|
17. His incitati, licet nimis sero,
Quintus Aemilius Laetus praef.et Marcia concubina eius inierunt coniurationem
ad occidendum eum. Primumque ei venenum dederunt; quod cum minus operaretur,
per athletam, cum quo exerceri solebat, eum strangularunt. Fuit forma quidem corporis
iusta, vultu insubido, ut ebriosi solent, et sermone incondito, capillo semper
fucato et auri ramentis inluminato, adurens comam et barbam timore tonsoris.
Corpus eius ut unco traheretur atque in Tiberim mitteretur, senatus et populus
postulavit, sed postea iussu Pertinacis in monumentum Hadriani translatum est.
Opera eius praeter Iavacrum, quod Cleander nomine ipsius fecerat, nulla
exstant. Sed nomen eius alienis operibus incisum senatus erasit. Nec patris autem sui opera perfecit. Classem Africanam
instituit, quae subsidio esset, si forte Alexandrina frumenta cessassent.
Ridicule etiam Carthaginem Alexandriam Commodianam togatam appellavit, cum
classem quoque Africanam Commodianam Herculeam appellasset. Ornamenta sane
quaedam colosso addidit, quae postea cuncta sublatasunt. Colossi autem caput
dempsit, quod Neronis esset, ac suum inposuit et titulum more solito
subscripsit, ita ut illum gladiatorium et effeminatum non praetermitteret. Hunc
tamen Severus, imperator gravis et vir nominis sui, odio, quam videtur, senatus
inter deos rettulit flamine addito, quem ipse vivus sibi paraverat, Herculaneo
Commodiano. Sorores tres superstites reliquit. ut natalis eius celebraretur,
Severus instituit.
18.
Adclamationes senatus post mortem Commodi graves
fuerunt. Ut autem sciretur, quod iudicium senatus de Commodo fuerit, ipsas
adclamationes de Mario Maximo indidi et sententiam senatus consulti :
"Hosti patriae honores detrahantur, parricidae honores detrahantur,
parricida trahatur. Hostis patriae, parricida, gladiator in spoliario lanietur.
Hostis
deorum carnifex senatus, hostis deorum parricida senatus: hostis deorum, hostis
senatus. Gladiatorem in spoliario. Qui
senatum occidit, in spoliario ponatur: qui senatum occidit, unco trahatur: qui
innocentes occidit, unco trahatur: hostis parricida, vere vere. Qui sanguini
suo non pepercit, unco trahatur. Qui te occisurus fuit, unco trahatur. Nobiscum timuisti,
nobis cum periclitatus es. Ut salvi simus, Iuppiter optime maxime, serva nobis Pertinacem.
Fidei praetorianorum feliciter. praetoriis cohortibus feliciter. Exercitibus Romanis
feliciter. Pietati senatus feliciter. Parricida trahatur.
Rogamus Auguste, parricida trahatur. Hoc rogamus, parricida trahatur. Exaudi Caesar: delatores ad leonem. exaudi Caesar:
Speratum ad leonem. Victoriae populi R. feliciter. Fidei militum feliciter.
Fidei praetorianorum feliciter. Cohortibus praetoriis feliciter. Hostis statuas undique,
parricidae statuas undique, gladiatoris statuas undique. Gladiatoris et
parricidae statuae detrahantur. Necator civium trahatur, parricida civium trahatur.
Gladiotoris statuae detrahantur. Te salvo
salvi et securi sumus, vere, vere, modo vere, modo digne, modo vere, modo
libere. Nunc securi sumus: delatoribus metum. Ut securi simus, delatoribus
metum. salvi simus, delatores de senatu, delatoribus fustem. Te salvo delatores
ad leonem. Te imperante delatoribus fustem.
19. Parricidae gladiatoris
memoria aboleatur, parricidae gladiatoris statuae detrahantur. Impuri gladiatoris memoria aboleatur. Gladiatorem in
spoliario. Exaudi Caesar : carnifex unco trahatur. Carnifex senatus more maiorum
unco trahatur. Saevior Domitiano,
impurior Nerone. Sic fecit, sic patiatur. Memoriae innocentium serventur. honores
innocentium restituas, rogamus. Parricidae cadaver unco trahatur, gladiatoris
cadaver unco trahatur, gladiatoris cadaver in spoliario ponatur. Perroga, perroga, omnes
censemus unco trahendum. Qui omnes occidit, unco trahatur. Qui omnem aetatem
occidit, unco trahatur. Qui utrumque sexum occidit, unco trahatur. Qui sanguini suo non pepercit, unco trahatur. Qui
templa spoliavit, unco trahatur. Qui testamenta delevit, unco trahatur. Qui vivos spoliavit, unco
trahatur. Servis serviimus. Qui pretia vitae exegit, unco trahatur. Qui pretia
vitae exegit et fidem non servavit, unco trahatur. Qui senatum vendidit, unco
trahatur. Qui filiis abstulit hereditatem, unco trahatur. Indices de senatu. Delatores de
senatu. Servorum subornatores de senatu. Et tu nobiscum timuisti, omnia scis,
et bonos et malos nosti. Omnia scis,
omnia emenda, pro te timuimus. O nos felices, te viro imperante. De parricida
refer, refer, perroga. Praesentiam tuam rogamus. Innocentes sepulti non sunt:
parricidae cadaver trahatur. Parricida sepultos eruit: parricidae cadaver
trahatur."
20.
Et cum iussu Pertinacis Livius Laurensis,
procurator patrimonii, Fabio Chiloni consuli designato dedisset, per noctem
Commodi cadaver sepultum. Senatus adclamavit : "Quo auctore sepelierunt?
Parricida sepultus eruatur, trahatur." Cingius Severus dixit :
"Iniuste sepultus est. Qua pontifex
dico, hoc collegium pontificum dicit. Quoniam laeta iam percensui, nunc convertar
ad necesseria : censeo, quae is, qui non nisi ad perniciem civium et ad dedecus
suum vixit, ob honorem suum decerni coegit, abolenda. Statuas, quae undique
sunt, abolendas, nomenque ex omnibus privatis publicisque monumentis eradendum
mensesque his nominibus nuncupandos, quibus nuncupabantur, cum primum illud
malum in republica incubuit."
|