|
1.
Cum istis tibi esse negotium iudicas de quibus scripseras? Maximum negotium
tecum habes, tu tibi molestus es. Quid velis nescis, melius probas honesta quam
sequeris, vides ubi sit posita felicitas sed ad illam pervenire non audes. Quid
sit autem quod te impediat, quia parum ipse dispicis, dicam: magna esse haec
existimas quae relicturus es, et cum proposuisti tibi illam securitatem ad quam
transiturus es, retinet te huius vitae a qua recessurus es fulgor tamquam in
sordida et obscura casurum.
2.
Erras, Lucili: ex hac vita ad illam ascenditur. Quod interest inter splendorem
et lucem, cum haec certam originem habeat ac suam, ille niteat alieno, hoc
inter hanc vitam et illam: haec fulgore extrinsecus veniente percussa est,
crassam illi statim umbram faciet quisquis obstiterit: illa suo lumine
illustris est. Studia te tua clarum et nobilem efficient.
3.
Exemplum Epicuri referam. Cum Idomeneo scriberet et illum a vita speciosa ad
fidelem stabilemque gloriam revocaret, regiae tunc potentiae ministrum et magna
tractantem, 'si gloria' inquit' tangeris, notiorem te epistulae meae facient
quam omnia ista quae colis et propter quae coleris'.
4.
Numquid ergo mentitus est? quis Idomenea nosset nisi Epicurus illum litteris
suis incidisset? Omnes illos megistanas et satrapas et regem ipsum ex quo Idomenei titulus
petebatur oblivio alta suppressit. Nomen
Attici perire Ciceronis epistulae non sinunt. Nihil illi profuisset gener
Agrippa et Tiberius progener et Drusus Caesar pronepos; inter tam magna nomina
taceretur nisi <sibi> Cicero illum applicuisset.
5.Profunda
super nos altitudo temporis veniet, pauca ingenia caput exserent et in idem
quandoque silentium abitura oblivioni resistent ac se diu vindicabunt. Quod
Epicurus amico suo potuit promittere, hoc tibi promitto, Lucili: habebo apud
posteros gratiam, possum mecum duratura nomina educere. Vergilius noster duobus
memoriam aeternam promisit et praestat:
fortunati ambo! si quid mea carmina possunt,
nulla dies umquam memori vos eximet aevo,
dum domus Aeneae Capitoli immobile saxum
accolet imperiumque pater Romanus habebit.
6.
Quoscumque in medium fortuna protulit, quicumque membra ac partes alienae
potentiae fuerant, horum gratia viguit, domus frequentata est, dum ipsi
steterunt: post ipsos cito memoria defecit. Ingeniorum crescit dignatio nec ipsis
tantum honor habetur, sed quidquid illorum memoriae adhaesit excipitur.
7.
Ne gratis Idomeneus in epistulam meam venerit, ipse eam de suo redimet. Ad hunc
Epicurus illam nobilem sententiam scripsit qua hortatur ut Pythoclea locupletem
non publica nec ancipiti via faciat. 'Si vis' inquit 'Pythoclea divitem facere,
non pecuniae adiciendum sed cupiditati detrahendum est. '
8.Et
apertior ista sententia est quam <ut> interpretanda sit, et disertior
quam ut adiuvanda. Hoc unum te admoneo, ne istud tantum existimes de divitis dictum: quocumque
transtuleris, idem poterit. Si vis Pythoclea honestum facere, non honoribus
adiciendum est sed cupiditatibus detrahendum; si vis Pythoclea esse in perpetua
voluptate, non voluptatibus adiciendum est sed cupiditatibus detrahendum; si
vis Pythoclea senem facere et implere vitam, non annis adiciendum est sed
cupiditatibus detrahendum.
9.
Has voces non est quod Epicuri esse iudices: publicae sunt. Quod fieri in
senatu solet faciendum ego in philosophia quoque existimo: cum censuit aliquis
quod ex parte mihi placeat, iubeo illum dividere sententiam et sequor quod
probo. Eo libentius Epicuri egregia dicta commemoro, ut istis qui ad illum
confugiunt spe mala inducti, qui velamentum ipsos vitiorum suorum habituros
existimant, probent quocumque ierint honeste esse vivendum.
10.
Cum adieris eius hortulos et inscriptum hortulis 'HOSPES HIC BENE MANEBIS, HIC
SUMMUM BONUM VOLUPTAS EST' paratus erit istius domicilii custos hospitalis,
humanus, et te polenta excipiet et aquam quoque large ministrabit et dicet,
'ecquid bene acceptus es? ' 'Non irritant' inquit 'hi hortuli famem sed
exstinguunt, nec maiorem ipsis potionibus sitim faciunt, sed naturali et
gratuito remedio sedant; in hac voluptate consenui. '
11.
De his tecum desideriis loquor quae consolationem non recipiunt, quibus dandum
est aliquid ut desinant. Nam de illis extraordinariis quae licet differre,
licet castigare et opprimere, hoc unum commonefaciam: ista voluptas naturalis
est, non necessaria. Huic nihil debes; si quid impendis, voluntarium est. Venter praecepta non audit: poscit, appellat. Non est
tamen molestus creditor: parvo dimittitur, si modo das illi quod debes, non
quod potes. Vale.
|