|
1.
Si vales et te dignum putas qui aliquando fias tuus, gaudeo; mea enim gloria
erit, si te istinc ubi sine spe exeundi fluctuaris extraxero. Illud autem te,
mi Lucili, rogo atque hortor, ut philosophiam in praecordia ima demittas et
experimentum profectus tui capias non oratione nec scripto, sed animi
firmitate, cupiditatum deminutione: verba rebus proba.
2.
Aliud propositum est declamantibus et assensionem coronae captantibus, aliud
his qui iuvenum et otiosorum aures disputatione varia aut volubili detinent:
facere docet philosophia, non dicere, et hoc exigit, ut ad legem suam quisque
vivat, ne orationi vita dissentiat vel ipsa inter se vita; <ut> unus sit
omnium actio dissentionum color [sit]. Maximum hoc est et officium sapientiae et
indicium, ut verbis opera concordent, ut ipse ubique par sibi idemque sit.
'Quis hoc praestabit? ' Pauci, aliqui
tamen. Est enim difficile[hoc]; nec hoc dico, sapientem uno semper iturum
gradu, sed una via.
3.Observa
te itaque, numquid vestis tua domusque dissentiant, num quid in te liberalis
sis, in tuos sordidus, numquid cenes frugaliter, aedifices luxuriose; unam
semel ad quam vivas regulam prende et ad hanc omnem vitam tuam exaequa. Quidam se domi
contrahunt, dilatant foris et extendunt: vitium est haec diversitas et signum
vacillantis animi ac nondum habentis tenorem suum.
4.
Etiam nunc dicam unde sit ista inconstantia et dissimilitudo rerum
consiliorumque: nemo proponit sibi quid velit, nec si proposuit perseverat in
eo, sed transilit; nec tantum mutat sed redit et in ea quae deseruit ac
damnavit revolvitur.
5.
Itaque ut relinquam definitiones sapientiae veteres et totum complectar humanae
vitae modum, hoc possum contentus esse: quid est sapientia? semper idem velle
atque idem nolle. Licet illam exceptiun culam non adicias, ut rectum sit quod
velis; non potest enim cuiquam idem semper placere nisi rectum.
6.
Nesciunt ergo homines quid velint nisi illo momento quo volunt; in totum nulli
velle aut nolle decretum est; variatur cotidie iudicium et in contrarium
vertitur ac plerisque agitur vita per lusum. Preme ergo quod coepisti, et
fortasse perduceris aut ad summum aut eo quod summum nondum esse solus
intellegas.
7.
'Quid fiet' inquis 'huic turbae familiarium sine re familiari? ' Turba ista cum
a te pasci desierit, ipsa se pascet, aut quod tu beneficio tuo non potes scire,
paupertatis scies: illa veros certosque amicos retinebit, discedet quisquis non
te se aliud sequebatur. Non est autem vel ob hoc unum amanda paupertas, quod a
quibus ameris ostendet? O quando ille
veniet dies quo nemo in honorem tuum mentiatur!
8.
Huc ergo cogitationes tuae tendant, hoc cura, hoc opta, omnia alia vota deo remissurus,
ut contentus sis temet ipso et ex te nascentibus bonis. Quae potest esse
felicitas propior? Redigete ad parva ex quibus cadere non possis, idque ut
libentius facias, ad hoc pertinebit tributum huius epistulae, quod statim
conferam.
9.
Invideas licet, etiam nunc libenter pro me dependet Epicurus. 'Magnificentior, mihi crede, sermo tuus in grabatto
videbitur et in panno; non enim dicentur tantum illa sed probabuntur. ' Ego
certe aliter audio quae dicit Demetrius noster, cum illum vidi nudum, quanto
minus quam [in]stramentis incubantem: non praeceptor veri sed testis est.
10.
'Quid ergo? non licet divitias in sinu positas contemnere? ' Quidni liceat? Et ille ingentis animi
est qui illas circumfusas sibi, multum diuque miratus quod ad se venerint,
ridet suasque audit magis esse quam sentit. Multum est non corrumpi divitiarum
contubernio; magnus ille qui in divitis pauper est.
11.'Nescio'
inquis 'quomodo paupertatem iste laturus sit, si in illam inciderit. ' Nec ego,
Epicure, an gulus [si] iste pauper contempturus sit divitias, si in illas
inciderit; itaque in utroque mens aestimanda est inspiciendumque an ille
paupertati indulgeat, an hic divitiis non indulgeat. Alioquin leve argumentum
est bonae voluntatis grabattus aut pannus, nisi apparuit aliquem illa non
necessitate pati sed malle.
12.
Ceterum magnae indolis est ad ista non properare tamquam meliora, sed
praeparari tamquam ad facilia. Et sunt, Lucili, facilia; cum vero multum ante
meditatus accesseris, iucunda quoque; inest enim illis, sine qua nihil est
iucundum, securitas.
13.
Necessarium ergo iudico id quod tibi scripsi magnos viros saepe fecisse,
aliquos dies interponere quibus nos imaginaria paupertate exerceamus ad veram;
quod eo magis faciendum est quod deliciis permaduimus et omnia dura ac
difficilia iudicamus. Potius excitandus e somno et vellicandus est animus admonendusque naturam
nobis minimum constituisse. Nemo nascitur dives; quisquis exit in lucem iussus
est lacte et panno esse contentus: ab his initiis nos regna non capiunt. Vale.
|