1-diffi | diis-obvia | occas-venis | veniu-xxxvi
                                                       bold = Main text
     Cap.                                             grey = Comment text 
1003 26     |                esse coniectos; e quibus occasione capta se transfugisse. Item
1004 41     |                 ad oppidum recuperandum occasionem non praetermittunt et reliquos
1005 20     |                 sunt, et saucii aliquot occiderunt levi armatura. Ea nocte
1006 13     |                statione sunt deiecti et occisi tres. Eo die A. Valgius
1007 31     |          Labienus, Attius Varus, quibus occisis utrisque funus est factum,
1008 32     |                 pila pro vallo. Insuper occisorum in gladiorum mucronibus
1009 18     |           accessisset, ab oppidanis est occisus. Eadem nocte transfuga nuntiavit
1010 39     |                in speluncam Pompeius se occultare coepit, ut a nostris non
1011 31     |          subsidium, ne ab latere nostri occuparent, legio adversariorum traduci
1012 5      |             contentio uter prius pontem occuparet; ex qua contentione cotidiana
1013 6      |                Caesar complura castella occupasset, partim ubi equitatus, partim
1014 32     |                passuum CLXX. Quo cum ad octavum miliarium venisset, P. Caucilius
1015 30     |              praesidia LXXX cohortibus, octo milibus equitum. Ita cum
1016 42     |         voluistis. Vos ita pacem semper odistis ut nullo tempore legiones
1017 23     |                 integer regressus pedem offendit. Huius concidentis temporis
1018        | omne
1019        | omnem
1020        | omnis
1021 16     |            iacta cum bene magnam partem operum consumpsissent, portam quae
1022 2      |           Cordubam capi posse, quod nec opinantibus adversariis eius provinciae
1023 2      |                 quos celerius quam ipsi opinati sunt appropinquavit neque,
1024 26     |          facerent, celerius quam vostra opinio fert. bellum confecissem.
1025 20     |        transfugit et nuntiavit Pompeium oppidanos Ucubenses convocasse eisque
1026 8      |                 omnia loca quae sunt ab oppidis remota, turribus et munitionibus
1027 19     |        transfugerent ad Caesarem, illam oppressam et iugulatam. Hoc praeterito
1028 3      |                adulescens Uliam oppidum oppugnabat et fere iam aliquot mensibus
1029 6      |             Caesar munitionibus Ateguam oppugnace et bracchia circumducere
1030 37     |               in itinere reliqua oppida oppugnat, propter Pompeium dissentire
1031 4      |               Caesar, ut Pompeium ab ea oppugnatione deducercet, ad Cordubam
1032 8      |               habeat difficiles. Ita ab oppugnationibus natura loci distinentur
1033 29     |             serenitate ut mirificum, ut optandum tempus prope ab diis inmortalibus
1034 33     |            extruxit, cenam adferri quam optimam imperavit, item optimis
1035 33     |                 optimam imperavit, item optimis insternendum vestimentis;
1036 13     |                 oppido a Pompeio essent orabant. Quibus respondit Caesar
1037 16     |            multa praeterea dixisse; qua oratione deterritos amplius iugulationem
1038 32     |               mucronibus capita hominum ordinata ad oppidum conversa. Universa
1039 29     |                 illa planitie aequitate ornaretur, et diei solisque serenitate
1040 34     |                nostra perveniret, [rixa orta] fere inter Caesarianos
1041 18     |           descenderet quam signum fugae ostenderet; eum qui ita locutus esset
1042 42     |       beneficiis habentur. Ita neque in otio concordiam neque in bello
1043 32     |                et oppidanis dixit se de pace ad Caesarem proficisci et
1044 42     |          interficere voluistis. Vos ita pacem semper odistis ut nullo
1045 3      |              parum scientem, L. Vibiurn Paciaecum. Qui cum ad Cn. P praesidia
1046 1      |           latronum largitio fieret. Ita pacis commoda hoste +hortato+
1047 29     |        efficiebat loci iniquitatem. Nam palustri et voraginoso solo currens
1048 15     |           pedite congreditur, nequaquam par habetur. Id quod accidit
1049 39     |         vehiculo saluti suae praesidium parare poterat. Caedes a nostris
1050 40     |                signa distribuunt. Erant parati qui naves incenderent, incensisque
1051 25     |           insequendi, existimare posses paratissimos esse ad dimicandum. Nostri
1052 30     |                nostri adpropinquassent, paratus hostis erat superior, ut
1053 23     |                 Ennius, nostri 'cessere parumper'. Itaque praeter consuetudinem
1054 7      |          Ateguam ut flumen sit circiter passus duo milia. Ex ea regione
1055 36     |               Ita consilio habito noctu patitur Lusitanos eruptionem facere;
1056 17     |        indigentes praesidii, et propter patriae luctuosam perniciem ducimur
1057 29     |            adpropinquassent, adversarii patrocinari loco iniquo non desinunt. ~
1058 42     |           provinciam liberasse simulque patrocinio suscepto multis legationibus
1059 24     |                ut nisi advesperasset, a paucioribus nostris omni auxilio privati
1060 14     |                 sunt deiecti et propter paucitatem nostrorum equitum simul
1061 33     |               coeperunt, nos ex proelio paucos superesse; quo fugeremus?
