1-diffi | diis-obvia | occas-venis | veniu-xxxvi
                                                       bold = Main text
     Cap.                                             grey = Comment text 
 503 29     |                optandum tempus prope ab diis inmortalibus illud tributum
 504 3      |           impediti vigiles non poterant diligentiam praestare, partim illo responso
 505 15     |                 cum eques ad dimicandum dimisso equo cum pedite congreditur,
 506 25     |            pugna esset [prope] profecto dirempta, nisi propter equitum concessum,
 507 25     |         videretur finem bellandi duorum dirimere pugna. Ita avidi cupidique
 508 16     |                causa aedificatae erant, diruendas et incendendas, praeterea
 509 42     |             obsistere, sed etiam caelum diruere possent? Quarum laudibus
 510 29     |                 illi a sua consuetudine discedebant, ut aut ab excelso loco
 511 2      |          Cordubenses, qui a Cn. Pompelo discessissent, Caesari obviam venissent,
 512 22     |               vallum liceret exire nisi discinctum, idcirco quod ex quo die
 513 34     |               contra ad oppidum posuit, discordare coeperunt, usque eo ut clamor
 514 25     |               ad spectandum, acies sunt dispositae. Nam inter bellatores principesque
 515 20     |                 circum ea loca castella disposuit et munitionibus se continere
 516 37     |              oppugnat, propter Pompeium dissentire coeperunt. Pars erat quae
 517 8      |             oppugnationibus natura loci distinentur ut civitates Hispaniae non
 518 32     |               pecuniae secum habuit eis distribuit et oppidanis dixit se de
 519 36     |               et cum essent in legionem distributi, coniurant inter sese ut
 520 40     |              ponunt et tripertito signa distribuunt. Erant parati qui naves
 521 41     |           reliquerat, operibus adsiduis diurnis et nocturnis circumsedit.
 522 17     |                 sustentantes, nocturnis diurnisque operibus gladiorum ictus
 523 36     |                oppidum confugerant, cum diutius circumsederentur, bene multi
 524 7      |                militarem; quae planitie dividuntur, Salso flumine, proxime
 525 12     |               equitibus nostris duo qui dixerunt se servos esse. Cum venirent,
 526 16     |           contaminasse; multa praeterea dixisse; qua oratione deterritos
 527 32     |                 distribuit et oppidanis dixit se de pace ad Caesarem proficisci
 528 19     |           deiecit et ad nos transsiliit dixitque se cum familia constitutum
 529 18     |          perisse quemquam. Servos cuius dominus in Caesaris castris fuisset--
 530 32     |          fautores essent, conveniunt in domum quo erat delatus, qui arbitrati
 531 29     |            passuum V, ut auxilia Pompei duabus defenderentur rebus, oppido
 532 7      |        firmamenti se existimabat habere duae fuerunt vernaculae, quae
 533 25     |                 bellatores principesque dubia erat posita victoria, ut
 534 13     |             castris nostris essent, non dubitarunt quia eruptionem eo die essent
 535 29     |           derectam vidisset, non habuit dubium quin mediae planitie in
 536 8      |                Accedebat hoc ut longius duceret bellum Pompeius, quod loca
 537 5      |               Pompeius facit. Hic inter duces duos fit contentio uter
 538 17     |             patriae luctuosam perniciem ducimur hostium numero qui neque
 539 26     |                 freti praesidiis bellum ducunt. Nam singulas civitates
 540 22     |               oppidanorum bona vendere [edictumque] ne cui extra vallum liceret
 541 8      |                Pompeius, quod loca sunt edita et ad castrorum munitiones
 542 28     |                  interim nulla planitie edividit; id quod eo incidit tempore. ~
 543 28     |          proposuit. Idcirco enim copias eduxerat quod Ursaonensium civitati [
 544 18     |            animadvertit, simul pugionem eduxit et manum eius incidit. Ita
 545 30     |           committendum proelium. Ita se efferen tes iniquo loco sui potestatem
 546 23     |              nemo desideratus gloria se efferentes. ~24.
 547 16     |            existimabat eos posse conata efficere, nocta tota ultra stabat
 548 41     |           oppidi oppugnationem tutiorem efficeret, omnem materiem circum oppidum
 549 29     |               aequitas loci adversarios efflagitabat ut tali contenderent condicione
 550 25     |   vociferantibus legionariis, cum locum efflagitarent ex consuetudine insequendi,
 551 6      |                ut vix in ea caede pauci effugerent. ~
 552 21     |                iussit deduci. Ex quibus effugerunt CXX et ad Caesarem venerunt. ~
 553 20     |          oppidanos Ucubenses convocasse eisque ita imperavisse ut diligentia
 554 15     |               Cum pedites levi armatura electi ad pugnam equitibus nostris
 555 40     |               eorum crebras excursiones eliciebatur et prope cotidianis pugnis [
 556 16     |                 focos suos recepissent, eosque hospitium scelere contaminasse;
 557 15     |                 apud exercitus haec est equestris proelii consuetudo: cum
 558 13     |             omnibus suis rebus relictis equum conscendit et fugit. Speculator
 559 36     |                 existimabant fieri. Ita erumpendo navis quae ad Baetim flumen
 560 17     |            miles quam Cn. Pompei factus essem et hanc virtutis constantiam
 561        | Etenim
 562 22     |               in levem armaturam conici eumque non amplius XVII accipere. ~
 563 25     |                pari consuetudine cum ad eundem locum eius praesidium venisset,
 564 5      |       exaggerabant, sed tumulos tumulis exaequabant. Ita diebus compluribus [
 565 5      |         alternis non solum morti mortem exaggerabant, sed tumulos tumulis exaequabant.
