|
25. Dum haec ita
fierent, rex Iuba cognitis Caesaris difficultatibus copiarumque paucitate non
est visum dari spatium convalescendi augendarumque eius opum. Itaque comparatis
equitum magnis peditumque copiis subsidio sociis egressus e regno ire
contendit. P. Sittius interim et rex Bocchus coniunctis suis copiis cognito
regis Iubae egressu propius eius regnum copias suas admovere, Cirtamque oppidum
opulentissimum eius regni adortus paucis diebus pugnando capit et praeterea duo
oppida Gaetulorum. Quibus cum condicionem ferret ut oppido excederent idque
sibi vacuum traderent, condicionemque repudiassent, postea ab eo capti
interfectique sunt omnes. Inde
progressus agros oppidaque vexare non destitit. Quibus rebus cognitis Iuba cum
iam non longe ab Scipione atque eius ducibus abesset, capit consilium satius
esse sibi suoque regno subsidio ire, quam dum alios adiuturus proficisceretur,
ipse suo regno expulsus forsitan utraque re expelleretur. Itaque rursus
recipere atque auxilia etiam ab Scipione abduxit sibi suisque rebus timens
elephantisque XXX relictis suis finibus oppidisque suppetias profectus est.
26. Caesar interim, cum de suo
adventu dubitatio in provincia esset neque quisquam crederet ipsum, sed aliquem
legatum in Africam cum copiis venisse, conscriptis litteris circum provinciam
omnes civitates facit de suo adventu certiores. Interim nobiles homines ex suis
oppidis profugere et in castra Caesaris devenire et de adversariorum eius
crudelitate acerbitateque commemorare coeperunt. Quorum lacrimis querelisque Caesar
commotus, cum antea constituisset stativis castris aestate inita cunctis copiis
auxiliisque accitis bellum cum suis adversariis gerere, . . . instituit
litteris celeriter in Siciliam ad Allienum et Rabirium Postumum conscriptis et
per catascopum missis, ut sine mora ac nulla excusatione hiemis ventorumque
quam celerrime exercitus sibi transportaretur: Africam [provinciam] perire
funditusque everti ab suis inimicis; quod nisi celeriter sociis foret
subventum, praeter ipsam Africam terram nihil, ne tectum quidem quo se
reciperent, ab illorum scelere insidiisque reliquum futurum. Atque ipse erat in
tanta festinatione et exspectatione ut postero die quam misisset litteras
nuntiumque in Siciliam, classem exercitumque morari diceret, dies noctesque
oculos mentemque ad mare depositos derectosque haberet. Nec mirum: animum
advertebat enim villas exuri, agros vastari, pecus diripi, trucidari, oppida
castellaque dirui deserique, principesque civitatum aut interfici aut in
catenis teneri, liberos eorum obsidum nomine in servitutem abripi; eis se [in]
miseris suamque fidem implorantibus auxilio propter copiarum paucitatem esse
non posse. Milites interim in opere exercere atque castra munire, turres
castella facere molesque iacere in mare non intermittere.
27. Scipio
interim elephantos hoc modo condoce facere instituit. Duas instruxit acies,
unam funditorum contra elephantos quae quasi adversariorum locum obtineret et
contra eorum frontem adversam lapillos minutos mitteret; deinde in ordine
elephantos constituit, post illos autem suam aciem instruxit, ut cum ab
adversariis lapides mitti coepissent et elephanti perterriti se ad suos
convertissent, rursus ab sua acie lapidibus missis eos converterent adversus
hostem. Quod aegre tardeque fiebat; rudes enim elephanti multorum annorum
doctrina usuque vetusto vix edocti tamen communi periculo in aciem producuntur.
28. Dum haec ad
Ruspinam ab utrisque ducibus administrantur, C. Vergilius praetorius qui Thapsi
oppido maritimo praeerat, cum animum advertisset naves singulas cum exercitu
Caesaris incertas locorum atque castrorum suorum vagari, occasionem nactus
navem quam ibi habuit actuariam complet militibus et sagittariis et eidem
scaphas de navibus adiungit ac singulas naves Caesarianas consectari coepit. Et
cum plures adortus esset, pulsus fugatusque inde discessisset nec tamen
desisteret periclitari, forte incidit in navem in qua erant duo Titi Hispani
adulescentes, tribuni legionis V quorum patrem Caesar in senatum legerat, et
cum his T. Salienus centurio legionis eiusdem qui M. Messalam legatum obsederat
Messanae [et] seditiosissima oratione apud eum usus idemque pecuniam et
ornamenta triumphi Caesaris retinenda et custodienda curarat et ob has causas
sibi timebat. Hic propter conscientiam peccatorum suorum persuasit
adulescentibus, ne repugnarent seseque Vergilio traderent. Itaque deducti a
Vergilio ad Scipionem custodibus traditi et post diem tertium sunt interfecti.
Qui cum ducerentur ad necem, petisse dicitur maior Titius a centurionibus uti
se priorem quam fratrem interficerent, idque ab eis facile impetrasse, atque
ita esse interfectos.
|