1062 24     |             saluti fuit. Quo sub sidio [paulum modo restiterunt, sic] ut
1063 42     |        provinciam ex omnibus provinciis peculiarem sibi constituisse et quae
1064 1      |                de medio sublato ex eius pecunia latronum largitio fieret.
1065 33     |               insternendum vestimentis; pecuniam et argentum in praesentia
1066 23     |          advertisset, integer regressus pedem offendit. Huius concidentis
1067 15     |                 tempore eques pedestre, pedes equestre proelium facere
1068 15     |                Ita exiguo tempore eques pedestre, pedes equestre proelium
1069 6      |               ubi equitatus, partim ubi pedestres copiae in statione et in
1070 37     |          confestim sequi coepit. Partim pedibus et equitatu ad persequendum
1071 12     |        militibus qui antea cum Fabio et Pedio fuerant . . . et [a] Trebonio
1072 15     |             dimicandum dimisso equo cum pedite congreditur, nequaquam par
1073 32     |           equitibus paucis nonnullisque peditibus ad navale praesidium Carteiam
1074 31     |                 ad hominum mille partim peditum, partim equitum, saucii
1075 2      |                exercitui praefecerat Q. Pedium et Q. Fabium Maximum de
1076 40     |             recipiunt, ancoris sublatis pelagus remis petere coeperunt.
1077 21     |          Insequenti die Pompeius securi percussit homines LXXIIII qui dicebantur
1078 27     |      interceptus est a nostris et fusti percussus. Hinc itinere facto in campum
1079 36     |          contenderet, timuit ne homines perditi incenderent et moenia delerent.
1080 30     |          superius iter vehementer esset periculosum. Quod cum a Caesare esset
1081 34     |             praeterquam extra murum qui perierunt. Ita Caesar oppido potitus.
1082 17     |               propter patriae luctuosam perniciem ducimur hostium numero qui
1083 12     |                 ad Pompeium missi erant perperamque ad nostra castra pervenerant,
1084 20     |      imperavisse ut diligentia adhibita perquirerent qui essent suarum partium
1085 40     |            signo fugientes latrones dum persequuntur, a tergo insidiae clamore
1086 9      |               eos adpropinquasset, fuga perterriti multi sunt interfecti, complures
1087 12     |            perperamque ad nostra castra pervenerant, praecisis manibus missi
1088 34     |                 clamor in castra nostra perveniret, [rixa orta] fere inter
1089 31     |       praepediebat. Hic, ut ait Ennius, pes pede premitur, armis teruntur
1090 18     |               obiecit et qui vitam sibi peteret, iussit turrem ligneam oppidanorum
1091 25     |              impetum dederunt. Ita metu peterriti, cum in fuga essent multis
1092 22     |              Ita vix periculo liberatus petiit ab oppidanis ut ei liceret
1093 17     |                tua clementia deposcimus petimusque ut [vitam nobis concedas'.
1094 42     |          Metellus inposuisset, a senatu petisse et eius pecuniae provinciam
1095 24     |              copiae tumulum excellentem petissent, prohibiti a nostris sunt
1096 1      |                                         Pharnace superato, Africa recepta,
1097 35     |               indignaretur clam quendam Philonem, illum qui Pompeianarum
1098 32     |                 conlocabantur, scuta et pila pro vallo. Insuper occisorum
1099 31     |                 bellandum contulissent, pilorum missu fixa cumulatur et
1100 25     |            alacri, cum ad dimicandum in planitiem se contulissent, laudis
1101 5      |                posset, lapidibus corbis plenos demisit: insuper ponit trabes;
1102 23     |               acriterque eximia virtute plures cum agerent, ex superiore
1103 13     |            pauci in statione fuissent a pluribus reperti, de statione sunt
1104 13     |                Speculator de legione II Pompeiana captus a militibus et interfectus.
1105 14     |          castrorum gerebatur, et maiore Pompeiani exultabant gloria [quod . . . ]
1106 16     |            Huius diei extremo tempore a Pompeianis clam nostros ad [oppidum]
1107 34     |              inter Caesarianos et inter Pompeianos. Erant hic legiones, quae
1108 2      |        legatique Cordubenses, qui a Cn. Pompelo discessissent, Caesari obviam
1109 29     |              casus tribuisset, in dubio poneretur. Itaque nostri ad dimicandum
1110 5      |              adversum oppidum e regione pontis, ut supra scripsimus, tripertito.
