|
1.
Quotiens aliquid inveni, non expecto donec dicas 'in commune': ipse mihi dico.
Quid sit quod invenerim quaeris? Sinum laxa, merum lucrum est. Docebo quomodo
fieri dives celerrime possis. Quam valde cupis audire! Nec immerito: ad maximas te divitias conpendiaria ducam. Opus erit
tamen tibi creditore: ut negotiari possis, aes alienum facias oportet, sed nolo
per intercessorem mutueris, nolo proxenetae nomen tuum iactent.
2.
Paratum tibi creditorem dabo Catonianum illum, a te mutuum sumes.
Quantulumcumque est, satis erit si, quidquid deerit, id a nobis petierimus.
Nihil enim, mi Lucili, interest utrum non desideres an habeas. Summa rei in
utroque eadem est: non torqueberis. Nec illud praecipio, ut aliquid naturae
neges-- contumax est, non potest vinci, suum poscit -- sed ut quidquid naturam
excedit scias precarium esse, non necessarium.
3.
Esurio: edendum est. Utrum hic panis sit plebeius an siligineus ad naturam
nihil pertinet: illa ventrem non delectari vult sed impleri. Sitio: utrum haec
aqua sit quam ex lacu proximo excepero an ea quam multa nive clusero, ut rigore
refrigeretur alieno, ad naturam nihil pertinet. Illa hoc unum iubet, sitim
extingui; utrum sit aureum poculum an crustallinum an murreum an Tiburtinus
calixan manus concava, nihil refert.
4.
Finem omnium rerum specta, et supervacua dimittes. Fames me appellat: ad
proxima quaeque porrigatur manus; ipsa mihi commendabit quodcumque conprendero.
Nihil
contemnit esuriens.
5.
Quid sit ergo quod me delectaverit quaeris? Videtur mihi egregie dictum,
'sapiens divitiarum naturalium est quaesitor acerrimus'. 'Inanime' inquis 'lance muneras.
Quid est istud? Ego iam paraveram fiscos; circumspiciebam in quod me mare
negotiaturus immitterem, quod publicum agitarem, quas arcesserem merces.
Decipere est istud, docere paupertatem cum divitias promiseris. 'Ita tu pauperem iudicas cui nihil deest? 'Suo' inquis
'et patientiae suae beneficio, non fortunae. ' Ideo ergo illum non iudicas
divitem quia divitiae eius desinere non possunt?
6.
Utrum mavis habere multum an satis? Qui multum habet plus cupit, quod est argumentum
nondum illum satis habere; qui satis habet consecutus est quod numquam diviti
contigit, finem. An has ideo non putas esse divitias quia propter illas nemo
proscriptus est? quia propter illas nulli venenum filius, nulli uxor inpegit?
quia in bello tutae sunt? quia in pace otiosae? quia nec habere illas
periculosum est nec operosum disponere?
7.
'At parum habet qui tantum non alget, non esurit, non sitit. ' Plus Iuppiter
non habet. Numquam parum est quod satis est, et numquam multum est quod satis
non est. Post Dareum et Indos pauper est Alexander. Mentior? Quaerit quod suum
faciat, scrutatur maria ignota, in oceanum classes novas mittit et ipsa, ut ita
dicam, mundi claust perrumpit. Quod naturae satis est homini non est.
8.
Inventus est qui concupisceret aliquid post omnia: tanta est caecitas mentium
et tanta initiorum suorum unicuique, cum processit, oblivio. Ille modo ignobilis anguli non sine controversia
dominus tacto fine terrarum per suum rediturus orbem tristis est.
9.
Neminem pecunia divitem fecit, immo contra nulli non maiorem sui cupidinem
incussit. Quaeris
quae sit huius rei causa? plus incipit habere posse qui plus habet. Ad summam
quem voles mihi ex his quorum nomina cum Crasso Licinoque numerantur in medium
licet protrahas; adferat censum et quidquid habet et quidquid sperat simul
conputet: iste, si mihi credis, pauper est, si tibi, potest esse.
10.
At hic qui se ad quod exigit natura composuit non tantum extra sensum est
paupertatis sed extra metum. Sed ut scias quam difficile sit res suas ad
naturalem modum coartare, hic ipse quem circumcidimus, quem tu vocas pauperem, habet
aliquid et supervacui.
11.
At excaecant populum et in se convertunt opes, si numerati multum ex aliqua
domo effertur, si multum auri tecto quoque eius inlinitur, si familia aut
corporibus electa aut spectabilis cultu est. Omnium istorum felicitas in
publicum spectat: ille quem nos et populo et fortunae subduximus beatus
introsum est.
12.
Nam quod ad illos pertinet apud quos falso divitiarum nomen invasit occupata
paupertas, sic divitias habent quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos
habeat. E contrario dicere solemus
'febris illum tenet': eodem modo dicendum est 'divitiae illum tenent'. Nihil
ergo monuisse te malim quam hoc, quod nemo monetur satis, ut omnia naturalibus
desideriis metiaris, quibus aut gratis satis fiat aut parvo: tantum miscere
vitia desideriis noli.
13.
Quaeris quali mensa, quali argento, quam paribus ministeriis et levibus
adferatur cibus? Nihil praeter cibum natura desiderat.
Num, tibi cum fauces urit sitis, aurea
quaeris
pocula? num esuriens fastidis omnia praeter
pavonem rhombumque?
14.
Ambitiosa non est fames, contenta desinere est; quo desinat non nimis curat. Infelicis
luxuriae ista tormenta sunt: quaerit quemadmodum post saturitatem quoque
esuriat, quemadmodum non impleat ventrem sed farciat, quemadmodum sitim prima
potione sedatam revocet. Egregie itaque
Horatius negat ad sitim pertinere quo poculo [aquae] aut quam eleganti manu
ministretur. Nam si pertinere ad te iudicas quam crinitus puer et quam
perlucidum tibi poculum porrigat, non sitis.
15.
Inter reliqua hoc nobis praestitit natura praecipuum, quod necessitati fastidium
excussit. Recipiunt supervacua dilectum: 'hoc parum decens, illud parum lautum,
oculos hoc meos laedit'. Id actum est ab illo mundi conditore, qui nobis
vivendi iura discripsit, ut salvi essemus, non ut delicati: ad salutem omnia
parata sunt et in promptu, delicis omnia misere ac sollicite comparantur.
16.
Utamur ergo hoc naturae beneficio inter magna numerando et cogitemus nullo
nomine melius illam meruisse de nobis quam quia quidquid ex necessitate desideratur
sine fastidio sumitur. Vale.
|