Cap.

  1 1 |                Caesar muneribus dandis in Italia detinetur, . . .
  2 1 |            contra compararet, Pompeius in fidem uniuscuiusque civitatis
  3 1 |             provinciam vastare. Quibus in rebus non nullae civitates
  4 1 |           copiae. +Hoc crebris nuntiis in Italiam missis civitates
  5 2 |    festinatione ad bellum conficiendum in Hispaniam cum venisset,
  6 3 |               clamore facto eruptionem in adversariorum castra fecerunt.
  7 3 |     adversariorum castra fecerunt. Sic in illo facto, cum inscientibus
  8 3 |           prope magna pars hominum qui in his castris fuissent se
  9 4 |              ante praemisit. Qui simul in conspectum oppidi se dederunt,
 10 4 |              hominum multitudine pauci in oppidum se reciperent. Hoc
 11 5 |         condicione posset, adversarios in aequum locum deducere et
 12 6 |         quoniam a avia+ retraxerat, ut in aequum deduceret, copiis
 13 6 |               eo die proficisci, cuius in adventum praesidi causa
 14 6 |            partim ubi pedestres copiae in statione et in excubitu
 15 6 |        pedestres copiae in statione et in excubitu castris praesidio
 16 6 |            praesidio esse possent, hic in adventu Pompei incidit ut
 17 6 |               et concidunt, sic ut vix in ea caede pauci effugerent. ~
 18 7 |               oppida Ateguam et Ucubim in monte constituit. Caesar +
 19 7 |              monte constituit. Caesar +in munitionibus ceterisque+
 20 7 |            milia. Ex ea regione oppidi in montibus castra habuit posita
 21 7 |          castra habuit posita Pompeius in conspectu utrorumque oppidorum,
 22 7 |               ex coloniis quae fuerunt in his regionibus; quarta fuit
 23 8 |         munitionibus retinentur, sicut in Africa; rudere, non tegulis
 24 8 |             tegulis teguntur. simulque in his habent speculas et propter
 25 8 |               hoste capiantur. Id quod in hoc contigit bello. Nam
 26 8 |               habuit castra constituta in conspectu duorum oppidorum,
 27 9 |                commissurum Caesarem ut in tanta loci difficultate
 28 9 |           interfecti, complures capti, in quibus duo [centuriones].
 29 11|               et noctis tertia vigilia in oppido acerrime pugnatum
 30 12|              legionem vi fecerunt, cum in opere nostri distenti essent,
 31 12|              multis vulneribus adfecti in oppidum se contulerunt. ~
 32 13|               cum nostri equites pauci in statione fuissent a pluribus
 33 13|         senatoris filius, cuius frater in castris Pompei fuisset,
 34 13|            prioris muri parte deiecta [in oppidum intraverunt]. Quo
 35 13|          accipere consuevisse. Qui cum in oppidum revertissent, relato
 36 13|            fere magna pars hominum qui in castris nostris essent,
 37 13|         deiecit, qua adversariorum qui in ea turre fuerant, quinque
 38 14|               gloriatus est quod prope in nostris partibus locum tenuisset.
 39 14|            adversariorum protriti. Hoc in conspectu utrorumque castrorum
 40 15|               habetur. Id quod accidit in hoc proelio. Cum pedites
 41 15|        necopinantibus venissent, idque in proelio animadversum esset,
 42 15|              proxime a vallo fecerint. In quo proelio adversariorum
 43 15|               multi vulneribus adfecti in castra sunt redacti. Nostri
 44 15| crudelissimumque facinus sunt adgressi in conspectuque nostro hospites
 45 15|       conspectuque nostro hospites qui in oppido erant, iugulare et
 46 16|               portam quae e regione et in conspectu Pompei castrorum
 47 16|              vestimenta, ut dum nostri in praeda detinentur, illi
 48 16|             ultra stabat flumen Salsum in acie. Quod factum licet
 49 16|         nuntiavit ex oppido Iunium qui in cuniculo fuisset, iugulatione
 50 17|              hanc virtutis constantiam in tua victoria, non in illius
 51 17|       constantiam in tua victoria, non in illius calamitate praestarem!
 52 17|               hostium numero qui neque in illius prospera acie primam
 53 17|             acie primam fortunam neque in adversa secundam obtinuimus,
 54 17|         gentibus me praestiti, similem in civium deditione praestabo.' ~
 55 18|         quemquam. Servos cuius dominus in Caesaris castris fuisset--
 56 18|              fuisset--uxorem et filios in oppido reliquerat--dominum
 57 18|             clam a Caesaris praesidiis in Pompei castra discessit . . .
 58 18|            certior fieret Caesar, quae in oppido ad defendendum compararentur.
 59 18|              Ita litteris acceptis cum in oppidum revertisset, qui
 60 19|         tabellae de muro sunt deiectae in quibus scriptum est inventum: '
 61 19|               et constantia futurum me in te esse praestabo'. Eodem
 62 20|                 Hoc praeterito tempore in oppido quod fuit captum,
 63 20|             captum, servus est prensus in cuniculo quem supra demonstravimus
 64 20|          legione vernacula. Servi sunt in crucem sublati, militi cervices
 65 22|             Hoc praeterito tempore qui in oppido Ategua Bursavonenses
 66 22|                 non sunt ausi introire in oppidum, praeterquam qui
 67 22|         nocturno tempore per fallaciam in oppidum esset receptus,
 68 22|           fuissent interfectis oppidum in suam potestatem recepit.
