|
45. Hac habita
oratione Scipio cum existimasset pro suo beneficio sine dubio ab his gratias
sibi actum iri, potestatem eis dicundi fecit. Ex eis centurio legionis xiv 'pro
tuo' inquit 'summo beneficio Scipio, tibi gratias ago--non enim imperatorem te
appello--quod mihi vitam incolumitatemque belli iure capto polliceris, et
forsan isto uterer beneficio, si non ei summum scelus adiungeretur. Egone
contra Caesarem imperatorem meum apud quem ordinem duxi, eiusque exercitum pro
cuius dignitate victoriaque amplius + XXXVI annos + depugnavi, adversus
armatusque consistam? Neque ego istud facturus sum et te magnopere ut de
negotio desistas adhortor. Contra cuius enim copias contendas, si minus antea
expertus es, licet nunc cognoscas. Elige ex tuis cohortem unam quam putas esse
firmissimam, et constitue contra me; ego autem ex meis commilitonibus quos nunc
in tua tenes potestate, non amplius X sumam. Tunc ex virtute nostra intelleges,
quid ex tuis copiis sperare debeas.'
46. Postquam
haec centurio praesenti animo adversus opinionem eius est locutus, ira percitus
Scipio atque animi dolore incensus annuit centurionibus quid fieri vellet,
atque ante pedes centurionem interficit reliquosque veteranos a tironibus iubet
secerni. 'ab ducite istos' inquit 'nefario scelere contaminatos et caede civium
saginatos.' sic extra vallum deducti sunt et cruciabiliter interfecti. Tirones
autem iubet inter legiones dispertiri et Cominium cum Ticida in conspectum suum
prohibet adduci. Qua ex re Caesar commotus eos quos in stationibus cum longis
navibus apud Thapsum custodiae causa in salo esse iusserat, ut suis onerariis
longisque navibus praesidio essent, ob neglegentiam ignominiae causa
dimittendos ab exercitu gravissimumque in eos edictum proponendum curavit.
47. Per id
tempus fere Caesaris exercitui res accidit incredibilis auditu. Namque
vergiliarum signo confecto circiter vigilia secunda noctis nimbus cum saxea
grandine subito est exortus ingens. Ad hoc autem incommodum accesserat quod
Caesar non more superiorum temporum in hibernis exercitum continebat, sed in
tertio quartoque die procedendo propiusque hostem accedendo castra communibat,
opereque faciendo milites se circumspiciendi non habebant facultatem. Praeterea
ita ex Sicilia exercitum transportabat ut praeter ipsum militem et arma nec vas
nec mancipium neque ullam rem quae usu militi esse consuevit in naves imponi
pateretur. In Africa autem non modo sibi quicquam non adquisierant aut
paraverant, sed etiam propter annonae caritatem ante parta consumpserant.
Quibus rebus attenuati oppido perquam pauci sub pellibus adquiescebant; reliqui
ex vestimentis tentoriolis factis atque harundinibus storiisque contextis
permanebant. Itaque subito imbre grandineque consecuta gravatis pondere
tentoriis aquarumque vi subrutis deiectisque, nocte intempesta ignibus
exstinctis, rebus quae ad victum pertinent omnibus corruptis per castra passim
vagabantur scutisque capita contegebant. Eadem nocte V legionis pilorum acumina
sua sponte arserunt.
48. Rex interim
Iuba de equestri proelio Scipionis certior factus evocatusque ab eodem litteris
praefecto Saburra cum parte exercitus contra Sittium relicto, ut secum ipse
aliquid auctoritatis adderet exercitu Scipionis ac terrorem Caesaris, cum
tribus legionibus equitibusque frenatis DCCC, Numidis sine frenis peditibusque
levis armaturae grandi numero, elephantis XXX egressus e regno ad Scipionem est
profectus. Postquam ad eum pervenit, castris regiis seorsum positis cum eis
copiis quas commemoravi haud ita longe ab Scipione consedit.--erat in castris
Caesaris superiore tempore magnus terror, et exspectatione copiarum regiarum
exercitus eius magis suspensiore animo ante adventum Iubae commovebatur.
Postquam vero castra castris contulit, despectis eius copiis omnem timorem
deponit. Ita quam antea absens habuerat auctoritatem, eam omnem praesens
dimiserat.--Quo facto cuivis facile fuit intellectu Scipioni additum animum
fiduciamque regis adventu. Nam postero die universas suas regisque copias cum
elephantis LX productas in aciem quam speciosissime potuit instruxit ac paulo
longius progressus ab suis munitionibus haud ita diu commoratus se recepit in
castra.
|