1111 40     |         confligebat. tum illi] insidias ponunt et tripertito signa distribuunt.
1112 11     |                 castra Pompei ex oppido portabant. Ex his capti l cum iumentis
1113 13     |              accederent, se scutum esse positurum. Qua spe nonnulli dum sine
1114 25     |     consuetudine insequendi, existimare posses paratissimos esse ad dimicandum.
1115 8      |            natura qui appellatur Castra Postumiana. Ibi praesidii causa castellum
1116 3      |         tempestate impediti vigiles non poterant diligentiam praestare, partim
1117 22     |                 illi se satis facturum. Potestate data cum inde esset profectus,
1118 13     |               murum ascendere et oppido potiri posse se sperant, postero
1119 16     |              praedam armaque eorum sunt potiti vivosque aliquos ceperunt;
1120 40     |               subsidio. Lusitani praeda potiuntur. Caesar Gadibus rursus ad
1121 42     |          virtutem ullo tempore retinere potuistis. Privatus ex fuga Cn. Pompeius
1122 3      |                 summam utilitatem ipsis praebebat. Ita cum ad eum locum venerunt,
1123 5      |             appropinquantes coangustati praecipitabantur. Hic alternis non solum
1124 15     |              erant, iugulare et de muro praecipites mittere coeperunt, sicuti
1125 12     |              nostra castra pervenerant, praecisis manibus missi sunt facti.
1126 35     |                vigiles iugulant, portas praecludunt, de integro pugnare coeperunt. ~
1127 36     |                Quod ante Caesari portas praeclusissent, illo beneficio suum maleficium
1128 16     |           adfectos oppido represserunt, praedam armaque eorum sunt potiti
1129 27     |            Attium Varum circum castella praeesse. Eo die Pompeius castra
1130 2      |             quos legatos ante exercitui praefecerat Q. Pedium et Q. Fabium Maximum
1131 3      |             pari equites numero. Quibus praefecit hominem eius provinciae
1132 26     |         Cassianae donavit milia XIII et praefecto torques aureos V et levi
1133 37     |            Didius qui [ad] Gadis classi praefuisset . . . ad quem simul nuntius
1134 25     |             laudis insignia scutorumque praefulgens opus caelatum . . . quorum [
1135 4      |                fortis cum equitatu ante praemisit. Qui simul in conspectum
1136 31     |               inperitorum mentes timore praepediebat. Hic, ut ait Ennius, pes
1137 13     |           loricatos qui praesidii causa praepositi oppido a Pompeio essent
1138 32     |                qui castris antea Pompei praepositus esset, eius verbis nuntium
1139 33     |                 pecuniam et argentum in praesentia familiae donavit. Ipse de
1140 6      |           proficisci, cuius in adventum praesidi causa Caesar complura castella
1141 3      |                non poterant diligentiam praestare, partim illo responso deterrebantur.
1142 17     |                non in illius calamitate praestarem! Cuius funestae laudes quoniam
1143 19     |               se Caesarem esse fidemque praestaturum. Ita ante diem XI Kalendas
1144 14     |                                    Eius praeteriti temporis Pompeius trans
1145 10     |               oppidanis cepit. Suo loco praeteritumst quod equites ex Italia cum
1146 41     |             recuperandum occasionem non praetermittunt et reliquos vivos capiunt,
1147 42     |               largitum esse. Insequente praetura ampliato honore vectigalia
1148 35     |                 contendisset, legati de precatum venerunt. Ita cum ad oppidum
1149 1      |            confugere coepit. Ita partim precibus partim vi bene magna comparata
1150 12     |                 qui etsi inferiore loco premebantur, tamen repulsi adversarii
1151 31     |                 ut ait Ennius, pes pede premitur, armis teruntur arma, adversariosque
1152 20     |         armatura. Ea nocte speculatores prensi servi III et unus ex legione
1153 20     |                 fuit captum, servus est prensus in cuniculo quem supra demonstravimus
1154 29     |                discederent. Nostri pede presso propius rivum cum adpropinquassent,
1155 18     |             tempore signifer de legione prima transfugit, et innotuit
1156 17     |                 in illius prospera acie primam fortunam neque in adversa
1157 25     |        dispositae. Nam inter bellatores principesque dubia erat posita victoria,
1158 22     |               iugulationem magnam facit principibusque qui sibi contrarii fuissent
1159 13     |                coeperunt, et bene magna prioris muri parte deiecta [in oppidum
1160 15     |                 diei insequenti tempore pristina consuetudine pro muro pugnari
1161 25     |               eius praesidium venisset, pristino illo suo utebantur instituto;
1162 27     |              oliveto constituit. Caesar priusquam eodem est profectus, luna
1163 42     |                 inductis simul publicis privatisque causis multorum inimicitiis
1164 42     |             tempore retinere potuistis. Privatus ex fuga Cn. Pompeius adulescens
1165 29     |             oppidi longius non audebant procedere, in quo sibi prope murum
1166 29     |                ad dimicandum adversarii procederent. Hoc erat in omnium conspectu.
