|
6. Procuratores suos et modeste
suscipere tributa iussit et excedentes modum rationem factorum suorum reddere
praecepit nec umquam ullo laetus est lucro, quo provincialis oppressus est.
Contra procuratores suos conquerentes libenter audivit. His, quos Hadrianus
damnaverat, in senatu indulgentias petit dicens etiam ipsum Hadrianum hoc
fuisse facturum. Imperatorium fastigium ad summam civilitatem deduxit ; unde
plus crevit recusantibus aulicis ministris, qui illo nihil per internuntios agente
nec terrere poterant homines aliquando nec ea, quae occulta non erant, vendere.
Senatui tantum detulit imperator,
quantum, cum privatus esset, deferri sibi ab alio principe optavit. Patris
patriae nomen delatum a senatu, quod primo distulerat, cum ingenti gratiarum
actione suscepit. Tertio anno imperii sui Faustinam uxorem perdidit, quae a
senatu consecrata est delatis circensibus atque templo et flaminicis et statuis
aureis atque argenteis, cum etiam ipse hoc concesserit, ut imago eius cunctis
circensibus poneretur. Statuam auream delatam a senatu positam suscepit. M.
Antoninum quaestorem consulem petente senatu creavit. Annium Verum, qui postea dictus
est Antoninus, ante tempus quaestorem designavit. Neque de provinciis neque de
ullis actibus quicquam constituit, nisi quod prius ad amicos rettulit, atque ex
eorum sententia formas composuit. Visus est sane ab amicis et cum privatis
vestibus et domestica quaedam gerens.
7. Tanta sane diligentia subiectos
sibi populos rexit, ut omniaet omnes, quasi sua essent, curaret. Provinciae sub eo
cunctae floruerunt. Quadruplatores extincti sunt. Publicatio bonorum rarior
quam umquam fuit, ita ut unus tantum proscriberetur affectatae tyrannidis reus,
hoc est Atilius Titianus, senatu puniente, a quo conscios requiri vetuit, filio
eius ad omnia semper adiuto. Perit et Priscianus reus affectatae tyrannidis,
sed morte voluntaria. de qua coniuratione quaeri vetuit. Victus Antonini Pii
talis fuit, ut esset opulentia sine reprehensione, parsimonia sine sordibus, et
mensa eius per proprios servos, proprios aucupes, piscatores ac venatores
instrueretur. Balneum, quo usus fuisset, sine mercede populo exhibuit nec
omnino quicquam de vitae privatae qualitate mutavit. Salaria multis subtraxit,
quos otiosos videbat accipere, dicens nihil esse sordidius, immo crudelius,
quam si rem p. is adroderet, qui nihil in eam suo labore conferret. Unde etiam
Mesomedi lyrico salarium inminuit. rationes omnium provinciarum adprime scivit
et vectigalium. Patrimonium privatum in filiam contulit, sed fructus
reipublicae donavit. Species imperatorias superfluas et praedia vendidit et in suis propriis
fundis vixit varie ac pro temporibus. Nec ullas expeditiones obiit, nisi quod
ad agros suos profectusest et ad Campaniam dicens gravem esse provincialibus
comitatum principis, etiam nimis parci. Et tamen ingenti auctoritate apud omnes
gentes fuit, cum in urbe propterea sederet, ut undique nuntios, medius utpote,
citius posset accipere.
8. Congiarium populo
dedit, militibus donativum addidit. Puellas alimentarias in honorem Faustinae
Faustinianas constituit. Opera eius haec extant : Romae templum Hadriani honori
patris dicatum, Graecostadium post incendium restitutum, instauratum amphitheatrum,
sepulchrum Hadriani, templum Agrippae, pons Sublicius; Fari restitutio, Caietae
portus, Terracinensis portus restitutio, lavacrum Ostiense, Antiatium aquae
ductus, templa Lanuviana. Multas etiam civitates adiuvit pecunia, ut opera vel nova
facerent vel vetera restituerent, ita ut et magistratus adiuvaret et senatores
urbis ad functiones suas. Hereditates eorum, qui filios habebant, repudiavit.
primus constituit, ne poena causa legatum relictum maneret. Successorem viventi
bono iudici nulli dedit nisi Orfito praefecto urbi, sed petenti. Nam Gavius
Maximus praefectus praetorii usque ad vicensimum annum sub eo pervenit, vir
severissimus, cui Tatius Maximus successit. In cuius demortui locum duos
praefectos substituit Fabium Repentinum et Cornelium Victorinum. Sed Repentinus
fabula famosa percussus est, quod per concubinam principis ad praefecturam
venisset. Usque adeo sub eo nullus percussus est senator, ut etiam parricida
confessus in insula deserta poneretur, quia vivere illi naturae legibus non
licebat. Vini, olei et tritici penuriam
per aerarii sui damna emendo et gratis populo dando sedavit.
9.
Adversa eius temporibus haec provenerunt :
fames, de qua diximus, circi ruina, terrae motus, quo Rhodiorum et Asiae oppida
conciderunt, quae omnia mirifice instauravit, et Romae incendium, quod
trecentas quadraginta insulas vel domos absumpsit. Et Narbonensis civitas et
Antiochense oppidum et Carthaginense forum arsit. Fuit et inundatio Tiberis,
apparuit et stella crinita, natus estet biceps puer, et uno partu mulieris
quinque pueri editi sunt. Visus est in Arabiam iubatus anguis maior solitis,
qui se acauda medium comedit. Lues etiam in Arabia fuit. Hordeum in Moesia in
culminibus arborum natum est. Quattuor
praeterea leones mansueti sponte se capiendos in Arabia praeberunt. Pharasmanes
rex ad eum Romam venit plusque illi quam Hadriano detulit. Pacorum regem Lazis
dedit. Parthorum
regem ab Armeniorum expugnatione solis litteris reppulit. Abgarum regem ex orientis
partibus sola auctoritate deduxit. Causas regales terminavit. Sellam regiam
Parthorum regi repetenti quam Traianus ceperat, pernegavit. Rhoemetalcen in
regnum Bosforanum audito inter ipsum et Eupatorem negotio remisit. Olbiopolitis
contra Tauroscythas in Pontum auxilia misit et Tauroscythas usque addandos
Olbiopolitis obsides vicit. Tantum sane auctoritatis apud exteras gentes nemo
habuit, cum semper amaverit pacem, eo usque ut Scipionis sententiam
frequentarit, qua ille dicebat malle se unum civem servare quam mille hostes
occidere.
|