 69 22|              ex nostris transfugerent, in levem armaturam conici eumque
 70 23|          Salsum ducere coepit. Hic dum in opere nostri distenti essent,
 71 23|               sunt vulneribus adfecti, in quis etiam Clodius Arquitius.
 72 24|            adversariis non parum magna in caede versabantur. Quibus
 73 25|        committere audebant. Cum nostri in opere essent, equitum copiae
 74 25|               sunt egressi et planitie in aequiori loco constiterunt.
 75 25|          procul dubio ad congrediendum in aequum locum non sunt ausi
 76 25|              alacri, cum ad dimicandum in planitiem se contulissent,
 77 25|         constituit. Ut, nostri equites in receptu dum ad castra redeunt,
 78 25|                Ita metu peterriti, cum in fuga essent multis amissis
 79 25|             fuga essent multis amissis in castra se recipiunt. ~26.
 80 26|           Romanos coniurasse omnis qui in castris Pompei essent, ut
 81 26|          facerent; servi indicio omnes in custodiam esse coniectos;
 82 26|           exercitum tironem non audent in campum deducere nostrisque
 83 26|            conficiam. Cohortes [ . . . in] animo habeo ad vos mittere.
 84 27|          Insequenti tempore cum nostri in opere distenti essent, equites
 85 27|               distenti essent, equites in oliveto dum lignantur, interfecti
 86 27|          castra movit et contra Spalim in oliveto constituit. Caesar
 87 27|            incendere, ut deusto oppido in castra maiora se reciperent.
 88 27|             deditione facta iter fecit in Carrucam, contra Pompeium
 89 27|              milesque qui fratrem suum in castris iugulasset, interceptus
 90 27|          percussus. Hinc itinere facto in campum Mundensem cum esset
 91 28|             Pompeium de tertia vigilia in acie stetisse. Hoc nuntio
 92 28|        litteras miserat Caesarem nolle in convallem descendere, quod
 93 29|            dubium quin mediae planitie in aequum ad dimicandum adversarii
 94 29|       adversarii procederent. Hoc erat in omnium conspectu. Hoc accedebat
 95 29|            nonnulli etiam timere, quod in eum locum res fortunaeque
 96 29|                horam casus tribuisset, in dubio poneretur. Itaque
 97 29|                non audebant procedere, in quo sibi prope murum adversarii
 98 30|               milibus equitum. Ita cum in extrema planitie iniquum
 99 30|               extrema planitie iniquum in locum nostri adpropinquassent,
100 31|             maxime hostis conterretur, in conlatu pari erat condicione.
101 31|                facere possent ut locus in aciem ad subsidium veniundi
102 31|                non superfuissent, nisi in eum locum confugissent,
103 31|    confugissent, ex quo erant egressi. In quo proelio ceciderunt milia
104 32|               vallo. Insuper occisorum in gladiorum mucronibus capita
105 32|              ut mitterent lecticam qua in oppidum deferri posset.
106 32|            fautores essent, conveniunt in domum quo erat delatus,
107 32|       convenisset, de lectica Pompeius in eorum fidem confugit. ~33.
108 33|      vestimentis; pecuniam et argentum in praesentia familiae donavit.
109 34|          coeperunt, usque eo ut clamor in castra nostra perveniret, [
110 34|           Pompeio Sexto manumissi. Qui in Caesaris adventum descendere
111 34|              et bene multi interfecti; in oppidum sunt redacti. ~35.
112 36|           renuntiaverunt quod Pompeium in potestatem haberent. Quod
113 36|               Mundenses qui ex proelio in oppidum confugerant, cum
114 36|      deditionem faciunt, et cum essent in legionem distributi, coniurant
115 36|                ut noctu signo dato qui in oppido fuissent eruptionem
116 36|       eruptionem facerent, illi caedem in castris administrarent.
117 37|                Carteienses, dum Caesar in itinere reliqua oppida oppugnat,
118 38|             quendam cum esset ablatus, in ea ferebatur Lusitanis more
119 38|             defendere possent. Subeunt in adventu nostri depellunturque
120 39|              convallem exesumque locum in speluncam Pompeius se occultare
121 39|            adlatum et populo datum est in conspectum. ~
122 40|              conspici possent. reliqui in] conspectu omnium ad pugnam
123 40|              incenduntur, simulque qui in castello ad pugnam processerant,
124 40|          complures nando ad naves quae in salo fuerunt, se recipiunt,
125 41|          accedebat ut aqua praeterquam in ipso oppido unam circumcirca
126 42|              multis legationibus ab se in senatum inductis simul publicis
127 42|               et immemores et ingratos in se et in populum Romanum
128 42|         immemores et ingratos in se et in populum Romanum hoc bello
129 42|       attulistis et luce clara Cassium in medio foro nefarie interficere
130 42|         legiones desitae populi Romani in hac provincia haberi. Apud
131 42|         beneficiis habentur. Ita neque in otio concordiam neque in
132 42|               in otio concordiam neque in bello virtutem ullo tempore
133 42|            vestro impulsu depopulavit. In quo vos victores extabatis?