|
77. Thabenenses
interim qui sub dicione et potestate Iubae esse consuessent in extrema eius
regni regione maritima locati, interfecto regio praesidio legatos ad Caesarem
mittunt, rem [male] gestam docent, petunt orantque ut suis fortunis populus
Romanus quod bene meriti essent, auxilium ferret. Caesar eorum consilio probato
Marcium Crispum tribus cum cohortibus et sagittariis tormentisque compluribus
praesidio Thabenam mittit. Eodem tempore ex legionibus omnibus milites qui aut
morbo impediti aut commeatu dato cum signis non potuerant ante transire in
Africam, ad milia IIII, equites CCCC, funditores sagittariique mille uno
commeatu Caesari occurrerunt. Itaque
cum his copiis et omnibus legionibus eductis, sicut erat instructus, VIII
milibus passuum ab suis castris, ab Scipionis vero II passuum longe constitit
in campo.
78. Erat oppidum
infra castra Scipionis nomine Tegea, ubi praesidium equestre circiter II milium
numero habere consuerat. Eo equitatu dextra sinistra derecto ab oppidi
lateribus ipse legiones ex castris eductas atque in iugo inferiore instructas
non longius fere mille passus ab suis munitionibus progressus in acie
constituit. Postquam diutius in uno loco Scipio commorabatur et tempus diei in
otio consumebatur, Caesar equitum turmas suorum iubet in hostium equitatum qui
ad oppidum in statione erant, facere impressionem levemque armaturam
sagittarios funditoresque eodem submittit. Quod ubi coeptum est fieri et equis
concitatis Iuliani impetum fecissent, Pacideius suos equites exporrigere coepit
in longitudinem, ut haberent facultatem turmas Iulianas circumeundi, et nihilo
minus fortissime acerrimeque pugnare. Quod ubi Caesar animadvertit, CCC quos ex
legionibus habere expeditos consuerat, ex legione quae proxima ei proelio in
acie constiterat, iubet equitatui succurrere. Labienus interim suis equitibus auxilia equestria submittere sauciisque ac
defatigatis integros recentioribusque viribus equites subministrare. Postquam
equites Iuliani CCCC vim hostium ad IIII milia numero sustinere non poterant et
ab levi armatura Numidarum vulnerabantur minutatimque cedebant, Caesar alteram
alam mittit qui satagentibus celeriter occurrerent. Quo facto sui sublati
universi in hostes impressione facta in fugam adversarios dederunt; multis
occisis, compluribus vulneratis insecuti per III milia passuum usque ad collem
hostibus adactis se ad suos recipiunt. Caesar in horam X commoratus, sicut erat
instructus, se ad sua castra recepit omnibus incolumibus. In quo proelio
Pacideius graviter pilo per cassidem caput ictus compluresque duces ac fortissimus
quisque interfecti vulneratique sunt.
79. Postquam nulla condicione
cogere adversarios poterat, ut in aequum locum descenderent legionumque
periculum facerent, neque ipse propius hostem castra ponere propter aquae
penuriam se posse animadvertebat, adversarios non virtute eorum confidere, sed
aquarum inopia fretos despicere se intellexit, II Non. Apr. tertia
vigilia egressus, ab Aggar XVI milia nocte progressus, ad Thapsum ubi Vergilius
cum grandi praesidio praeerat, castra ponit oppidumque eo die circummunire
coepit locaque idonea opportunaque complura praesidiis occupare, hostes ne
intrare ad se ac loca interiora capere possent. Scipio interim cognitis
Caesaris consiliis ad necessitatem adductus dimicandi, ne per summum dedecus
fidissimos suis rebus Thapsitanos et Vergilium amitteret, confestim Caesarem
per superiora loca consecutus milia passuum VIII a Thapso binis castris
consedit.
80. Erat stagnum
salinarum inter quod et mare angustiae quaedam non amplius mille et D passus
intererant; quas Scipio intrare et Thapsitanis auxilium ferre conabatur. Quod
futurum Caesarem non fefellerat. Namque pridie in eo loco castello munito
ibique III . . . praesidio relicto ipse cum reliquis copiis lunatis castris
Thapsum operibus circummunivit. Scipio interim exclusus ab incepto itinere
supra stagnum postero die et nocte confecta caelo albente non longe a castris
praesidioque quod supra commemoravi md passibus ad mare versus consedit et
castra munire coepit. Quod postquam Caesari nuntiatum est, milite ab opere deducto,
castris praesidio Asprenate pro consule cum legionibus duabus relicto ipse cum
expedita copia in eum locum citatim contendit, classisque parte ad Thapsum
relicta reliquas naves iubet post hostium tergum quam maxime ad litus adpelli
signumque suum observare, quo signo dato subito clamore facto ex improviso
hostibus aversis incuterent terrorem, ut perturbati ac perterriti respicere
post terga cogerentur.
|