|
13.
Et cum quaereretur, quis vindex Numeriani iustissimus
fieret, quis daretur rei p. bonus princeps, Diocletianum omnes divino consensu,
cui multa iam signa facta dicebantur imperii, Augustum appellaverunt,
domesticos tunc regentem, virum insignem, callidum, amantem rei p., amantem
suorum et ad omnia, quac tempus quaesiverat, temperatum, consiIii semper alti,
nonnumquam tamen ferreae frontis, sed prudentia et nimia pervicacia motus
inquieti pectoris conprimentis. hic cum tribunal conscendisset atque Augustus
esset appellatus et quaereretur, quem ad modum Numerianus esset occisus, educto
gladio Aprum praefectum praetori ostentans percussit, addens verbis suis: 'hic
est auctor necis Numeriani.' sic Aper foeda vita et deformibus consiliis agens
dignum moribus suis exitum dedit. avus meus rettulit interfuisse contioni, cum
Diocletiani manu esset Aper occisus; dixisse autem dicebat Diocletianum, cum
Aprum percussisset: 'gloriare, Aper,
Aeneae magni dextra cadis.'
quod ego miror de homine militari, quamvis
pIurimos plane sciam militares vel Graece vel Latine vel comicorum usurpare
dicta vel talium poetarum. ipsi denique comici plerumque sic milites inducunt,
ut eos faciant vetera dicta usurpare. nam et 'lepus tute es: pulpamentum
quaeris' Livii Andronici dictum est, multa alia, quae Plautus Caeciliusque posuerunt.
14.
Curiosum [non] puto neque satis vulgare fabellam de Diocletiano Augusto ponere
hoc convenientem loco, quae illi data est ad omen imperii. --avus meus mihi
rettulit ab ipso Diocletiano compertum--. 'cum', inquit, 'Diocletianus apud
Tungros in Gallia in quadam caupona moraretur in minoribus adhuc locis militans
et cum Dryade quadam muliere rationem convictus sui cotidiani faceret atque
illa diceret: 'Diocletiane, nimium avarus, nimium parcus es', ioco non serio Diocletianus
respondisse fertur. 'tunc ero largus, cum fuero imperator.' post quod verbum
Dryas dixisse fertur: 'Diocletiane, iocari noli, nam eris imperator, cum Aprum
occideris.'
15.
Semper in animo Diocletianus habuit imperii cupiditatem, idque Maximiano
conscio atque avo meo, cui hoc dictum a Dryade ipse rettulerat. denique, ut
erat altus, risit et tacuit. apros tamen in venatibus, ubi fuit facultas, manu
sua semper occidit. denique cum Aurelianus imperium accepisset, cum Probus, cum
Tacitus, cum ipse Carus, Diocletianus dixit: 'ego semper apros occido, sed
alter utitur pulpamento.' iam illud notum est atque vulgatum, quod, cum
occidisset Aprum praefectum praet., dixisse fertur: 'tandem occidi Aprum
fatalem.' ipsum Diocletianum idem avus meus dixisse dicebat nullam aliam sibi
causam occidendi manu sua fuisse, nisi ut impleret Dryadis dictum et suum
firmaret imperium. non enim tam crudelem se innotescere cuperet, primis maxime
diebus imperii, nisi illum necessitas ad hanc atrocitatem occisionis
adtraheret.
|