|
1.
Consilio tuo accedo: absconde te in otio, sed et ipsum otium absconde. Hoc te
facturum Stoicorum etiam si non praecepto, at exemplo licet scias; sed ex
praecepto quoque facies: et tibi et cui voles approbaris.
2.
Nec ad omnem rem publicam mittimus nec semper nec sine ullo fine; praeterea,
cum sapienti rem publicam ipso dignam dedimus, id est mundum, non est extra
rempublicam etiam si recesserit, immo fortasse relicto uno angulo in maiora
atque ampliora transit et caelo impositus intellegit, cum sellam aut tribunal
ascenderet, quam humili loco sederit. Depone hoc apud te, numquam plus agere
sapientem quam cum in conspectum eius divina atque humana venerunt.
3.
Nunc ad illud revertor quod suadere tibi coeperam, ut otium tuum ignotum sit.
Non est quod inscribas tibi philosophiam ac quietem: aliud proposito tuo nomen
impone, valetudinem et imbecillitatem vocato et desidiam. Gloriari otio iners
ambitio est.
4.
Animalia quaedam, ne inveniri possint, vestigia sua circa ipsum cubile
confundunt: idem tibi faciendum est, alioqui non deerunt qui persequantur.
Multi aperta transeunt, condita et abstruse rimantur; furem signata
sollicitant. Vile videtur quidquid patet; aperta effractarius praeterit. Hos
mores habet populus, hos imperitissimus quisque: in secreta irrumpere cupit.
5.
Optimum itaque est non iactare otium suum; iactandi autem genus est nimis
latere et a conspectu hominum secedere. Ille Tarentum se abdidit, ille Neapoli
inclusus est, ille multis annis non transit domus suae limen: convocat turbam
quisquis otio suo aliquam fabulam imposuit.
6.
Cum secesseris, non est hoc agendum, ut de te homines loquantur, sed ut ipse
tecum loquaris. Quid autem loqueris? quod homines de aliis libentissime
faciunt, de te apud te male existima: assuesces et dicere verum et audire. Id
autem maxime tracta quod in te esse infirmissimum senties.
7.
Nota habet sui quisque corporis vitia. Itaque alius vomitu levat stomachum,
alius frequenti cibo fulcit, alius interposito ieiunio corpus exhaurit et
purgat; ii quorum pedes dolor repetit aut vino aut balineo abstinent: in cetera
neglegentes huic a quo saepe infestantur occurrunt. Sic in animo nostro sunt quaedam quasi causariae
partes quibus adhibenda curatio est.
8.
Quid in otio facio? ulcus meum curo. Si ostenderem tibi pedem turgidum, lividam
manum, aut contracti cruris aridos nervos, permitteres mihi uno loco iacere et
fovere morbum meum: maius malum est hoc, quod non possum tibi ostendere: in
pectore ipso collectio et vomica est. Nolo nolo laudes, nolo dicas, 'o magnum
virum! contempsit omnia et damnatis humanae vitae furoribus fugit'. Nihil
damnavi nisi me.
9.
Non est quod proficiendi causa venire ad me velis. Erras, qui hinc aliquid
auxili speras: non medicus sed aeger hic habitat. Malo illa, cum discesseris,
dicas: 'ego istum beatum hominem putabam et eruditum, erexeram aures:
destitutus sum, nihil vidi, nihil audivi quod concupiscerem, ad quod
reverterer'. Si hoc sentis, si hoc loqueris, aliquid profectum est: malo
ignoscas otio meo quam invideas.
10.
'Otium' inquis 'Seneca, commendas mihi? ad Epicureas voces delaberis? 'Otium
tibi commendo, in quo maiora agas et pulchriora quam quae reliquisti: pulsare
superbas potentiorum fores, digerere in litteram senes orbos, plurimum in foro
posse invidiosa potentia ac brevis est et, si verum aestimes, sordida.
11.
Ille me gratia forensi longe antecedet, ille stipendiis militaribus et quaesita
per hoc dignitate, ille clientium turba. [cui in turba] Par esse non possum,
plus habent gratiae: est tanti ab omnibus vinci, dum a me fortuna vincatur.
12.
Utinam quidem hoc propositum sequi olim fuisset animus tibi! utinam de vita
beata non in conspectu mortis ageremus! Sed
nunc quoque non moramur; multa enim quae supervacua esse et inimica credituri
fuimus rationi, nunc experientiae credimus.
13.
Quod facere solent qui serius exierunt et volunt tempus celeritate reparare,
calcar addamus. Haec aetas optime facit ad haec studia: iam despumavit, iam
vitia primo fervore adulescentiae indomita lassavit; non multum superest ut
exstinguat.
14.
'Et quando' inquis 'tibi proderit istud quod in exitu discis, aut in quam rem?
' In hanc, ut exeam melior. Non est tamen quod existimes ullam aetatem aptiorem
esse ad bonam mentem quam quae se multis experimentis, longa ac frequenti rerum
paenitentia domuit, quae ad salutaria mitigatis affectibus venit. Hoc est huius boni
tempus: quisquis senex ad sapientiam pervenit, annis pervenit. Vale.
|