|
89. Caesar
interim ab Thapso progressus Ussetam pervenit, ubi Scipio magnum frumenti
numerum armorum telorum ceterarumque rerum cum parvo praesidio habuerat. Id
adveniens potitur, deinde Hadrumetum pervenit. Quo cum sine mora introisset,
armis frumento pecuniaque considerata Q. Ligario C. Considio filio qui tum ibi
fuerant vitam concessit. Deinde eodem die Hadrumeto egressus Livineio Regulo
cum legione ibi relicto Uticam ire contendit. Cui in itinere fit obvius L.
Caesar subitoque se ad genua proiecit vitamque sibi neque amplius quicquam
deprecatur. Cui Caesar facile et pro natura sua et instituto concessit, item
Caecinae, C. Ateio, P. Atrio, L. Cellae patri et filio, M. Eppio, M. Aquinio,
Catonis filio Damasippique liberis ex sua consuetudine tribuit circiterque
luminibus accensis Uticam pervenit atque extra oppidum ea nocte mansit.
90. Postero die
mane in oppidum introit contioneque advocata Uticenses incolas cohortatus
gratias pro eorum erga se studio agit, cives autem Romanos negotiatores et eos
qui inter CCC, pecunias contulerant Varo et Scipioni multis verbis accusat et
de eorum sceleribus longiore habita oratione ad extremum ut sine metu prodirent
edicit: se eis dumtaxat vitam concessurum; bona quidem eorum se venditurum, ita
tamen qui eorum ipse sua bona redemisset, se bonorum venditionem inducturum et
pecuniam multae nomine relaturum, ut incolumitatem retinere posset. Quibus metu
exsanguibus de vitaque ex suo promerito desperantibus subito oblata salute
libentes cupidique condicionem acceperunt petieruntque a Caesare ut universis
CCC uno nomine pecuniam imperaret. Itaque bis miliens sestertio his imposito,
ut per triennium sex pensionibus populo Romano solverent, nullo eorum recusante
ac se eo demum die natos praedicantes laeti gratias agunt Caesari.
91. Rex interim
Iuba ut ex proelio fugerat, una cum Petreio interdiu in villis latitando tandem
nocturnis itineribus confectis in regnum pervenit atque ad oppidum Zamam, ubi
ipse domicilium coniuges liberosque habebat, quo ex cuncto regno omnem pecuniam
carissimasque res comportaverat quodque inito bello operibus maximis muniverat,
accedit. Quem antea oppidani rumore exoptato de Caesaris victoria audito ob has
causas oppido prohibuerunt quod bello contra populum Romanum suscepto in oppido
Zamae lignis congestis maximam in medio foro pyram construxerat, ut si forte
bello foret superatus, omnibus rebus eo coacervatis, dein civibus cunctis
interfectis eodemque proiectis igne subiecto tum demum se ipse insuper
interficeret atque una cum liberis coniugibus civibus cunctaque gaza regia
cremaretur. Postquam Iuba ante portas diu multumque primo minis pro imperio
egisset cum Zamensibus, dein cum se parum proficere intellexisset, precibus
orasset uti se ad suos deos penates admitterent, ubi eos perstare in sententia
animadvertit nec minis nec precibus suis moveri quo magis se reciperent, tertio
petit ab eis, ut sibi coniuges liberosque redderent ut secum eos asportaret.
Postquam sibi nihil omnino oppidanos responsum reddere animadvertit, nulla re
ab his impetrata ab Zama discedit atque ad villam suam cum M. Petreio paucisque
equitibus confert se.
92. Zamenses
interim legatos de his rebus ad Caesarem Uticam mittunt, petuntque ab eo uti
antequam rex manum colligeret seseque oppugnaret, sibi auxilium mitteret: se
tamen paratos esse, sibi quoad vita suppeteret, oppidum seque ei reservare.
Legatos collaudatos Caesar domum iubet antecedere ac suum adventum
praenuntiare. Ipse postero die Utica egressus cum equitatu in regnum ire
contendit. Interim in itinere ex regiis copiis duces complures ad Caesarem
veniunt orantque ut sibi ignoscat. Quibus supplicibus venia data Zamam
perveniunt. Rumore interim perlato de eius lenitate clementiaque propemodum
omnes regni equites Zamam perveniunt ad Caesarem ab eoque sunt metu periculoque
liberati.
|