|
81. Quo postquam
Caesar pervenit et animadvertit aciem pro vallo Scipionis [contra] elephantis
dextro sinistroque cornu collocatis, et nihilo minus partem militum castra non
ignaviter munire, ipse acie triplici collocata, legione X + secundaque dextro
cornu, VIII et VIIII sinistro oppositis, quinque legiones + in quarta acie ad
ipsa cornua quinis cohortibus contra bestias collocatis, sagittariis
funditoribus in utrisque cornibus dispositis, levique armatura inter equites
interiecta, ipse pedibus circum milites concursans virtutesque veteranorum
proeliaque superiora commemorans blandeque appellans animos eorum excitabat.
Tirones autem qui numquam in acie dimicassent, hortabatur ut veteranorum
virtutem aemularentur eorumque famam locum nomen victoria parta cuperent
possidere.
82. Itaque in
circumeundo exercitu animadvertit hostes circa vallum trepidare atque ultro
citroque pavidos concursare et modo se intra portas recipere, modo inconstanter
immoderateque prodire. Cum idem a pluribus animadverti coeptum esset, subito
legati evocatique obsecrare Caesarem ne dubitaret signum dare: victoriam sibi
propriam a dis immortalibus portendi. Dubitante Caesare atque eorum studio
cupiditatique resistente sibique eruptione pugnari non placere clamitante,
etiam atque etiam aciem sustentante, subito dextro cornu iniussu Caesaris
tubicen a militibus coactus canere coepit. Quo facto ab universis cohortibus
signa in hostem coepere inferri, cum centuriones pectore adverso resisterent
vique continerent milites ne iniussu imperatoris concurrerent, nec quicquam
proficerent.
83. Quod
postquam Caesar intellexit incitatis militum animis resisti nullo modo posse,
signo Felicitatis dato equo admisso in hostem inter principes ire contendit. A
dextro interim cornu funditores sagittariique concita tela in elephantos
frequenter iniciunt. Quo facto bestiae stridore fundarum, lapidum plumbique +
itata + perterritae sese convertere et suos post se frequentes stipatosque
proterere et in portas valli semifactas ruere contendunt. Item Mauri equites
qui in eodem cornu elephantis erant praesidio, deserti praecipites fugiunt. Ita
celeriter bestiis circumitis legiones vallo hostium sunt potitae, et paucis
acriter repugnantibus interfectisque reliqui concitati in castra, unde pridie
erant egressi, confugiunt.
84. Non videtur
esse praetermittendum de virtute militis veterani V legionis. Nam cum in
sinistro cornu elephans vulnere ictus et dolore concitatus in lixam inermem
impetum fecisset eumque sub pede subditum dein genu innixus pondere suo
proboscide erecta vibrantique stridore maximo premeret atque enecaret, miles
hic non potuit pati quin se armatus bestiae offerret. Quem postquam elephans ad
se telo infesto venire animadvertit, relicto cadavere militem proboscide
circumdat atque in sublime extollit. Armatus qui in eiusmodi periculo
constanter agendum sibi videret, gladio proboscidem qua erat circumdatus,
caedere quantum viribus poterat non destitit. Quo dolore adductus elephans
milite abiecto maximo cum stridore cursuque conversus ad reliquas bestias se
recepit.
|