1167 40     |               qui in castello ad pugnam processerant, eodem signo fugientes latrones
1168 40     |         castello Didius ad propellendum processisset cum copiis, signum a Lusitanis
1169        | procul
1170 5      |            contentione cotidiana minuta proelia fiebant, ut modo hi, non
1171 15     |            exercitus haec est equestris proelii consuetudo: cum eques ad
1172 1      |              Africa recepta, qui ex his proeliis cum adulescente Cn. Pompeio
1173 41     |          capiunt, XIIII milia. Ursaonem proficiscuntur. Quod oppidum magna munitione
1174 22     |              metu conterritos conplures profugere Baeturiam; neque sibi ullam
1175 1      |                 adulescente Cn. Pompeio profugissent, cum . . . et ulterioris
1176 36     |               incendio detinentur, illi profugiunt et ab equitibus conciduntur.
1177 25     |                 nostra ad congrediendum progressus. Quoniam ferocitas Antistii
1178 24     |          tumulum excellentem petissent, prohibiti a nostris sunt deiecti planitie.
1179 14     |              constituit neque a nostris prohibitus falsaque illa opinione gloriatus
1180 18     |        incendere; id si fecisset, ei se promisit omnia concessurum. Quod
1181 40     |               cum ex castello Didius ad propellendum processisset cum copiis,
1182 2      |            multa praeterea veri similia proponebant. Quibus rebus adductus quos
1183 32     |                    virtutisque insignia proposita viderent, et vallo circumcluderentur
1184 22     |               sibi ullam spem victoriae propositam habere, et siqui ex nostris
1185 28     |              Hoc nuntio adlato vexillum proposuit. Idcirco enim copias eduxerat
1186 26     |                ex sententia adversarios propulsos . . . Qui si aequo loco
1187 11     |              longius ad Cordubam versus prosecuti sunt eos qui commeatus ad
1188 14     |           longiusque cedentibus nostris prosequi coepissent. Qui cum aequo
1189 14     |                consuetudine dum longius prosequitur, quo loco equites nostri
1190 17     |              numero qui neque in illius prospera acie primam fortunam neque
1191 8      |               altitudinem late longeque prospiciunt. Item oppidorum magna pars
1192 14     |              inter turmas adversariorum protriti. Hoc in conspectu utrorumque
1193        | prout
1194 42     |               Romanum conparavit, agros provinciamque vestro impulsu depopulavit.
1195 42     |               eam provinciam ex omnibus provinciis peculiarem sibi constituisse
1196 29     |              loci natura. Hinc derigens proxima planities aequabatur. Cuius
1197 40     |                  illa adfectus laetitia proximo se recepit castello nonnullasque
1198 3      |       tempestatis ita obscurabat ut vix proximum agnoscere possent. Cuius
1199 42     |               in senatum inductis simul publicis privatisque causis multorum
1200 13     |                 quinque deiecti sunt et puer qui balistam solitus erat
1201 18     |               fieri animadvertit, simul pugionem eduxit et manum eius incidit.
1202 23     |               posset. Ex utroque genere pugnae conplures sunt vulneribus
1203 31     |           adversariosque vehementissime pugnantes nostri agere coeperunt.
1204 15     |          pristina consuetudine pro muro pugnari coeptum est. Cum bene magnam
1205 19     |                  Eodem tempore pro muro pugnarunt acerrime et turrim nostram
1206 40     |         eliciebatur et prope cotidianis pugnis [cum Lusitanis confligebat.
1207 3      |              praesidiis cum essent, cum quaereretur qui essent unus ex nostris
1208 42     |               contione advocata: Initio quaesturae suae eam provinciam ex omnibus
1209        | quamvis
1210 7      |              fuerunt in his regionibus; quarta fuit Afraniana ex Africa
1211 42     |                 caelum diruere possent? Quarum laudibus est virtute . . . ~
1212        | quas
1213        | quemadmodum
1214 18     |           nuntiare neque dicere perisse quemquam. Servos cuius dominus in
1215        | quicquid
1216        | quid
1217        | quidem
1218 29     |             vidisset, non habuit dubium quin mediae planitie in aequum
1219        | quisque
1220 40     |                 reficiendum subduxit et quodvis essent . . . brachium ex
1221 30     |                 accipiebant se inpediri quominus proelium conficere possent.