 566 8      |                 passuum IIII grumus est excellens natura qui appellatur Castra
 567 24     |               utrorumque copiae tumulum excellentem petissent, prohibiti a nostris
 568 28     |           superius demonstravimus, loca excellentia tumulis contineri, interim
 569 8      |          montibus fere munita et natura excellentibus locis est constituta, ut
 570 29     |          defenderentur rebus, oppido et excelsi loci natura. Hinc derigens
 571 29     |     consuetudine discedebant, ut aut ab excelso loco aut oppido discederent.
 572 24     |            faciebat, sed ex grumo . . . Excelsum tumulum capiebant, usque
 573 17     |                 ictus telorumque missus exceptantes, relicti et deserti a Pompeio,
 574 10     |                a vernaculis legionariis exceptus est et interfectus. ~11.
 575 4      |            prope capta litteris fratris excitus cum coplis ad Cordubam iter
 576 5      |              eum ab oppido comineatuque excluderet, bracchium ad pontem ducere
 577 24     |              animadverteret castello se excludi Aspavia, quod est ab Ucubi
 578 39     |                undique administrabatur. Exclusus a munitione amissisque auxiliis
 579 6      |                copiae in statione et in excubitu castris praesidio esse possent,
 580 21     |            equites ad aquatores nostros excucurrerunt, nonnullos interfecerunt,
 581 2      |              adductus quos legatos ante exercitui praefecerat Q. Pedium et
 582 26     |                 bellum confecissem. Sed exercitum tironem non audent in campum
 583 39     |        amissisque auxiliis ad convallem exesumque locum in speluncam Pompeius
 584 19     |               oppidani legati qui antea exierant, Caesarem adierunt: si sibi
 585 15     |                 equis descenderunt. Ita exiguo tempore eques pedestre,
 586 22     |                cui extra vallum liceret exire nisi discinctum, idcirco
 587 4      |               equitatum concidendum cum exissent, loricati, ut supra scripsimus,
 588 29     |          procedunt, id quod adversarios existimabamus esse facturos. Qui tamen
 589 3      |              eius provinciae caput esse existimabatur; ipse autem Cn. Pompeius
 590 25     |                consuetudine insequendi, existimare posses paratissimos esse
 591 42     |        depopulavit. In quo vos victores extabatis? An me deleto non animum
 592 30     |             milibus equitum. Ita cum in extrema planitie iniquum in locum
 593 16     |                              Huius diei extremo tempore a Pompeianis clam
 594 33     |         libertos convocavit, pyram sibi extruxit, cenam adferri quam optimam
 595 16     |            eruptionem fecerunt secumque extulerunt virgulta crates ad fossas
 596 14     |          gerebatur, et maiore Pompeiani exultabant gloria [quod . . . ] longiusque
 597 12     |                 militibus qui antea cum Fabio et Pedio fuerant . . . et [
 598 2      |             praefecerat Q. Pedium et Q. Fabium Maximum de suo adventu facit
 599 41     |                                         Fabius Maximus quem ad Mundam praesidium
 600 24     |               aequo loco sui potestatem faciebat, sed ex grumo . . . Excelsum
 601 1      |             Italia detinetur, . . . quo facilius praesidia contra compararet,
 602 20     |          perfugis cum deditionem oppidi factam esse scisset, castra movit
 603 12     |            praecisis manibus missi sunt facti. Pari consuetudine vigilia
 604 18     |        concessurum. Quod difficile erat factu ut eam turrem sine periculo
 605 13     |                eruptionem eo die essent facturi. Ita corona circumdata pugnatum
 606 29     |          adversarios existimabamus esse facturos. Qui tamen a munitione oppidi
 607 22     |               proficisci: illi se satis facturum. Potestate data cum inde
 608 17     |            potius miles quam Cn. Pompei factus essem et hanc virtutis constantiam
 609 12     |                Eis ad ignoscendum nulla facultas est data et a militibus
 610 6      |             perfugis rescisset, qua die facultatem . . . et angustias, carra
 611 22     |                 et nocturno tempore per fallaciam in oppidum esset receptus,
 612 14     |              neque a nostris prohibitus falsaque illa opinione gloriatus
 613 19     |             transsiliit dixitque se cum familia constitutum habuisse ut
 614 33     |          proelio Cordubam cum venisset, familiam et libertos convocavit,
 615 25     |              quisque ex partium virorum fautorumque voluntate habebatur. Quorum
 616 15     |               ut caedem proxime a vallo fecerint. In quo proelio adversariorum
 617 17     |             Utinam quidem di inmortales fecissent ut tuus potius miles quam
 618 8      |          Hispaniae regio propter terrae fecundidatem inopem difficilemque habet
 619 26     |                 E. V. Etsi prout nostra felicitas, ex sententia adversarios
 620 38     |                cum esset ablatus, in ea ferebatur Lusitanis more militari.
