|
49. Caesar
postquam animadvertit Scipioni auxilia fere quae exspectasset omnia convenisse
neque moram pugnandi ullam fore, per iugum summum cum copiis progredi coepit et
brachia protinus ducere et castella munire propiusque Scipionem capiendo loca
excelsa occupare contendit. Adversarii magnitudine copiarum confisi proximum
collem occupaverant atque ita longius sibi progrediendi eripuerunt facultatem.
Eiusdem collis occupandi [gratia] Labienus consilium ceperat et quo propiore
loco fuerat, eo celerius occurrerat.
50. Erat
convallis satis magna latitudine, altitudine praerupta, crebris locis speluncae
in modum subrutis, quae erat transgredienda Caesari antequam ad eum collem quem
capere volebat perveniretur. ultraque eam convallem olivetum vetus crebris
arboribus condensum. Hic cum Labienus animadvertisset Caesarem si vellet eum
locum occupare, prius necesse [esse] convallem olivetumque transgredi, eorum
locorum peritus in insidiis cum parte equitatus levique armatura consedit et
praeterea post + montem collesque + [Caesari se subito ostenderet] equites in
occulto collocaverat, ut cum ipse ex improviso legionarios adortus esset, ex
colle se equitatus ostenderet, ut re duplici perturbatus Caesar eiusque
exercitus neque retro regrediundi neque ultra procedendi oblata facultate
circumventus concideretur. Caesar postquam equitatu ante praemisso inscius
insidiarum cum ad eum locum venisset, adversarii sive obliti praeceptorum
Labieni sive veriti ne in fossa ab equitibus opprimerentur, rari ac singuli de
rupe prodire et summa petere collis. Quos Caesaris equites consecuti partim interfecerunt, partim vivorum
sunt potiti. Deinde protinus collem petere contenderunt atque eum
decusso Labieni praesidio celeriter occupaverunt. Labienus cum parte equitum
vix fuga sibi peperit salutem.
51. Hac re per
equites gesta Caesar legionibus opera distribuit atque in eo colle quo erat
potitus castra munivit. Deinde ab suis maximis castris per medium campum e
regione oppidi Uzittae, quod inter sua castra et Scipionis in planitie positum
erat tenebaturque a Scipione, duo brachia instituit ducere et ita derigere ut
ad angulum dextrum sinistrumque eius oppidi convenirent. Id hac ratione opus
instruebat, ut cum propius oppidum copias admovisset oppugnareque coepisset,
tecta latera suis munitionibus haberet, ne ab equitatus multitudine
circumventus ab oppugnatione deterreretur, praeterea quo facilius colloquia
fiere possent, et siqui perfugere vellent, id quod antea saepe accidebat magno
cum eorum periculo, tum facile et sine periculo fieret. Voluit etiam experiri,
cum propius hostem accessisset, haberetne in animo dimicare. Accedebat etiam ad
reliquas causas quod is locus depressus erat puteique ibi non nulli fieri
[complures] poterant: aquatione enim longa et angusta utebantur. Dum haec opera
quae ante dixi fiebant a legionibus, interim pars acie ante opus instructa sub
hoste stabat; equites barbari levisque armaturae proeliis minutis comminus
dimicabant.
52. Caesar ab eo
opere cum iam sub vesperum copias in castra reduceret, magno incursu cum omni
equitatu levique armatura Iuba Scipio Labienus in legionarios impetum fecerunt.
Equites Caesariani vi universae subitaeque hostium multitudinis pulsi parumper
cesserunt. Quae res aliter adversariis cecidit: namque Caesar ex medio itinere
copiis reductis equitibus suis auxilium tulit; equites autem adventu legionum
animo addito conversis equis in Numidas cupide insequentes dispersosque impetum
fecerunt atque eos convulneratos usque in castra regia reppulerunt multosque ex
his interfecerunt. Quodni in noctem proelium esset coniectum pulvisque vento
elatus omnium prospectu offecisset, Iuba cum Labieno capti in potestatem
Caesaris venissent, equitatusque cum levi armatura funditus ad internecionem
deletus esset. Interim incredibiliter ex legione IIII et VI Scipionis milites
diffugere partim in castra Caesaris, partim in quas quisque poterat regiones
pervenire. Itemque equites Curioniani diffisi Scipioni eiusque copiis complures
se eodem conferebant.
|