1222 5      |               venisset, ex adverso pari ratione castra ponit. Caesar, ut
1223 36     |             castris administrarent. Hac re cognita insequenti nocte
1224 3      |            signo dato ab oppidanis sunt reccepti, et pedites dispositi partim
1225 40     |              superfuerunt, ad signum se receperunt et bene magna manu comparata
1226 16     |               eos ad aras et focos suos recepissent, eosque hospitium scelere
1227 42     |                 Hispalim cum Gadibus se recepisset, insequenti die contione
1228 1      |               Pharnace superato, Africa recepta, qui ex his proeliis cum
1229 14     |                cum aequo loco a nostris recepti essent, ut consuessent,
1230 25     |       constituit. Ut, nostri equites in receptu dum ad castra redeunt, adversarii
1231 35     |                 partium quae praesidium receptum indignaretur clam quendam
1232 17     |                quoniam ad hanc fortunam reciderunt ut cives Romani indigentes
1233 22     |              qui praesidii causa ab iis reciperentur. Qui ad oppidum [cum] venissent,
1234 35     |           oppidum denuo noctu per murum recipitur. Praesidium, vigiles iugulant,
1235 4      |           oppidi se dederunt, cum equis recipiuntur. Hoc a Cordubensibus nequaquam
1236 3      |                 equites conscendere, et recta per adversariorum praesidia
1237 41     |              faciunt. Nostri ad oppidum recuperandum occasionem non praetermittunt
1238 36     |           conciduntur. Quo facto oppido recuperato Hastam iter facere coepit.
1239 40     |              Gadibus rursus ad Hispalim recurrit. ~41.
1240 22     |              ultro citroque acceptis et redditis cum ad nostros se reciperent
1241 25     |                in receptu dum ad castra redeunt, adversarii cupidius sunt
1242 22     |              rem gestam Bursavonensibus referrent; quid sperarent de Cn. Pompeio,
1243 32     |            Cordubae fuisset, rem gestam refert. Cognito hoc negotio, quos
1244 40     |          castello nonnullasque naves ad reficiendum subduxit et quodvis essent . . .
1245 8      |             totius ulterioris Hispaniae regio propter terrae fecundidatem
1246 7      |            coloniis quae fuerunt in his regionibus; quarta fuit Afraniana ex
1247 23     |             animum advertisset, integer regressus pedem offendit. Huius concidentis
1248 9      |             fugerunt, quorum scuta sunt relata LXXX. ~
1249 13     |                in oppidum revertissent, relato responso clamore sublato,
1250 17     |          telorumque missus exceptantes, relicti et deserti a Pompeio, tua
1251 13     |             fuisset, omnibus suis rebus relictis equum conscendit et fugit.
1252 37     |      Carteienses, dum Caesar in itinere reliqua oppida oppugnat, propter
1253 7      |           Africa quam secum adduxerat; +reliquae ex fugitivis auxiliares
1254 41     |           Mundam praesidium oppugnandum reliquerat, operibus adsiduis diurnis
1255 18     |              uxorem et filios in oppido reliquerat--dominum iugulavit et ita
1256 27     |                Pompeius praesidium quod reliquit, iussit incendere, ut deusto
1257 3      |            pedites dispositi partim ibi remanserunt, equites clamore facto eruptionem
1258 40     |                ancoris sublatis pelagus remis petere coeperunt. Quae res
1259 18     |                                         Remissis legatis, cum ad portam venissent, [
1260 8      |               loca quae sunt ab oppidis remota, turribus et munitionibus
1261 9      |                tegebatur loci natura et remotum erat a castris Caesaris,
1262 28     |               Caesar cum copiis vellet, renuntiatum est a speculatoribus Pompeium
1263 36     |            geruntur, legati Carteienses renuntiaverunt quod Pompeium in potestatem
1264 40     |               incensisque qui subsidium repellerent; hi sic dispositi erant
1265 9      |               adpropinquassent, clamore repentino telorumque multitudine iactus
1266 41     |            propius milia passuum vi non reperiebatur. Hoc Pompeius ut oppidi
1267 41     |                unam circumcirca nusquam reperiretur propius milia passuum VIII.
1268 13     |            statione fuissent a pluribus reperti, de statione sunt deiecti
1269 40     |             manu comparata ad Didium se reportant. Huic etsi non aberat diligentia
1270 12     |           pugnare coeperunt. Quorum vis repressa a nostris, etsi oppidani
1271 16     |              vulneribus adfectos oppido represserunt, praedam armaque eorum sunt
1272 9      |               Quo facto cum ex castello repugnare coepissent maioribusque
1273 12     |                 loco premebantur, tamen repulsi adversarii bene multis vulneribus
1274 16     |             gestum, tamen virtute freti repulsos multisque vulneribus adfectos
1275 32     |                eo quae vellent de bello requirerent. Cum frequentia convenisset,
1276 6      |                cum Pompeius ex perfugis rescisset, qua die facultatem . . .
