|
13. Hanc eius
clementiam senatus his adclamationibus prosecutus est: "Antonine pie, di
te servent. Antonine clemens, di te servent. Antonine clemens, di te servent.] tu
voluisti quod licebat, nos fecimus quod decebat. Commodo imperium iustum rogamus. Progeniem tua robora. Fac securi sint
liberi nostri. Bonum imperium nulla vis laedit. Commodo Antonino tribuniciam
potestatem rogamus, praesentiam tuam rogamus. Philosophiae tuae, patientiae
tuae, doctrinae tuae, nobilitati tuae, innocentiae tuae. vincis inimicos,
hostes exuperas, di te tuentur." Et reliqua. Vixerunt igitur posteri
Avidii Cassii securi et ad honores admissi sunt. Sed eos Commodus Antoninus
post excessum divi patris sui omnes vivos incendi iussit, quasi in factione
deprehensos. Haec sunt quaede Cassio Avidio conperimus. Cuius ipsius mores,
ut supra diximus, varii semper fuerunt, sed ad censuram crudelitatemque
propensiores. Qui si optinuisset imperium, fuisset non modo clemens sed bonus, sed utilis
et optimus imperator.
14. Nam extat epistola eius ad
generum suum iam imperatoris huiusmodi: "Misera res publica, quae istos
divitiarum cupidos et divites patitur. Miser Marcus, homo sane optimus, qui,
dum clemens dici cupit, eos patitur vivere, quorum ipse non probat vitam. Ubi
Lucius Cassius, cuius nos frustra tenet nomen? Ubi Marcus ille Cato Censorius? Ubi omnis disciplina maiorum? Quae olim
quidem intercidit, nunc vero nec quaeritur. Marcus Antoninus philosophatur et
quaerit de elementis et de animis et de honesto et iusto necsentit pro re p.
Vides multis opus esse gladiis, multis elogiis, ut in antiquum statum publica
forma reddatur. Ego vero istis praesidibus provinciarum - an ego proconsules,
an ego praesides putem, qui ob hoc sibi a senatu et ab Antonino provincias
datas credunt, ut luxurientur, ut divites fiant? Audisti praef. praetorii
nostri philosophi ante triduum quam fieret mendicum et pauperem, sed subito
divitem factum. Unde, quaeso, nisi
devisceribus rei p. provincialiumque fortunis? Sint sane divites, sint
locupletes: aerarium publicum refercient; tantum difaveant bonis partibus:
reddent Cassiani rei p. principatum." Haec epistola eius indicat, quam
severus et quam tristis futurus fuerit imperator.
|