 621 25     |       congrediendum progressus. Quoniam ferocitas Antistii omnium mentes converterat
 622 26     |             celerius quam vostra opinio fert. bellum confecissem. Sed
 623 25     |                 agitare coepit. Hic, ut fertur Achillis Memnonisque congressus,
 624 19     |              respondit se Caesarem esse fidemque praestaturum. Ita ante diem
 625 25     |                Antistium Turpionem. Qui fidens viribus ex adversariis sibi
 626 5      |                cotidiana minuta proelia fiebant, ut modo hi, non numquam
 627 31     |       defendebant acerrime, et vehemens fiebat ab utrisque clamor telorumque
 628 18     |              castris fuisset--uxorem et filios in oppido reliquerat--dominum
 629 13     |                die A. Valgius senatoris filius, cuius frater in castris
 630 18     |           periculo quis incenderet. Ita fine [diei] turrem ligneam cum
 631 25     |            victoria, ut prope videretur finem bellandi duorum dirimere
 632 7      |         legionum; sed ex quibus aliquid firmamenti se existimabat habere duae
 633 6      |                 ignis fieri magnos: ita firmissimum eius praesidium Ateguam
 634 38     |    speculatoribus ante missis certiores fiunt, diem et noctem iter faciunt.
 635 31     |             contulissent, pilorum missu fixa cumulatur et concidit adversariorum
 636 26     |                Hoc die A. Baebius et C. Flavius et A. Trebellius equites
 637 16     |        adficerentur, qui eos ad aras et focos suos recepissent, eosque
 638 42     |             luce clara Cassium in medio foro nefarie interficere voluistis.
 639 29     |           timere, quod in eum locum res fortunaeque omnium deducerentur ut quicquid
 640 16     |           extulerunt virgulta crates ad fossas complendas et harpagones
 641 27     |       clausisset incendit; milesque qui fratrem suum in castris iugulasset,
 642 18     |         Insequenti tempore duo Lusitani fratres transfugenuntiaruntque Pompeium
 643 4      |         adductus Sex. Pompeius litteras fratri misit ut celeriter sibi
 644 4      |               Ulia prope capta litteris fratris excitus cum coplis ad Cordubam
 645 32     |               de bello requirerent. Cum frequentia convenisset, de lectica
 646 16     |              conspectu Pompei castrorum fuerat aperuerunt, copiaeque totae
 647 18     |                 descenderet quam signum fugae ostenderet; eum qui ita
 648 31     |              Ita ipsis Liberalibus fusi fugatique non superfuissent, nisi
 649 33     |           proelio paucos superesse; quo fugeremus? Ita pugnare coeperunt de
 650 39     |              talo idcirco tardabatur ad fugiendum, itemque propter loci difficultatem
 651 40     |               processerant, eodem signo fugientes latrones dum persequuntur,
 652 34     |                 animadverterent homines fugitivi, oppidum incendere coeperunt.
 653 7      |                 adduxerat; +reliquae ex fugitivis auxiliares consistebant+:
 654 18     |             dominus in Caesaris castris fuisset--uxorem et filios in oppido
 655 11     |               Hoc praeterito tempore C. Fundanius eques Romanus ex castris
 656 17     |            calamitate praestarem! Cuius funestae laudes quoniam ad hanc fortunam
 657 31     |                 quibus occisis utrisque funus est factum, itemque equites
 658 31     |         subsidio. Ita ipsis Liberalibus fusi fugatique non superfuissent,
 659 27     |            interceptus est a nostris et fusti percussus. Hinc itinere
 660 19     |              tali virtute et constantia futurum me in te esse praestabo'.
 661 26     |           Ursaonem Cn. Pompeius: 'S. V. G. E. V. Etsi prout nostra
 662 37     |               profugit. Didius qui [ad] Gadis classi praefuisset . . .
 663 32     |       circumcluderentur adversarii. Ita Galli tragulis iaculisque oppidum [
 664 31     |                clamor esset intermixtus gemitu gladiorumque crepitus auribus
 665 17     |              Caesar respondit:] 'qualem gentibus me praestiti, similem in
 666 42     |             tempore cognosse. 'Vos iure gentium et civiumque Romanorum institutis
 667 11     |            multum miserunt, sic ut omne genus [telorum consumeretur] quibus
 668 14     |          conspectu utrorumque castrorum gerebatur, et maiore Pompeiani exultabant
 669 22     |             legatorum responsa ita esse gesta quemadmodum illi rettulissent,
 670 16     |            necopinantibus nostris esset gestum, tamen virtute freti repulsos
 671 31     |                esset intermixtus gemitu gladiorumque crepitus auribus oblatus,
 672 18     |             discessit . . . Et indicium glande scriptum misit, per quod
 673 18     |                revertisset, qui mittere glandem inscriptam solebat . . .