1277 33     |                 Ipse de tempore cenare, resinam et nardum identidem sibi
1278 18     |         deducerent ad mare versum; unum respondisse, ut potius ad dimicandum
1279 22     |                 conperissent, legatorum responsa ita esse gesta quemadmodum
1280 22     |              civitatis fuissent. Quorum responsis ultro citroque acceptis
1281 24     |              Quo sub sidio [paulum modo restiterunt, sic] ut nisi advesperasset,
1282 23     |                v flumen transgressi duo restituerunt aciem, acriterque eximia
1283 8      |                turribus et munitionibus retinentur, sicut in Africa; rudere,
1284 42     |             bello virtutem ullo tempore retinere potuistis. Privatus ex fuga
1285 6      |            velle, quos +quoniam a avia+ retraxerat, ut in aequum deduceret,
1286 6      |           complura +multosque lanistas+ retraxit et ad Cordubam se recepit.
1287 22     |             esse gesta quemadmodum illi rettulissent, ab oppidanis concursu facto,
1288 10     |            venit. is signa Saguntinorum rettulit quinque quae ab oppidanis
1289 13     |         consuevisse. Qui cum in oppidum revertissent, relato responso clamore
1290 18     |                 acceptis cum in oppidum revertisset, qui mittere glandem inscriptam
1291 18     |            Catonem insecutus non esset, revertit ad portam et hominem adprehendit.
1292 10     |              versus iter facere coepit. Rex nomine Indo qui cum equitatu
1293 5      |                 coagulabantur, fluminis ripas appropinquantes coangustati
1294 29     |              Nostri pede presso propius rivum cum adpropinquassent, adversarii
1295 29     |              Cuius decursum antecedebat rivus qui ad eorum accessum summam
1296 34     |              castra nostra perveniret, [rixa orta] fere inter Caesarianos
1297 3      |                tempore optime de populo Romano meritam esse -- celeriter
1298 42     |               iure gentium et civiumque Romanorum institutis cognitis more
1299 26     |                Qui nuntiaverunt equites Romanos coniurasse omnis qui in
1300 8      |            retinentur, sicut in Africa; rudere, non tegulis teguntur. simulque
1301 26     |                 Ursaonem Cn. Pompeius: 'S. V. G. E. V. Etsi prout
1302 42     |             populi Romani magistratibus sacrosanctis manus [semel] et saepius
1303 10     |                equitatu venit. is signa Saguntinorum rettulit quinque quae ab
1304 40     |        complures nando ad naves quae in salo fuerunt, se recipiunt, ancoris
1305 17     |           Pompeio, tua virtute superati salutem a tua clementia deposcimus
1306 22     |            Caesarem proficisci: illi se satis facturum. Potestate data
1307 40     |      interficitur. Nonnullique ea pugna scaphas quae ad litus fuerant occupant,
1308 33     |              traiecit et castra posuit. Scapula totius seditionis [familiae
1309 22     |               iugulari; praeterea multa scelera ab iis fieri qui praesidii
1310 16     |           recepissent, eosque hospitium scelere contaminasse; multa praeterea
1311 16     |         clamasse facinus se nefandum et scelus fecisse; nam eos nihil meruisse
1312 3      |           provinciae notum et non parum scientem, L. Vibiurn Paciaecum. Qui
1313 20     |           deditionem oppidi factam esse scisset, castra movit Ucubim versus
1314 8      |                  quae oppida supra sunt scripta, Pompeius ut habuit castra
1315 25     |           contulissent, laudis insignia scutorumque praefulgens opus caelatum . . .
1316 13     |                capiundum accederent, se scutum esse positurum. Qua spe
1317 16     |               totae eruptionem fecerunt secumque extulerunt virgulta crates
1318 17     |               fortunam neque in adversa secundam obtinuimus, vix tuarum legionum
1319 21     |                 Insequenti die Pompeius securi percussit homines LXXIIII
1320 30     |       animadversum, nequid temere culpa secus admitteretur, eum locum
1321 37     |                partium fautores essent. Seditione concitata portas occupant.
1322 33     |           castra posuit. Scapula totius seditionis [familiae ac libertinorum]
1323        | semel
1324        | semper
1325 22     |              fuissent equites Romani et senatores, non sunt ausi introire
1326 13     |                 tres. Eo die A. Valgius senatoris filius, cuius frater in
1327 42     |                 Metellus inposuisset, a senatu petisse et eius pecuniae
1328 42     |            multis legationibus ab se in senatum inductis simul publicis
1329 26     |              prout nostra felicitas, ex sententia adversarios propulsos . . .
