|
1.
Epistulam tuam accepi post multos menses quam miseras; supervacuum itaque
putavi ab eo qui afferebat quid ageres quaerere. Valde enim bonae memoriae est,
si meminit; et tamen spero te sic iam vivere ut, ubicumque eris, sciam quid
agas. Quid enim aliud agis quam ut meliorem te ipse cotidie facias, ut aliquid
ex erroribus ponas, ut intellegas tua vitia esse quae putas rerum? Quaedam enim
locis et temporibus adscribimus; at illa, quocumque transierimus, secutura
sunt.
2.
Harpasten, uxoris meae fatuam, scis hereditarium onus in domo mea remansisse. Ipse enim aversissimus ab istis prodigiis sum; si
quando fatuo delectari volo, non est mihi longe quaerendus: me rideo. Haec
fatua subito desiit videre. Incredibilem rem tibi narro, sed veram: nescit esse
se caecam; subinde paedagogum suum rogat ut migret, ait domum tenebricosam
esse.
3.
Hoc quod in illa ridemus omnibus nobis accidere liqueat tibi: nemo se avarum
esse intellegit, nemo cupidum. Caeci tamen ducem quaerunt, nos sine duce
erramus et dicimus, 'non ego ambitiosus sum, sed nemo aliter Romae potest
vivere; non ego sumptuosus sum, sed urbs ipsa magnas impensas exigit; non est
meum vitium quod iracundus sum, quod nondum constitui certum genus vitae:
adulescentia haec facit'.
4.
Quid nos decipimus? non est extrinsecus malum nostrum: intra nos est, in
visceribus ipsis sedet, et ideo difficulter ad sanitatem pervenimus quia nos
aegrotare nescimus. Si curari coeperimus, quando tot morborum tantas vires
discutiemus? Nunc vero ne quaerimus quidem medicum, qui minus negotii haberet
si adhiberetur ad recens vitium; sequerentur teneri et rudes animi recta
monstrantem.
5.
Nemo difficulter ad naturam reducitur nisi qui ab illa defecit: erubescimus
discere bonam mentem. At mehercules, <si> turpe est magistrum huius rei
quaerere, illud desperandum est, posse nobis casu tantum bonum influere:
laborandum est et, ut verum dicam, ne labor quidem magnus est, s modo, ut dixi,
ante animum nostrum formare incipimus et recorrigere quam indurescat pravitas
eius.
6.
Sed nec indurata despero: nihil est quod non expugnet pertinax opera et intenta
ac diligens cura. Robora rectum quamvis flexa revocabis; curvatas trabes calor
explicat et aliter natae in id finguntur quod usus noster exigit: quanto
facilius animus accipit formam, flexibilis et omni umore obsequentior! Quid
enim est aliud animus quam quodam modo se habens spiritus? vides autem tanto
spiritum esse faciliorem omni alia materia quanto tenuior est.
7.
Illud, mi Lucili, non est quod te impediat quominus de nobis bene speres, quod
malitia nos iam tenet, quod diu in possessione nostri est: ad neminem ante bona
mens venit quam mala; omnes praeoccupati sumus; virtutes discere vitia
dediscere <est>.
8.
Sed eo maiore animo ad emendationem nostri debemus accedere quod semel traditi
nobis boni perpetua possessio est; non dediscitur virtus. Contraria enim male
in alieno haerent, ideo depelli et exturbari possunt; fideliter sedent quae in
locum suum veniunt. Virtus secundum naturam est, vitia inimica et infesta sunt.
9.
Sed quemadmodum virtutes receptae exire non possunt facilisque earum tutela
est, ita initium ad illas eundi arduum, quia hoc proprium imbecillae mentis
atque aegrae est, formidare inexperta; itaque cogenda est ut incipiat. Deinde non est acerba
medicina; protinus enim delectat, dum sanat. Aliorum remediorum post sanitatem
voluptas est, philosophia pariter et salutaris et dulcis est. Vale.
|