 674 13     |           interfectus. Idemque temporis glans missa est inscripta: quo
 675 14     |       prohibitus falsaque illa opinione gloriatus est quod prope in nostris
 676 24     |             potestatem faciebat, sed ex grumo . . . Excelsum tumulum capiebant,
 677 8      |             circiter milia passuum IIII grumus est excellens natura qui
 678 8      |                simul aditus ascensusque habeat difficiles. Ita ab oppugnationibus
 679 25     |           virorum fautorumque voluntate habebatur. Quorum virtute alacri,
 680 8      |               teguntur. simulque in his habent speculas et propter altitudinem
 681 42     |                maleficia pro beneficiis habentur. Ita neque in otio concordiam
 682 26     |              Cohortes [ . . . in] animo habeo ad vos mittere. Profecto
 683 36     |             quod Pompeium in potestatem haberent. Quod ante Caesari portas
 684 30     |                 periculo accessus eorum haberetur. Hic decumani suum locum,
 685 42     |                 Romani in hac provincia haberi. Apud vos beneficia pro
 686 8      |       fecundidatem inopem difficilemque habet oppugnationem et non nimis
 687 15     |              congreditur, nequaquam par habetur. Id quod accidit in hoc
 688 36     |           moenia delerent. Ita consilio habito noctu patitur Lusitanos
 689 14     |                equites nostri stationem habuerant, aliquot turmae cum levi
 690 19     |                ventum oppidani secundum habuerunt. Insequenti luce materfamilias
 691 28     |              exercitus tironem haberet. Hae litterae vehementer confirmabant
 692 16     |                 ad fossas complendas et harpagones ad casas quae stramenticiae
 693 36     |                 facto oppido recuperato Hastam iter facere coepit. Ex qua
 694 26     |               Trebellius equites Romani Hastenses argento prope tecti [equites]
 695 16     |                stramenticiae ab nostris hibernorum causa aedificatae erant,
 696 36     |                se lucrificare. Lusitani Hispali pugnare nullo tempore desistebant.
 697 2      |               ad bellum conficiendum in Hispaniam cum venisset, legatique
 698 42     |            Insequente praetura ampliato honore vectigalia quae Metellus
 699 27     |               eodem est profectus, luna hora circiter sexta visa est.
 700 29     |           deducerentur ut quicquid post horam casus tribuisset, in dubio
 701 1      |                Ita pacis commoda hoste +hortato+ maiores augebantur copiae. +
 702 31     |               et fasces . . . praeterea hos habuit . . . ~32.
 703 16     |                suos recepissent, eosque hospitium scelere contaminasse; multa
 704 41     |           natura adiutus ad oppugnandum hostem impediret. Hoc accedebat
 705 31     |            adficiebant, quod a suo loco hostes vehementer premere coeperunt,
 706        | Huc
 707        | Huic
 708 25     |                ad dimicandum. Nostri ex humili convalle bene longe sunt
 709 [Title]|                                   Capp. I-III~1.
 710 16     |             igne telorumque multitudine iacta cum bene magnam partem operum
 711 12     |                 telorumque multitudinem iactando bene magnum tempus consumpserunt
 712 32     |          adversarii. Ita Galli tragulis iaculisque oppidum [quod vallo facto]
 713 17     |           diurnisque operibus gladiorum ictus telorumque missus exceptantes,
 714 33     |               cenare, resinam et nardum identidem sibi infundit. Ita novissimo
 715 8      |          castrorum munitiones non parum idonea. nam fere totius ulterioris
 716 15     |               necopinantibus venissent, idque in proelio animadversum
 717 39     |                fuisset, Hispalim pridie Idus Apriles caput adlatum et
 718 16     |                eruptionem facerent. Ita igne telorumque multitudine iacta
 719 12     |               vigilia secunda ex oppido ignem multum telorumque multitudinem
 720 12     |          Trebonio transfugerant. Eis ad ignoscendum nulla facultas est data
 721 13     |            fugit. Speculator de legione II Pompeiana captus a militibus
 722 8      |          castris circiter milia passuum IIII grumus est excellens natura
 723        | illam
 724 32     |         Pompeius Carteiam defertur. Qui illarum partium fautores essent,
 725        | illorum
 726        | illud
 727        | illum
 728 42     |              Eorum omnium commodorum et immemores et ingratos in se et in
 729 19     |                 quae nostra fuisset, ab imo vitium fecit usque ad tabulatum
 730 37     |            Quarto die navigationis quod imparati a Carteia profecti sine
 731 41     |           adiutus ad oppugnandum hostem impediret. Hoc accedebat ut aqua praeterquam
 732 7      |                 sunt montuosa et natura impedita ad rem militarem; quae planitie
 733 3      |           capiant; et partim tempestate impediti vigiles non poterant diligentiam
 734 19     |         Kalendas Martias oppido potitus imperator est appellatus. ~20.
 735 20     |         Ucubenses convocasse eisque ita imperavisse ut diligentia adhibita perquirerent
 736 33     |              cenam adferri quam optimam imperavit, item optimis insternendum
 737 42     |                 a vobis receptus fasces imperiumque sibi arripuit, multis interfectis
 738 14     |                turmae cum levi armatura impetu facto loco sunt deiecti
 739 25     |                  universi clamore facto impetum dederunt. Ita metu peterriti,
 740 17     |                 vix tuarum legionum tot impetus sustentantes, nocturnis
 741 42     |              agros provinciamque vestro impulsu depopulavit. In quo vos
 742 16     |         aedificatae erant, diruendas et incendendas, praeterea argentum vestimenta,
 743 18     |               turrem sine periculo quis incenderet. Ita fine [diei] turrem
 744 19     |            turrim nostram ut superiorem incenderunt, idcirco quod ventum oppidani
 745 36     |         fuissent, incendunt. Nostri dum incendio detinentur, illi profugiunt
 746 36     |                 Baetim flumen fuissent, incendunt. Nostri dum incendio detinentur,
 747 40     |               Lusitanis tollitur, naves incenduntur, simulque qui in castello
 748 40     |           parati qui naves incenderent, incensisque qui subsidium repellerent;
 749 3      |                agnoscere possent. Cuius incommodum summam utilitatem ipsis
 750 18     |               castra discessit . . . Et indicium glande scriptum misit, per
 751 17     |              reciderunt ut cives Romani indigentes praesidii, et propter patriae
 752 35     |                quae praesidium receptum indignaretur clam quendam Philonem, illum
 753 18     |                 iugulatione oppidanorum indignatos esse. ~
 754 10     |               facere coepit. Rex nomine Indo qui cum equitatu suas copias
 755 42     |           legationibus ab se in senatum inductis simul publicis privatisque
 756 1      |                magnitudinem alia qua ei inferebatur causa, ut eo de medio sublato
 757 12     |              militum nostrorum qui etsi inferiore loco premebantur, tamen
 758 23     |              equites nostri transgressi inferiori loco adversarios ad vallum
 759 4      |           proelium fecerunt, sic uti ex infinita hominum multitudine pauci
 760 33     |                et nardum identidem sibi infundit. Ita novissimo tempore servum
 761 42     |              commodorum et immemores et ingratos in se et in populum Romanum
 762 15     |          ignemque nostris defendentibus iniecissent, nefandum crudelissimumque
 763 23     |       detinentibus nostros multis telis iniectis conplures vulneribus adfecere.