1330 28     |                                         Sequentique die cum iter facere Caesar
1331 37     |          nuntius adlatus est, confestim sequi coepit. Partim pedibus et
1332 29     |             ornaretur, et diei solisque serenitate ut mirificum, ut optandum
1333 33     |         infundit. Ita novissimo tempore servum iussit et libertum qui fuisset
1334 20     |                oppido quod fuit captum, servus est prensus in cuniculo
1335 27     |           profectus, luna hora circiter sexta visa est. Ita castris motis
1336 34     |               servi qui erant a Pompeio Sexto manumissi. Qui in Caesaris
1337        | sicut
1338 15     |          praecipites mittere coeperunt, sicuti apud barbaros, quod post
1339 24     |             virtus saluti fuit. Quo sub sidio [paulum modo restiterunt,
1340 18     |              Caesarem. Eodemque tempore signifer de legione prima transfugit,
1341 3      |                ex nostris respondit, ut sileat verbum facere: nam id temporis
1342 17     |           qualem gentibus me praestiti, similem in civium deditione praestabo.' ~
1343 14     |              essent, ut consuessent, ex simili virtute clamore facto, aversati
1344 2      |                    multa praeterea veri similia proponebant. Quibus rebus
1345 26     |           praesidiis bellum ducunt. Nam singulas civitates circumsederunt
1346 38     |              faciunt. Pompeius umero et sinistro crure vehementer erat saucius.
1347 22     |         victoriae propositam habere, et siqui ex nostris transfugerent,
1348 31     |                 hominum circiter XXX et siquid amplius, praeterea Labienus,
1349 18     |              mittere glandem inscriptam solebat . . . Insequenti tempore
1350 29     |            aequitate ornaretur, et diei solisque serenitate ut mirificum,
1351 41     |          aggerem . . . materiesque unde soliti sunt turris agi, propius
1352 29     |              Nam palustri et voraginoso solo currens erat ad dextrum.
1353 27     |         Pompeius castra movit et contra Spalim in oliveto constituit. Caesar
1354 23     |               coangustabantur, ut eques spatio intercluso vix se defendere
1355 13     |              scutum esse positurum. Qua spe nonnulli dum sine periculo
1356 25     |                 converterat ab opere ad spectandum, acies sunt dispositae.
1357 8      |                  simulque in his habent speculas et propter altitudinem late
1358 13     |              equum conscendit et fugit. Speculator de legione II Pompeiana
1359 39     |            convallem exesumque locum in speluncam Pompeius se occultare coepit,
1360 22     |             Baeturiam; neque sibi ullam spem victoriae propositam habere,
1361 13     |               et oppido potiri posse se sperant, postero die ad murum opus
1362 22     |         Bursavonensibus referrent; quid sperarent de Cn. Pompeio, cum viderent
1363 24     |              praeterquam quorum arma et spolia sunt ablata. Ita pridie
1364 1      |                non nullae civitates sua sponte auxilia mittebant, item
1365 16     |              efficere, nocta tota ultra stabat flumen Salsum in acie. Quod
1366 14     |                 quo loco equites nostri stationem habuerant, aliquot turmae
1367 28     |               de tertia vigilia in acie stetisse. Hoc nuntio adlato vexillum
1368 16     |                harpagones ad casas quae stramenticiae ab nostris hibernorum causa
1369        | suam
1370        | suas
1371        | sub
1372 40     |       nonnullasque naves ad reficiendum subduxit et quodvis essent . . .
1373 38     |                 loco defendere possent. Subeunt in adventu nostri depellunturque
1374 24     |                 cogeretur iniquum locum subire. Quo de facto cum utrorumque
1375 20     |         vernacula. Servi sunt in crucem sublati, militi cervices abscisae. ~
1376 40     |          fuerunt, se recipiunt, ancoris sublatis pelagus remis petere coeperunt.
1377 41     |                 materiem circum oppidum succisam intro congessit. Ita necessario
1378        | sum
1379 23     |                 interclusi. Quorum nisi summa virtus fuisset, vivi capti
1380        | suos
1381 1      |                                Pharnace superato, Africa recepta, qui ex
1382 33     |        coeperunt, nos ex proelio paucos superesse; quo fugeremus? Ita pugnare
1383 40     |                   Lusitani qui ex pugna superfuerunt, ad signum se receperunt
1384 31     |          Liberalibus fusi fugatique non superfuissent, nisi in eum locum confugissent,
1385 30     |   adpropinquassent, paratus hostis erat superior, ut transeundum superius
1386 19     |           acerrime et turrim nostram ut superiorem incenderunt, idcirco quod
1387 23     |           distenti essent, complures ex superiori loco adversariorum decucurrerunt
1388 42     |             causis multorum inimicitiis susceptis defendisse. Suo item consulatu
1389 42     |           liberasse simulque patrocinio suscepto multis legationibus ab se
1390 17     |             tuarum legionum tot impetus sustentantes, nocturnis diurnisque operibus
1391 19     |                  Hoc praeterito tempore tabellae de muro sunt deiectae in
1392 2      |            potitus esset, simulque quod tabellariis, qui a Cn. Pompeio dispositi
1393 16     |               clam nostros ad [oppidum] tabellarius est missus, ut ea nocte
1394 19     |               imo vitium fecit usque ad tabulatum secundum et tertium. Eodem
1395 39     |      demonstravimus, saucius et intorto talo idcirco tardabatur ad fugiendum,
1396 38     |                  Hoc accedebat ut etiam talum intorsisset; quae res maxime
1397        | tanta
1398        | tantum
1399 38     |                 adversarii et confestim tardabant ab accessu. Hoc saepius
1400 39     |                 et intorto talo idcirco tardabatur ad fugiendum, itemque propter
1401 26     |        commeatus capiant. Quare et civi tates nostrarum partium conservabo
1402        | te
1403 26     |                 Hastenses argento prope tecti [equites] ad Caesarem transfugerunt.
