|
1.
Agnosco Lucilium meum: incipit quem promiserat exhibere. Sequere illum impetum
animi quo ad optima quaeque calcatis popularibus bonis ibas: non desidero
maiorem melioremque te fieri quam moliebaris. Fundamenta tua multum loci occupaverunt: tantum effice quantum conatus
es, et illa quae tecum in animo tulisti tracta.
2.
Ad summam sapiens eris, si cluseris aures, quibus ceram parum est obdere: firmiore
spissamento opus est quam in sociis usum Ulixem ferunt. Illa vox quae timebatur
erat blanda, non tamen publica: at haec quae timenda est non ex uno scopulo sed
ex omni terrarum parte circumsonat. Praetervehere itaque non unum locum
insidiosa voluptate suspectum, sed omnes urbes. Surdum te amantissimis tuis
praesta: bono animo mala precantur. Et si esse vis felix, deos ora ne quid tibi ex his quae
optantur eveniat.
3.
Non sunt ista bona quae in te isti volunt congeri: unum bonum est, quod beatae
vitae causa et firmamentum est, sibi fidere. Hoc autem contingere non potest, nisi contemptus est labor et in eorum
numero habitus quae neque bona sunt neque mala; fieri enim non potest ut una
ulla res modo mala sit, modo bona, modo levis et perferenda, modo expavescenda.
4.
Labor bonum non est: quid ergo est bonum? laboris contemptio. Itaque invanum
operosos culpaverim: rursus ad honesta nitentes, quanto magis incubuerint minus
sibi vinci ac strigare permiserint, admirabor et clamabo, 'tanto melior, surge
et inspira et clivum istum uno si potes spiritu exsupera'.
5.
Generosos animos labor nutrit. Non est ergo quod exillo <voto> vetere parentum
tuorum eligas quid contingere tibi velis, quid optes; et in totum iam per
maxima acto viro turpe est etiam nunc deos fatigare. Quid votis opus est? fac te ipse
felicem; facies autem, si intellexeris bona esse quibus admixta virtus est,
turpia quibus malitia coniuncta est. Quemadmodum sine mixtura lucis nihil
splendidum est, nihil atrum nisi quod tenebras habet aut aliquid in se traxit
obscuri, quemadmodum sine adiutorio ignis nihil calidum est, nihil sine aere
frigidum, ita honesta et turpia virtutis ac malitiae societas efficit.
6.
Quid ergo est bonum ? rerum scientia. Quid malum est? rerum imperitia. Ille
prudens atque artifex pro tempore quaeque repellet aut eliget; sed nec quae repellit
timet nec miratur quae eligit, si modo magnus illi et invictus animus est. Summitti te ac deprimi veto. Laborem si non recuses, parum
est: posce.
7.'Quid
ergo? '
inquis 'labor frivolus et supervacuus et quem humiles causae evocaverunt non
est malus? ' Non magis quam ille qui pulchris rebus impenditur, quoniam animi
est ipsa tolerantia quae se ad dura et aspera hortatur ac dicit, 'quid cessas?
non est viri timere sudorem'.
8.
Huc et illud accedat, ut perfecta virtus sit, aequalitas ac tenor vitae per
omnia consonans sibi, quod non potest esse nisi rerum scientia contingit et
asper quam humana ac divina noscantur. Hoc est summum bonum; quod si occupas,
incipis deorum socius esse, non supplex.
9.
'Quomodo' inquis 'isto pervenitur? ' Non per Poeninum Graiumve montem nec per
deserta Candaviae; nec Syrtes tibi nec Scylla aut Charybdis adeundae sunt, quae
tamen omnia transisti procuratiunculae pretio: tutum iter est, iucundum est, ad
quod natura te instruxit. Dedit tibi illa quae si non deserueris, par deo
surges.
10.
Parem autem te deo pecunia non faciet: deus nihil habet Praetexta non faciet:
deus nudus est. Fama non faciet nec ostentatio tui et in populos nominis
dimissa notitia: nemo novit deum, multi de illo male existimant, et impune. Non
turba servorum lecticam tuam per itinera urbana ac peregrina portantium: deus
ille maximus potentissimusque ipse vehit omnia. Ne forma quidem et vires beatum
te facere possunt: nihil horum patitur vetustatem.
11.
Quaerendum est quod non fiat in dies peius, cui non possit obstari. Quid hoc est?
animus, sed hic rectus, bonus, magnus. Quid aliud voces hunc quam deum in
corpore humano hospitantem? Hic animus tam in equitem Romanum quam in
libertinum, quam in servum potest cadere. Quid est enim eques Romanus aut
libertinus aut servus? nomina ex ambitione aut iniuria nata. Subsilire in caelum ex angulo licet: exsurge modo
[. . . ] et te
quoque dignum
finge deo.
Finges autem non
auro vel argento: non potest ex hac materia imago deo exprimi similis; cogita
illos, cum propitii essent, fictiles fuisse. Vale.
|