 764 42     |             privatisque causis multorum inimicitiis susceptis defendisse. Suo
 765 29     |         accessum summam efficiebat loci iniquitatem. Nam palustri et voraginoso
 766 5      |                 utrisque comminus pugna inita, dum cupidius locum student
 767 42     |       insequenti die contione advocata: Initio quaesturae suae eam provinciam
 768 17     |                fecit: 'Utinam quidem di inmortales fecissent ut tuus potius
 769 29     |           optandum tempus prope ab diis inmortalibus illud tributum esset ad
 770 18     |            legione prima transfugit, et innotuit quo die equestre proelium
 771 8      |             propter terrae fecundidatem inopem difficilemque habet oppugnationem
 772 38     |            intorsisset; quae res maxime inpediebat. Ita lectica ad turrem quendam
 773 31     |               crepitus auribus oblatus, inperitorum mentes timore praepediebat.
 774 42     |                vectigalia quae Metellus inposuisset, a senatu petisse et eius
 775 3      |                  Sic in illo facto, cum inscientibus accidisset, existimabant
 776 13     |                temporis glans missa est inscripta: quo die ad oppidum capiundum
 777 18     |        revertisset, qui mittere glandem inscriptam solebat . . . Insequenti
 778 18     |                 cum introeuntem Catonem insecutus non esset, revertit ad portam
 779 38     |              Quibus cedentibus cupidius insequebantur adversarii et confestim
 780 25     |           efflagitarent ex consuetudine insequendi, existimare posses paratissimos
 781 42     |                beneficia largitum esse. Insequente praetura ampliato honore
 782 10     |            cupidius agmen adversariorum insequitur, a vernaculis legionariis
 783 40     |               dum persequuntur, a tergo insidiae clamore sublato circumveniunt.
 784 40     |        Lusitanis confligebat. tum illi] insidias ponunt et tripertito signa
 785 33     |                 imperavit, item optimis insternendum vestimentis; pecuniam et
 786 42     |          gentium et civiumque Romanorum institutis cognitis more barbarorum
 787 25     |             pristino illo suo utebantur instituto; nam praeter equites nullo
 788 23     |        circumveniri animum advertisset, integer regressus pedem offendit.
 789 35     |                  portas praecludunt, de integro pugnare coeperunt. ~36.
 790 22     |        iugulasset, lapidare et ei manus intentare coeperunt: illius opera
 791 29     |          Planities inter utraque castra intercedebat circiter milia passuum V,
 792 27     |             suum in castris iugulasset, interceptus est a nostris et fusti percussus.
 793 9      |     difficultatem et quia flumine Salso intercludebatur, non esse commissurum Caesarem
 794 23     |        coangustabantur, ut eques spatio intercluso vix se defendere posset.
 795        | Interdum
 796 21     |                excucurrerunt, nonnullos interfecerunt, item alios vivos abduxerunt;
 797 40     |                                         Interfecto Cn. Pompeio adulescente
 798 42     |           Cassium in medio foro nefarie interficere voluistis. Vos ita pacem
 799 28     |          excellentia tumulis contineri, interim nulla planitie edividit;
 800 24     |               pridie duorum centurionum interitio hac adversariorum poena
 801 31     |           daretur. Ita cum clamor esset intermixtus gemitu gladiorumque crepitus
 802 38     |                accedebat ut etiam talum intorsisset; quae res maxime inpediebat.
 803 39     |              demonstravimus, saucius et intorto talo idcirco tardabatur
 804 13     |               parte deiecta [in oppidum intraverunt]. Quo facto ab oppidanis
 805 41     |                 circum oppidum succisam intro congessit. Ita necessario
 806 18     |          constitit] Ti. Tullius, et cum introeuntem Catonem insecutus non esset,
 807 22     |                senatores, non sunt ausi introire in oppidum, praeterquam
 808 34     |               ut sibi legiones subsidio intromitteret. Hoc cum animadverterent
 809 35     |          Caninium cum praesidio legatum intromittit, ipse castra ad oppidum
 810 39     |                 ut a nostris non facile inveniretur nisi captivorum indicio.
