|
1.
Omnis dies, omnis hora quam nihil simus ostendit et aliquo argomento recenti
admonet fragilitatis oblitos; tum aeterna meditatos respicere cogitad mortem.
Quid sibi istud principium velit quaeris? Senecionem Cornelium, equitem Romanum
splendidum et officiosum, noveras: ex tenui principio se ipse promoverat et iam
illi declivis erat cursus ad cetera; facilius enim crescit dignitas quam
incipit.
2.
Pecunia quoque circa paupertatem plurimum morae habet; dum ex illa erepat
haeret. Iam Senecio divitis imminebat, ad quas illum duae res ducebant
efficacissimae, et quaerendi et custodiendi scientia, quarum vel altera
locupletem facere potuisset.
3.
Hic homo summae frugalitatis, non minus patrimonii quam corporis diligens, cum
me ex consuetudine mane vidisset, cum per totum diem amico graviter adfecto et
sine spe iacentiusque in noctem adsedisset, cum hilaris cenasset, genere
valetudinis precipiti arreptus, angina, vix conpressum artatis faucibus
spiritum traxit in lucem. Intra paucissimas ergo horas quam omnibus erat sani
ac valentis officiis functus decessit.
4.
Ille qui et mari et terra pecuniam agitabat, qui ad publica quoque nullum
relinquens inexpertum genus quaestus accesserat, in ipso actu bene cedentium
rerum, in ipso procurrentis pecuniae impetu raptus est.
Insere nunc, Meliboee, piros, pone [in]
ordine vites.
Quam stultum est aetatem disponere ne
crastini quidem dominum! o quanta dementia est spes longas inchoantium: emam,
aedificabo, credam, exigam, honores geram, tum deinde lassam et plenam
senectutem in otium referam.
5.
Omnia, mihi crede, etiam felicibus dubia sunt; nihil sibi quisquam de futuro
debet promittere; id quoque quod tenetur per manus exit et ipsam quam premimus
horam casus incidit. Volvitur tempus rata quidem lege, sed per obscurum:
quid autem ad me an naturae certum sit quod mihi incertum est?
6.
Navigationes longas et pererratis litoribus alienis seros in patriam reditus
proponimus, militiam et castrensium laborum tarda mani pretia, procurationes
officiorumque per officia processus, cum interim ad latus mors est, quae
quoniam numquam cogitatur nisi aliena, subinde nobis ingeruntur mortalitatis
exempla non diutius quam dum miramur haesura.
7.
Quid autem stultius quam mirari id ullo die factum quod omni potest fieri? Stat
quidem terminus nobis ubi illum inexorabilis fatorum necessitas fixit, sed nemo
scit nostrum quam prope versetur a termino; sic itaque formemus animum tamquam
ad estrema ventum sit. Nihil differamus;
cotidie cum vita paria faciamus.
8.
Maximum vitae vitium est quod inperfecta semper est, quod [in] aliquid ex illa
differtur. Qui cotidie vitae suae summam manum inposuit non indiget tempore; ex
hac autem indigentia timor nascitur et cupiditas futuri exedens animum. Nihil
est miserius dubitatione venientium quorsus evadant; quantum sit illud quod
restat aut quale sollicita mens inexplicabili formidine agitatur.
9.
Quo modo effugiemus hanc volutationem? Uno: si vita nostra non prominebit, si
in se colligitur; ille enim ex futuro suspenditur cui inritum est praesens. Ubi
vero quidquid mihi debui redditum est, ubi stabilita mens scit nihil interesse
inter diem et saeculum, quidquid deinceps dierum rerumque venturum est ex alto
prospicit et cum multo risu seriem temporum cogitat. Quid enim varietas mobilitasque
casuum perturbabit, si certus sis adversus incerta?
10.
Ideo propera, Lucili mi, vivere, et singulos dies singulas vitas puta. Qui hoc
modo se aptavit, cui vita sua cotidie fuit tota, securus est: in spem
viventibus proximum quodque tempus elabitur, subitque aviditas et miserrimus ac
miserrima omnia efficiens metus mortis. Inde illud Maecenatis turpissimum votum
quo et debilitatem non recusat et deformitatem et novissime acutam crucem,
dummodo inter haec mala spiritus prorogetur:
11.debilem
facito manu,
debilem pede coxo,
tuber adstrue gibberum,
lubricos quate dentes:
vita dum superest, benest;
hanc mihi, vel acuta
si sedeam cruce, sustine.
12.
Quod miserrimum erat si incidisset optatur, et tamquam vita petitur supplici
mora. Contemptissimum putarem si vivere vellet usque ad crucem: 'tu vero'
inquit 'me debilites licet, dum spiritus in corpore fracto et inutili maneat;
depraves licet, dum monstroso et distorto temporis aliquid accedat; suffigas
licet et acutam sessuro crucem subdas': est tanti vulnus suum premere et
patibulo pendere districtum, dum differat id quod est in malis optimum,
supplici finem? est tanti habere animam ut agam?
13.
Quid huic optes nisi deos faciles? quid sibi vult ista carminis effeminati
turpitudo? quid timoris dementissimi pactio? quid tam foeda vitae mendicatio?
Huic putes umquam recitasse Vergilium:
usque adeone
mori miserum est?
Optat ultima
malorum et quae pati gravissimum est extendi ac sustineri cupit: qua mercede?
scilicet vitae longioris. Quod autem vivere est diu mori?
14.
Invenitur aliquis qui velit inter supplicia tabescere et perire membratim et totiens
per stilicidia emittere animam quam semel exhalare? Invenitur qui velit adactus
ad illud infelix lignum, iam debilis, iam pravus et in foedum scapularum ac
pectoris tuber elisus, cui multae moriendi causae etiam citra crucem fuerant,
trahere animam tot tormenta tracturam? Nega
nunc magnum beneficium esse naturae quod necesse est mori.
15.
Multi peiora adhuc pacisci parati sunt: etiam amicum prodere, ut diutius
vivant, et liberos ad stuprum manu sua tradere, ut contingat lucem videre tot
consciam scelerum. Excutienda vitae cupido est discendumque nihil interesse
quando patiaris quod quandoque patiendum est; quam bene vivas referre, non
quamdiu; saepe autem in hoc esse bene, ne diu. Vale.
|