|
1.
Ad epistulam quam mihi ex itinere misisti, tam longam quam ipsum iter fuit,
postea rescribam; seducere me debeo et quid suadeam circumspicere. Nam tu
quoque, qui consulis, diu an consuleres cogitasti: quanto magis hoc mihi
faciendum est, cum longiore mora opus sit ut solvas quaestionem quam ut
proponas? utique cum aliud tibi expediat, aliud mihi.
2.
Iterum ego tamquam Epicureus loquor? mihi vero idem expedit quod tibi: aut non
sum amicus, nisi quidquid agitur ad te pertinens meum est. Consortium rerum
omnium inter nos facit amicitia; nec secundi quicquam singulis est nec adversi;
in commune vivitur. Nec potest quisquam beate degere qui se tantum intuetur,
qui omnia ad utilitates suas convertit: alteri vivas oportet, si vis tibi
vivere.
3.
Haec societas diligenter et sancte observata, quae nos homines hominibus miscet
et iudicat aliquod esse commune ius generis humani, plurimum ad illam quoque de
qua loquebar interiorem societatem amicitiae colendam proficit; omnia enim cum
amico communia habebit qui multa cum homine.
4.
Hoc, Lucili virorum optime, mihi ab istis subtilibus praecipi malo, quid amico
praestare debeam, quid homini, quam quot modis 'amicus' dicatur, et 'homo' quam
multa significet. In diversum ecce sapientia et stultitia discedunt! cui
accedo? in utram ire partem iubes? Illi homo pro amico est, huic amicus non est
pro homine; ille amicum sibi parat, hic se amico: tu mihi verba distorques et
syllabas digeris.
5.
Scilicet nisi interrogationes vaferrimas struxero et conclusione falsa a vero
nascens mendacium adstrinxero, non potero a fugiendis petenda secernere. Pudet
me: in re tam seria senes ludimus. [Vale. SENECA LUCILIO SUO SALUTEM. ]
6.
'Mus syllaba est; mus autem caseum rodit; syllaba ergo caseum rodit. ' Puta
nunc me istuc non posse solvere: quod mihi ex ista inscientia periculum
imminet? quod incommodum? Sine dubio verendum est ne quando in muscipulo
syllabas capiam, aut ne quando, si neglegentior fuero, caseum liber comedat. Nisi forte illa acutior
est collectio: 'mus syllaba est; syllaba autem caseum non rodit; mus ergo
caseum non rodit'.
7.
O pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus? in hoc barbam demisimus? hoc
est quod tristes docemus et pallidi? Vis scire quid philosophia promittat
generi humano? consilium. Alium mors vocat, alium paupertas urit, alium
divitiae vel alienae torquent vel suae; ille malam fortunam horret, hic se
felicitati suae subducere cupit; hunc homines male habent, illum dii. Quid mihi lusoria ista componis? non est iocandi
locus: ad miseros advocatus es. Opem laturum te naufragis, captis, aegris,
egentibus, intentae securi subiectum praestantibus caput pollicitus es: quo
diverteris? quid agis? Hic cum quo ludis timet: succurre, quidquid laqueti respondentium poenis.
Omnes undique ad te manus tendunt, perditae vitae perituraeque auxilium aliquod
implorant, in te spes opesque sunt; rogant ut ex tanta illos volutatione
extrahas, ut disiectis et errantibus clarum veritatis lumen ostendas.
8.
Dic quid natura necessarium fecerit, quid supervacuum, quam faciles
<leges> posuerit, quam iucunda sit vita, quam expedita illas sequentibus,
quam acerba et implicita eorum qui opinioni plus quam naturae crediderunt ***
si prius docueris quam partem eorum levatura sint. Quid istorum cupiditates
demit? quid temperat? Utinam tantum non prodessent! nocent. Hoc tibi cum voles
manifestissimum faciam, comminui et debilitari generosam indolem in istas
argutias coniectam.
9.
Pudet dicere contra fortunam militaturis quae porrigant tela, quemadmodum illos
subornent. Hac ad summum bonum itur? per istud philosophiae 'sive nive' et
turpes infamesque etiam ad album sedentibus exceptiones? Quid enim aliud
agitis, cum eum quem interrogatis scientes in fraudem inducitis, quam ut
formula cecidisse videatur? Sed quemadmodum illos praetor, sic hos philosophia
in integrum restituit.
10.
Quid disceditis ab ingentibus promissis et grandia locuti, effecturos vos ut
non magis auri fulgor quam gladii praestringat oculos meos, ut ingenti
constantia et quod omnes optant et quod omnes timent calcem, ad grammaticorum elementa
descenditis? Quid dicitis?
sic itur
ad astra
Hoc enim
est quod mihi philosophia promittit, ut parem deo faciat; ad hoc invitatus sum,
ad hoc veni: fidem praesta.
11.
Quantum potes ergo, mi Lucili, reduc te ab istis exceptionibus et
praescriptionibus philosophorum: aperta decent et simplicia bonitatem. Etiam si multum superesset aetatis, parce dispensandum
erat ut sufficeret necessariis: nunc quae dementia est supervacua discere in
tanta temporis egestate! Vale.
|