 811 19     |         deiectae in quibus scriptum est inventum: 'L. Munatius Caesari. Si
 812        | ipsi
 813        | ipsius
 814        | ipso
 815 1      |                  Hoc crebris nuntiis in Italiam missis civitates contrariae
 816 25     |            Pompeius Niger eques Romanus Italicensis ex acie nostra ad congrediendum
 817 2      |                 dictator quarto multis +iterante diebus coniectis+ cum celeri
 818 35     |          recipitur. Praesidium, vigiles iugulant, portas praecludunt, de
 819 22     |          Pompeio, cum viderent hospites iugulari; praeterea multa scelera
 820 22     |           insecuti ex Bursavone legatos iugularunt. Duo reliqui [ex] eis fugerunt
 821 20     |            supra demonstravimus dominum iugulasse; is vivus est conbustus.
 822 19     |            Caesarem, illam oppressam et iugulatam. Hoc praeterito tempore
 823 18     |               eum qui ita locutus esset iugulatum. Eodem tempori tabellarii
 824 18     |              oppido reliquerat--dominum iugulavit et ita clam a Caesaris praesidiis
 825 11     |           portabant. Ex his capti l cum iumentis ad nostra adducti sunt castra.
 826 16     |           transfuga nuntiavit ex oppido Iunium qui in cuniculo fuisset,
 827 42     |       praeterito tempore cognosse. 'Vos iure gentium et civiumque Romanorum
 828 [Title]|                                   Capp. IV-VI~4.
 829 19     |          praestaturum. Ita ante diem XI Kalendas Martias oppido potitus imperator
 830 18     |         transfuga nuntiavit Pompeium et Labienum de iugulatione oppidanorum
 831 31     |               siquid amplius, praeterea Labienus, Attius Varus, quibus occisis
 832 29     |           proelium committendum. Nostri laetari, nonnulli etiam timere,
 833 40     |           demonstravimus, illa adfectus laetitia proximo se recepit castello
 834 6      |               carra complura +multosque lanistas+ retraxit et ad Cordubam
 835 22     |                 qui legatos iugulasset, lapidare et ei manus intentare coeperunt:
 836 5      |               fluminis transire posset, lapidibus corbis plenos demisit: insuper
 837 1      |                ex eius pecunia latronum largitio fieret. Ita pacis commoda
 838 42     |          potuisset eo tempore beneficia largitum esse. Insequente praetura
 839 8      |         speculas et propter altitudinem late longeque prospiciunt. Item
 840 31     |                  ut ad subsidium, ne ab latere nostri occuparent, legio
 841 30     |                aquilis constituta, quae lateribus equitatu tegebatur, cum
 842 40     |     processerant, eodem signo fugientes latrones dum persequuntur, a tergo
 843 1      |                 sublato ex eius pecunia latronum largitio fieret. Ita pacis
 844 17     |              praestarem! Cuius funestae laudes quoniam ad hanc fortunam
 845 42     |                 diruere possent? Quarum laudibus est virtute . . . ~
 846 25     |              planitiem se contulissent, laudis insignia scutorumque praefulgens
 847 32     |              belle habere, ut mitterent lecticam qua in oppidum deferri posset.
 848 42     |              patrocinio suscepto multis legationibus ab se in senatum inductis
 849 2      |                 Hispaniam cum venisset, legatique Cordubenses, qui a Cn. Pompelo
 850 18     |                                Remissis legatis, cum ad portam venissent, [
 851 22     |                cum certum conperissent, legatorum responsa ita esse gesta
 852 17     |                 Ita postero die Tullius legatus cum Catone Lusitano venit
 853 9      |          nuntius esset adlatus, cum III legionibus est profectus, [ut laborantibus
 854 35     |              Nigrum hominem barbarum ad Lennium convenit, qui bene magnam
 855 31     |                fuit subsidio. Ita ipsis Liberalibus fusi fugatique non superfuissent,
 856 42     |                eius pecuniae provinciam liberasse simulque patrocinio suscepto
 857 22     |               perisse. Ita vix periculo liberatus petiit ab oppidanis ut ei
 858 33     |                 seditionis [familiae ac libertinorum] caput ex proelio Cordubam
 859 33     |               cum venisset, familiam et libertos convocavit, pyram sibi extruxit,
 860 33     |                tempore servum iussit et libertum qui fuisset eius concubinus,
 861 18     |             perisse homines XXXV, neque licere castris Cn. Pompei nuntiare
 862        | licet
 863 27     |                  equites in oliveto dum lignantur, interfecti sunt aliquot.
