, triginta etiam prope tyrannorum conluvionem
caesa civilium membra sibimet vindicantium perpessa maeruerit.
2.
Nam si velimus ab ortu urbis repetere, quas varietates sit passa Romana, res
p., inveniemus nullam magis vel bonis floruisse vel malis laborasse. et, ut a
Romulo incipiam, vero patre ac parente rei p., quae illius felicitas fuit, qui
fundavit, constituit roboravitque rem p. atque unus omnium conditorum perfectam
urbem reliquit? quid deinde Numam loquar, qui frementem bellis et gravidam
triumphis civitatem. religione munivit? viguit igitur usque ad Tarquinii
Superbi tempora nostra res p., sed passa, tempestatem de moribus regiis non
sine gravi exitio semet ulta est. adolevit deinde usque ad tempora Gallicani
belli, sed quasi quodam mersa naufragio capta praeter arcem urbe plus prope
mali sensit quam timebant boni. reddidit se deinde in integrum, sed eo usque
gravata est Punicis bellis ac terrore Pyrrhi, ut mortalitatis mala
praecordiorum timore sentiret.
3.
Crevit deinde victa Carthagine trans maria missis imperiis, sed socialibus
adfecta discordiis extenuato felicitatis sensu usque ad Augustum bellis
civilibus, adfecta consenuit. per Augustum deinde reparata, si reparata dici
potest libertate deposita. tamen utcumque, etiamsi domi tristis fuit, apud
exteras gentes effloruit; passa deinceps tot Nerones, per Vespasianum extulit
caput. nec omni Titi felicitate laetata, Domitiani vulnerata inmanitate per
Nervam atque Traianum usque ad Marcum solito melior, Commodi vecordia et
crudelitate lacerata est. nihil post haec praeter Severi diligentiam usque {ad}
Alexandrum Mamaeae sensit bonum. longum est, quae secuntur, universa conectere:
uti enim principe Valeriano non potuit et Gallienum per annos quindecim passa
est. invidit Claudio longinquitatem imperii amans varietatum prope et semper
inimica, fortuna iustitiae. sic enim Aurelianus occisus est, sic Tacitus
absumptus, sic Probus caesus, ut appareat nihil tam gratum esse fortunae, quam
ut ea, quae sunt in publicis actibus, eventuum varietate mutentur. sed quorsum
talibus querellis et temporum casibus detinemur? veniamus ad Carum, medium, ut
ita dixerim, virum et inter bonos magis quam inter malos principes conlocandum
et longe meliorem, si Carinum non reliquisset heredem.
|