|
1.
Quomodo quisque potest, mi Lucili: tu istic habes Aetnam, <et illuc>
nobilissimum Siciliae montem - quem quare dixerit Messala unicum, sive Valgius,
apud utrumque enim legi, non reperio, cum plurima loca evomant ignem, non
tantum edita, quod crebrius evenit, videlicet quia ignis in altissimum
effertur, sed etiam iacentia -, nos, utcumque possumus, contenti sumus Bais;
quas postero die quam attigeram reliqui, locum ob hoc devitandum, cum habeat
quasdam naturales dotes, quia illum sibi celebrandum luxuria desumpsit.
2.
'Quid ergo? ulli loco indicendum est odium? ' Minime; sed quemadmodum aliqua
vestis sapienti ac probo viro magis convenit quam aliqua, nec ullum colorem ille
odit sed aliquem parum putat aptum esse frugalitatem professo, sic regio quoque
est quam sapiens vir aut ad sapientiam tendens declinet tamquam alienam bonis
moribus.
3.
Itaque de secessu cogitans numquam Canopum eliget, quamvis neminem Canopus esse
frugi vetet, ne Baias quidem: deversorium vitiorum esse coeperunt. Illic sibi
plurimum luxuria permittit, illic, tamquam aliqua licentia debeatur loco, magis
solvitur.
4.
Non tantum corpori sed etiam moribus salubrem locum eligere debemus;
quemadmodum inter tortores habitare nolim, sic ne inter popinas quidem. Videre ebrios per litora
errantes et comessationes navigantium et symphoniarum cantibus strepentes lacus
et alia quae velut soluta legibus luxuria non tantum peccat sed publicat, quid
necesse est?
5.
Id agere debemus ut irritamenta vitiorum quam longissime profugiamus;
indurandus est animus et a blandimentis voluptatum procul abstrahendus. Una
Hannibalem hiberna solverunt et indomitum illum nivibus atque Alpibus virum
enervaverunt fomenta Campaniae vitiis victus est.
6.[: armis vicit,
Nobis quoque militandum est, et quidem genere militiae quo
numquam quies, numquam otium datur: debellandae sunt in primis voluptates,
quae, ut vides, saeva quoque ad se ingenia rapuerunt. Si quis sibi proposuerit
quantum operis aggressus sit, sciet nihil delicate, nihil molliter esse
faciendum. Quid mihi cum istis calentibus stagnis? quid cum sudatoriis, in quae
siccus vapor corpora exhausurus includitur? omnis sudor per laborem exeat.
7.
Si faceremus quod fecit Hannibal, ut interrupto cursu rerum omissoque bello
fovendis corporibus operam daremus, nemo non intempestivam desidiam, victori
quoque, ne dum vincenti, periculosam, merito reprehenderet: minus nobis quam
illis Punica signa sequentibus licet, plus periculi restat cedentibus, plus
operis etiam perseverantibus.
8.
Fortuna mecum bellum gerit: non sum imperata facturus; iugum non recipio, immo,
quod maiore virtute faciendum est, excutio. Non est emolliendus animus: si voluptati
cessero, cedendum est dolori, cedendum est labori, cedendum est paupertati;
idem sibi in me iuris esse volet et ambitio et ira; inter tot affectus
distrahar, immo discerpar.
9.
Libertas proposita est; ad hoc praemium laboratur. Quae sit libertas quaeris?
Nulli rei servire, nulli necessitati, nullis casibus, fortunam in aequum
deducere. Quo die illam intellexero plus posse, nil poterit: ego illam feram,
cum in manu mors sit?
10.
His cogitationibus intentum loca seria sanctaque eligere oportet; effeminat
animos amoenitas nimia, nec dubie aliquid ad corrumpendum vigorem potest regio.
Quamlibet viam iumenta patiuntur quorum
durata in aspero ungula est: in molli palustrique pascuo saginata cito
subteruntur. Et fortior miles ex confragoso venit: segnis est urbanus et verna. Nullum laborem recusant manus quae ad arma ab aratro
transferuntur: in primo deficit pulvere ille unctus et nitidus.
11.
Severior loci disciplina firmat ingenium aptumque magnis conatibus reddit.
Literni honestius Scipio quam Bais exulabat: ruina eiusmodi non est tam
molliter collocanda. Illi quoque ad quos primos fortuna populi Romani publicas
opes transtulit, C. Marius et Cn. Pompeius et Caesar, exstruxerunt quidem
villas in regione Baiana, sed illas imposuerunt summis iugis montium: videbatur
hoc magis militare, ex edito speculari late longeque subiecta. Aspice quam positionem
elegerint, quibus aedificia excitaverint locis et qualia: scies non villas esse
sed castra.
12.
Habitaturum tu putas umquam fuisse illic M. Catonem, ut praenavigantes
adulteras dinumeraret et tot genera cumbarum variis coloribus picta et
fluvitantem toto lacu rosam, ut audiret canentium nocturna convicia? nonne ille
manere intra vallum maluisset, quod in unam noctem manu sua ipse duxisset?
Quidni mallet, quisquis vir est, somnum suum classico quam symphonia rumpi?
13.
Sed satis diu cum Bais litigavimus, numquam satis cum vitiis, quae, oro te,
Lucili, persequere sine modo, sine fine; nam illis quoque nec finis est nec
modus. Proice quaecumque cor tuum laniant, quae si aliter extrahi nequirent,
cor ipsum cum illis reveliendum erat. Voluptates praecipue exturba et
invisissimas habe: latronum more, quos 'philÍtas' Aegyptii vocant, in hoc nos
amplectuntur, ut strangulent. Vale.
|