|
37. Caesar
postquam legionibus veteranis duabus equitatu levique armatura copias suas ex
secundo commeatu auxerat, naves exoneratas statim iubet Lilybaeum ad reliquum
exercitum transportandum proficisci; ipse VI Kal. Febr. circiter vigilia prima
imperat, speculatores apparitoresque omnes ut sibi praesto essent. Itaque
omnibus insciis neque suspicantibus vigilia tertia iubet omnes legiones extra
castra educi atque se consequi ad oppidum Ruspinam versus, in quo ipse
praesidium habuit et quod primum ad amicitiam eius accessit. Inde parvulam
proclivitatem degressus sinistra parte campi propter mare legiones ducit. Hic
campus mirabili planitie patet milia passuum XV; quem iugum cingens a mari
ortum neque ita praealtum velut theatri efficit speciem. In hoc iugo colles
sunt excelsi pauci, in quibus singulae turres speculaeque singulae perveteres
erant collocatae, quarum apud ultimam praesidium et statio fuit Scipionis.
38. Postquam
Caesar ad iugum de quo docui, ascendit atque in unumquemque collem turrem
castellaque facere coepit atque ea minus semihora effecit, et postquam non ita
longe ab ultimo colle turrique fuit, quae proxima fuit castris adversariorum,
in qua docui esse praesidium stationemque Numidarum, paulisper commoratus
perspectaque natura loci equitatu in statione disposito legionibus opus
adtribuit brachiumque medio iugo ab eo loco ad quem pervenerat, usque ad eum
unde egressus erat, iubet derigi ac muniri. Quod postquam Scipio Labienusque
animadverterant, equitatu omni ex castris educto acieque equestri instructa a
suis munitionibus circiter passus mille progrediuntur pedestremque copiam in
secunda acie minus passus CCCC a suis castris constituunt.
39. Caesar in
opere milites adhortari neque adversariorum copiis moveri. Iam cum non
amplius passus md inter hostium aciem suasque munitiones esse animadvertisset
intellexissetque ad impediendos milites suos et ab opere depellendos hostem
propius accedere et necesse haberet legiones a munitionibus deducere, imperat
turmae Hispanorum ut ad proximum collem propere accurrerent praesidiumque inde
deturbarent locumque caperent, eodemque iubet levis armaturae paucos consequi
subsidio. Qui missi celeriter Numidas adorti partim vivos capiunt, nonnullos
equites fugientes convulneraverunt locumque sunt potiti. Postquam id Labienus
animadvertit, quo celerius iis auxilium ferret, ex acie instructa equitatus sui
prope totum dextrum cornu avertit atque suis fugientibus suppetias ire
contendit. Quod ubi Caesar conspexit, Labienum ab suis copiis longius iam
abscessisse, equitatus sui alam sinistram ad intercludendos hostes immisit.
40. Erat in eo
campo ubi ea res gerebatur, villa permagna turribus IIII exstructa. Quae
Labieni prospectum impediebat ne posset animum advertere ab equitatu Caesaris
se intercludi. Itaque non prius vidit turmas Iulianas quam suos caedi a tergo
sentit. Ex qua re subito in terrorem converso equitatu Numidarum recta in
castra fugere contendit. Galli Germanique qui restiterant, ex superiore loco et
post tergum circumventi fortiterque resistentes conciduntur universi. Quod ubi
legiones Scipionis quae pro castris erant instructae animum adverterunt, metu
ac terrore obcaecatae omnibus portis in sua castra fugere coeperunt. Postquam
Scipione eiusque copiis campo collibusque exturbatis atque in castra compulsis
cum receptui Caesar cani iussisset equitatumque omnem intra suas munitiones
recepisset, campo purgato animadvertit mirifica corpora Gallorum Germanorumque
qui partim eius auctoritatem erant ex Gallia secuti, partim pretio
pollicitationibus adducti ad eum se contulerant, nonnulli qui ex Curionis
proelio capti conservatique parem gratiam in fide praebenda praestare
voluerant. Horum corpora mirifica specie amplitudineque caesa toto campo ac
prostrata diverse iacebant.
|