 864 19     |             multitudinem telorum turris lignea quae nostra fuisset, ab
 865 24     |                 adversariorum poena est litata. ~
 866 40     |                ea pugna scaphas quae ad litus fuerant occupant, item complures
 867 18     |                 ostenderet; eum qui ita locutus esset iugulatum. Eodem tempori
 868 37     |          Pompeius naves viginti occupat longas et profugit. Didius qui [
 869 8      |                propter altitudinem late longeque prospiciunt. Item oppidorum
 870 14     |         exultabant gloria [quod . . . ] longiusque cedentibus nostris prosequi
 871 20     |            contulit. Eodem tempore mane loricatus unus ex legione vernacula
 872 36     |              maleficium existimabant se lucrificare. Lusitani Hispali pugnare
 873 17     |           praesidii, et propter patriae luctuosam perniciem ducimur hostium
 874 27     |          priusquam eodem est profectus, luna hora circiter sexta visa
 875 35     |             defensor acerrimus. Is tota Lusitania notissimus erat. Hic clam
 876 35     |                erat. Hic clam praesidia Lusitaniam proficiscitur et Caecilium
 877 17     |              Tullius legatus cum Catone Lusitano venit et apud Caesarem verba
 878 35     |         convenit, qui bene magnam manum Lusitanorum haberet. rursus Hispalim
 879 36     |           consilio habito noctu patitur Lusitanos eruptionem facere; id quod
 880 21     |                securi percussit homines LXXIIII qui dicebantur esse fautores
 881 42     |                barbarorum populi Romani magistratibus sacrosanctis manus [semel]
 882 1      |                 esset, propter pecuniae magnitudinem alia qua ei inferebatur
 883 6      |                 noctu iubet ignis fieri magnos: ita firmissimum eius praesidium
 884 27     |                 deusto oppido in castra maiora se reciperent. Insequenti
 885 14     |                 castrorum gerebatur, et maiore Pompeiani exultabant gloria [
 886 1      |                 commoda hoste +hortato+ maiores augebantur copiae. +Hoc
 887 9      |           castello repugnare coepissent maioribusque castris Caesaris nuntius
 888 42     |             beneficia pro maleficiis et maleficia pro beneficiis habentur.
 889 42     |                  Apud vos beneficia pro maleficiis et maleficia pro beneficiis
 890 36     |     praeclusissent, illo beneficio suum maleficium existimabant se lucrificare.
 891 20     |                 contulit. Eodem tempore mane loricatus unus ex legione
 892 12     |           castra pervenerant, praecisis manibus missi sunt facti. Pari consuetudine
 893 34     |               qui erant a Pompeio Sexto manumissi. Qui in Caesaris adventum
 894 11     |          adducti sunt castra. eo die Q. Marcius, tribunus militum qui fuisset
 895 18     |              conspectu se deducerent ad mare versum; unum respondisse,
 896 27     |             nuntiaverunt a. d. III Non. Mart. proelium ad Soricariam
 897 19     |               Ita ante diem XI Kalendas Martias oppido potitus imperator
 898 19     |              habuerunt. Insequenti luce materfamilias de muro se deiecit et ad
 899 41     |              accedebat ut aggerem . . . materiesque unde soliti sunt turris
 900 6      |               adventu Pompei incidit ut matutino tempore nebula esset crassissima.
 901 2      |      praefecerat Q. Pedium et Q. Fabium Maximum de suo adventu facit certiores,
 902 41     |                                  Fabius Maximus quem ad Mundam praesidium
 903 29     |                  non habuit dubium quin mediae planitie in aequum ad dimicandum
 904 3      |        praesidia ad oppidum contendunt. Mediisque eorum praesidiis cum essent,
 905 25     |                 Hic, ut fertur Achillis Memnonisque congressus, Q. Pompeius
 906 15     |             barbaros, quod post hominum memoriam numquam est factum. ~
 907 3      |          oppugnabat et fere iam aliquot mensibus ibi detinebatur. Quo ex
 908 3      |                 optime de populo Romano meritam esse -- celeriter sex cohortis
 909 1      |          civitate optime de Cn. Pompeio meritus civis esset, propter pecuniae
 910 16     |           scelus fecisse; nam eos nihil meruisse quare tali poena adficerentur,
 911 42     |         ampliato honore vectigalia quae Metellus inposuisset, a senatu petisse
 912 27     |               factum est, ex eo tempore metum esse magnum et Attium Varum
 913        | mihi
 914 17     |                fecissent ut tuus potius miles quam Cn. Pompei factus essem
 915 27     |             portas clausisset incendit; milesque qui fratrem suum in castris
 916 32     |                CLXX. Quo cum ad octavum miliarium venisset, P. Caucilius qui
 917 7      |               et natura impedita ad rem militarem; quae planitie dividuntur,
 918 38     |                ferebatur Lusitanis more militari. Cum Caesaris praesidio
 919 12     |                die ex legione vernacula milites sunt capti ab equitibus
 920 20     |                 sunt in crucem sublati, militi cervices abscisae. ~21.
 921 31     |            Nostri desiderati ad hominum mille partim peditum, partim equitum,
 922 6      |              animadverteret adversarios minime velle, quos +quoniam a avia+
 923        | minus
 924 5      |               qua contentione cotidiana minuta proelia fiebant, ut modo
 925 29     |             diei solisque serenitate ut mirificum, ut optandum tempus prope
 926 13     |                essent, conservati . . . missos facere loricatos qui praesidii
 927 1      |            civitates sua sponte auxilia mittebant, item non nullae portas
 928 26     |            litterae sunt deprensae quas mittebat Ursaonem Cn. Pompeius: '
 929 32     |              eum minus belle habere, ut mitterent lecticam qua in oppidum
 930 3      |                quoque tempore subsidium mitteret. Caesar -- eam civitatem
 931 11     |            ignis per iactus solitus est mitti. Hoc praeterito tempore
 932 32     |              esset, eius verbis nuntium mittit, eum minus belle habere,
 933 34     |               Denuo legatos ad Caesarem mittunt ut sibi legiones subsidio
 934 36     |          homines perditi incenderent et moenia delerent. Ita consilio habito
 935 30     |                 auribus esset obiectum, moleste et acerbe accipiebant se
 936 24     |               caede versabantur. Quibus mons, non virtus saluti fuit.
