|
57. Quod
postquam Scipio quique cum eo erant cognoverunt, cum commoti ex tali incommodo
essent, fere per id tempus M. Aquinium cum C. Saserna colloquentem viderunt.
Scipio mittit ad Aquinium, nihil adtinere eum cum adversariis colloqui. Cum +
nihilo minus eius sermonem nuntius ad Scipionem referret + sed restaret ut
reliqua quae sibi vellet perageret, viator praeterea ab Iuba ad eum est missus
qui diceret audiente Saserna 'vetat te rex colloqui'. Quo nuntio perterritus discessit et dicto audiens
fuit regi. Usu venisse hoc civi Romano et ei qui ab populo Romano honores
accepisset, incolumi patria fortunisque omnibus Iubae barbaro potius
oboedientem fuisse quam aut Scipionis obtemperasse nuntio aut caesis eiusdem
partis civibus incolumem reverti malle! Atque etiam [et] superbius Iubae factum
non in M. Aquinium hominem novum parvumque senatorem, sed in Scipionem hominem
illa familia dignitate honoribus praestantem. Namque cum Scipio sagulo purpureo
ante regis adventum uti solitus esset, dicitur Iuba cum eo egisse, non oportere
illum eodem [uti] vestitu atque ipse uteretur. Itaque factum est ut Scipio ad
album sese vestitum transferret et Iubae homini superbissimo ineptissimoque
obtemperaret.
58. Postero die universas
omnium copias de castris omnibus educunt et supercilium quoddam excelsum nacti
non longe a Caesaris castris aciem constituunt atque ibi consistunt. Caesar
item producit copias celeriterque eis instructis ante suas munitiones quae
erant in campo consistit, sine dubio existimans ultro adversarios, cum tam
magnis copiis auxiliisque regis essent praediti promptiusque prosiluissent,
acie secum concursuros propiusque se accessuros. Equo circumvectus
legionesque cohortatus signo dato accessum hostium aucupabatur. Ipse enim a
suis munitionibus longius non sine ratione [non] procedebat, quod in oppido
Uzittae quod Scipio tenebat, hostium erant cohortes armatae; eidem autem oppido
ad dextrum latus eius cornu erat oppositum, verebaturque ne si praetergressus
esset, ex oppido eruptione facta ab latere eum adorti conciderent. Praeterea
haec quoque eum causa tardavit, quod erat locus quidam perimpeditus ante aciem
Scipionis quem suis impedimento ad ultro occurrendum fore existimabat.
59. Non arbitror
esse praetermittendum quemadmodum exercitus utriusque fuerint in aciem
instructi. Scipio hoc modo aciem derexit:
collocarat in fronte suas et Iubae legiones, post eas autem Numidas in
subsidiaria acie ita extenuatos et in longitudinem derectos ut procul simplex
esse acies media ab legionariis militibus videretur [in cornibus autem duplex
esse existimabatur]. Elephantos dextro sinistroque cornu collocaverat
aequalibus inter eos intervallis interiectis, post autem elephantos armaturas
leves Numidasque auxiliares substituerat. Equitatum frenatum universum in suo
dextro cornu disposuerat: sinistrum enim cornu oppido Uzitta claudebatur, neque
erat spatium equitatus explicandi. Praeterea Numidas levisque armaturae
infinitam multitudinem ad dextram partem suae aciei opposuerat fere interiecto
non minus mille passum spatio et ad collis radices magis adpulerat longiusque ab
adversariorum suisque copiis promovebat, id hoc consilio ut cum acies duae
inter se concurrissent, initio certaminis paulo longius eius equitatus
circumvectus ex improviso clauderet multitudine sua exercitum Caesaris atque
perturbatum iaculis configeret. Haec fuit ratio Scipionis eo die
proeliandi.
60. Caesaris
autem acies hoc modo fuit collocata: ut ab sinistro eius cornu ordiar et ad
dextrum perveniam, habuit legionem X et VIIII in sinistro cornu, XXV XXVIII
XIII XIV XXVIIII XXVI in media acie. + Fere ipsum dextrum cornu secundam autem
aciem fere in earum legionum parte + cohortium collocaverat, praeterea ex
tironum adiecerat paucas. Tertiam autem aciem in sinistrum suum cornu
contulerat et usque ad aciei suae mediam legionem porrexerat et ita collocaverat
uti sinistrum suum cornu esset triplex. Id eo consilio fecerat quod suum
dextrum latus munitionibus adiuvabatur, sinistrum autem equitatus hostium
multitudini uti resistere posset laborabat, eodemque suum omnem equitatum
contulerat, et quod ei parum confidebat, praesidio his equitibus legionem V
praemiserat levemque armaturam inter equites interposuerat. Sagittarios varie
passimque locis certis maximeque in cornibus collocaverat.
|