|
7. Delatores cunctos graviter puniri
iussit et tamen mollius quam priores imperatores, unicuique dignitati, si
delationis crimen incurreret, poenam statuens. Legem sane tulit, ut testamenta
priora non prius essent inrita quam alia perfecta essent, neve ob hoc fiscus
aliquando succederet; ipseque professus est nullius se aditurum hereditatem,
quae aut adulatione alicuius delata esset aut lite (aut) perplexa, ut legitimi
heredes et necessarii privarentur. Addiditque senatus consulto haec verba :
" Satius est, p.c., inopem rem p. optinere quam ad divitiarum cumulum per
discriminum atque dedecorum vestigia pervenire." Donativa et congiaria,
quae Commodus promiserat, solvit. Annonae consultissime providit. Et cum tantam
penuriam aerarii haberet, ut praeter decies sestertium non se invenisse
fateretur, coactus est ea exigere, quae Commodus indixerat, contra quam
professus fuerat. Denique adgressus eum Lollianus Gentianus consularis, quod
contra promissum faceret, necessitatis rationem accepit. Auctionem rerum
Commodi habuit, ita ut et pueros et concubinas vendi iuberet, exceptis his qui
per vim Palatio videbantur inserti. Et de his, quos vendi iussit, multi postea
reducti ad ministerium oblectarunt senem. Quidam per alios principes usque ad
senatorim dignitatem pervenerunt. Scurras turpissimorum nominum dedecora
perferentes proscripsit ac vendidit. Cuius nundinationis pecuniam, quae ingens
fuit, militibus donativo dedit.
8. A libertis etiam ea exegit,
quibus Commodo vendente ditati fuerant. Auctio sane rerum Commodi in his
insignior fuit : vestis subtegmine serico aureis filis (insignior) prae tunicas
paenulasque lacernas et chirodytas Dalmatarum et cirratas militares
purpureasque clamydes Graecanicas atque castrenses, et cuculli Bardaici et saga
armaque gladiatoria gemmis auroque composita vendidit et maceras Herculaneas et
torques gladiatorias vasaque electro, auro, ebore, argento vitroque composita
atque etiam phando vitrobuli ex materie eadem et vasa Samnitica calfactandae
resinae ac pici devellendis hominibus ac leviginandis. Nec non vehicula arte
fabricae nova perplexis diversisque rotarum orbibus et exquisitis sedilibus
nunc ad solem declinandum nunc ad spiritus opportunitatem per vertiginem; et
alia iter metientia horasque monstrantia et cetera vitiis eius convenientia.
Reddidit praeterea dominis eos, qui se exprivatis domibus in aulam contulerant.
Convivium imperatorium ex inmenso ad
certum revocavit modum. Sumptus etiam omnes Commodi recidit. Exemplo autem
imperatoris, cum ille parcius se ageret, ex omnium continentia vilitas nata
est; nam imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad soliti dimidium
detraxit.
9. Praemia
militantibus posuit. Aes alienum, quod
primo imperii tempore contraxerat, solvit. Aerarium in suum statum
restituit. Ad opera publica certum
sumptum constituit. Reformandis viis pecuniam contulit. Stipendia plurimis
retro debita exolvit. Obeundis postremo cunctis muneribus fiscum parem fecit.
Alimentaria etiam conpendia, quae novem annorum ex instituto Traiani
debebantur, obdurata verecundia sustulit. Avaritiae suspicione privatus non
caruit, cum aput vada Sabatia oppressis fenore possessoribus latius suos
tenderet fines. Denique ex versu Luciliano agrarius mergus est appellatus.
Multi autem eum etiam in provinciis, quas consularis gessit, sordide se egisse
in litteras rettulere; nam vacationes et legationes militares dicitur
vendidisse. Denique cum parentum minimum esset patrimonium et nulla hereditas
obvenisset, subito dives est factus. Omnibus sane possessiones suas reddidit,
quibus Commodus ademerat, sed non sine pretio. Senatui legitimo semper inter fuit ac semper aliquid rettulit. Civilem
se salutantibus et interpellantibus semper exhibuit. Eos, qui calumniis
adpetiti per servos fuerant, damnatis (servis) delatoribus liberavit in crucem
sublatis talibus servis, aliquos etiam mortuos vindicavit.
|