 937 7      |             oppida Ateguam et Ucubim in monte constituit. Caesar +in munitionibus
 938 7      |               instituit. Haec loca sunt montuosa et natura impedita ad rem
 939 30     |                 conficere possent. Haec mora adversarios alacriores efficiebat:
 940 5      |                alternis non solum morti mortem exaggerabant, sed tumulos
 941 5      |                  Hic alternis non solum morti mortem exaggerabant, sed
 942 31     |                 dextrum. Quae simul est mota, equitatus Caesaris sinistrum
 943 27     |             sexta visa est. Ita castris motis Ucubim Pompeius praesidium
 944 32     |          Insuper occisorum in gladiorum mucronibus capita hominum ordinata
 945 16     |            tamen virtute freti repulsos multisque vulneribus adfectos oppido
 946 42     |             publicis privatisque causis multorum inimicitiis susceptis defendisse.
 947 6      |              angustias, carra complura +multosque lanistas+ retraxit et ad
 948 19     |              scriptum est inventum: 'L. Munatius Caesari. Si mihi vitam tribues,
 949 27     |                 itinere facto in campum Mundensem cum esset ventum, castra
 950 36     |                 ad deditionem venerunt. Mundenses qui ex proelio in oppidum
 951 1      |               potitus esset, dum Caesar muneribus dandis in Italia detinetur, . . .
 952 8      |                provinciae montibus fere munita et natura excellentibus
 953 13     |        coeperunt, et bene magna prioris muri parte deiecta [in oppidum
 954        | Namque
 955 40     |                occupant, item complures nando ad naves quae in salo fuerunt,
 956 33     |              tempore cenare, resinam et nardum identidem sibi infundit.
 957 32     |               nonnullisque peditibus ad navale praesidium Carteiam contendit,
 958 37     |                consequentes. Quarto die navigationis quod imparati a Carteia
 959 6      |             incidit ut matutino tempore nebula esset crassissima. Ita illa
 960 42     |             clara Cassium in medio foro nefarie interficere voluistis. Vos
 961 32     |              gestam refert. Cognito hoc negotio, quos equites secum habuit,
 962 25     |             adversariis sibi parem esse neminem agitare coepit. Hic, ut
 963        | nemo
 964 30     |             Caesare esset animadversum, nequid temere culpa secus admitteretur,
 965 25     |                 congressus, Q. Pompeius Niger eques Romanus Italicensis
 966 35     |              proficiscitur et Caecilium Nigrum hominem barbarum ad Lennium
 967 16     |                 scelus fecisse; nam eos nihil meruisse quare tali poena
 968 8      |              habet oppugnationem et non nimis copiosam aquationem. Hic
 969        | nobis
 970 16     |              eos posse conata efficere, nocta tota ultra stabat flumen
 971 38     |                certiores fiunt, diem et noctem iter faciunt. Pompeius umero
 972 28     |               litteras miserat Caesarem nolle in convallem descendere,
 973 10     |                 iter facere coepit. Rex nomine Indo qui cum equitatu suas
 974 37     |               accurrit, navis incendit, nonnullas capit. ~38.
 975 40     |             proximo se recepit castello nonnullasque naves ad reficiendum subduxit
 976 40     |               compluribus interficitur. Nonnullique ea pugna scaphas quae ad
 977 32     |           Pompeius cum equitibus paucis nonnullisque peditibus ad navale praesidium
 978 21     |        aquatores nostros excucurrerunt, nonnullos interfecerunt, item alios
 979 40     |                 ad naves tuendas, tamen nonnumquam ex castello propter eorum
 980        | nostram
 981 26     |            capiant. Quare et civi tates nostrarum partium conservabo et bellum
 982 32     |              constituissent praesidium, nostrique cogebantur necessario eos
 983 26     |               audent in campum deducere nostrisque adhuc freti praesidiis bellum
 984 35     |            acerrimus. Is tota Lusitania notissimus erat. Hic clam praesidia
 985 3      |                 hominem eius provinciae notum et non parum scientem, L.
 986 33     |            identidem sibi infundit. Ita novissimo tempore servum iussit et
 987 2      |              obviam venissent, a quibus nuntiabatur nocturno tempore oppidum
 988 18     |               licere castris Cn. Pompei nuntiare neque dicere perisse quemquam.
 989 1      |         augebantur copiae. +Hoc crebris nuntiis in Italiam missis civitates
 990 28     |           vigilia in acie stetisse. Hoc nuntio adlato vexillum proposuit.
 991 32     |          praepositus esset, eius verbis nuntium mittit, eum minus belle
 992        | nusquam
 993        | ob
 994 18     |               litteras Caesar oppidanis obiecit et qui vitam sibi peteret,
 995 30     |               cum hominum auribus esset obiectum, moleste et acerbe accipiebant
 996 31     |           gladiorumque crepitus auribus oblatus, inperitorum mentes timore
 997 3      |           aditusque vis tempestatis ita obscurabat ut vix proximum agnoscere
 998 6      |             esset crassissima. Ita illa obscuratione cum aliquot cohortibus et
 999 13     |               qui balistam solitus erat observare. ~14.
1000 42     |            Romanum quae non solum vobis obsistere, sed etiam caelum diruere
1001 17     |               neque in adversa secundam obtinuimus, vix tuarum legionum tot
1002 2      |          Pompelo discessissent, Caesari obviam venissent, a quibus nuntiabatur
  |