1404 8      |            sicut in Africa; rudere, non tegulis teguntur. simulque in his
1405 8      |             Africa; rudere, non tegulis teguntur. simulque in his habent
1406 30     |              esset animadversum, nequid temere culpa secus admitteretur,
1407 3      |            adflictaretur; aditusque vis tempestatis ita obscurabat ut vix proximum
1408 18     |          locutus esset iugulatum. Eodem tempori tabellarii eius deprehensi
1409 5      |             castra tripertito traduxit. Tendebat adversum oppidum e regione
1410 30     |             suum locum, cornum dextrum, tenebant, sinistrum III et V, itemque
1411 3      |              qui cum praesidio Cordubam tenebat, quod eius provinciae caput
1412 5      |              dum cupidius locum student tenere, propter pontem coagulabantur,
1413 31     |         demonstravimus decumanos cornum tenuisse. Qui etsi erant pauci, tamen
1414 14     |               in nostris partibus locum tenuisset. Item insequenti die eadem
1415 40     |            latrones dum persequuntur, a tergo insidiae clamore sublato
1416 8      |                 Hispaniae regio propter terrae fecundidatem inopem difficilemque
1417 37     |         profecti sine aqua fuissent, ad terram adplicant. Dum aquantur,
1418 2      |                      C. Caesar dictator tertio, designatus dictator quarto
1419 19     |                ad tabulatum secundum et tertium. Eodem tempore pro muro
1420 31     |                pes pede premitur, armis teruntur arma, adversariosque vehementissime
1421 30     |                proelium. Ita se efferen tes iniquo loco sui potestatem
1422 36     |         insequenti nocte vigilia tertia tessera data extra vallum omnes
1423 18     |           portam venissent, [constitit] Ti. Tullius, et cum introeuntem
1424 18     |               hominem adprehendit. Quod Tiberius cum fieri animadvertit,
1425 29     |                 laetari, nonnulli etiam timere, quod in eum locum res fortunaeque
1426 32     |              conversa. Universa hostium timorem . . . virtutisque insignia
1427 36     |             oppidum capere contenderet, timuit ne homines perditi incenderent
1428 40     |              copiis, signum a Lusitanis tollitur, naves incenduntur, simulque
1429 26     |                 milia XIII et praefecto torques aureos V et levi armaturae
1430        | tot
1431 16     |            fuerat aperuerunt, copiaeque totae eruptionem fecerunt secumque
1432 13     |          telorum misso pugnare pro muro toto coeperunt. Propter quod
1433 5      |           plenos demisit: insuper ponit trabes; ita ponte facto copias
1434 31     |         occuparent, legio adversariorum traduci coepta sit ad dextrum. Quae
1435 6      |               deduceret, copiis flumine traductis noctu iubet ignis fieri
1436 5      |             copias ad castra tripertito traduxit. Tendebat adversum oppidum
1437 32     | circumcluderentur adversarii. Ita Galli tragulis iaculisque oppidum [quod
1438 33     |                 de ponte. Caesar flumen traiecit et castra posuit. Scapula
1439 30     |                hostis erat superior, ut transeundum superius iter vehementer
1440 22     |                praeterito tempore servi transfugae nuntiaverunt oppidanorum
1441 18     |            tempore duo Lusitani fratres transfugenuntiaruntque Pompeium contionem habuisse:
1442 26     |               quibus occasione capta se transfugisse. Item hoc die litterae sunt
1443 5      |           propter altitudincem fluminis transire posset, lapidibus corbis
1444 26     |               castris Pompei essent, ut transitionem facerent; servi indicio
1445 19     |               muro se deiecit et ad nos transsiliit dixitque se cum familia
1446 26     |             Baebius et C. Flavius et A. Trebellius equites Romani Hastenses
1447 13     |         statione sunt deiecti et occisi tres. Eo die A. Valgius senatoris
1448 19     |         Munatius Caesari. Si mihi vitam tribues, quoniam ab Cn. Pompeio
1449 42     |            potuisset commoda provinciae tribuisse. Eorum omnium commodorum
1450 29     |               quicquid post horam casus tribuisset, in dubio poneretur. Itaque
1451 11     |              castra. eo die Q. Marcius, tribunus militum qui fuisset Pompei,
1452 29     |                 diis inmortalibus illud tributum esset ad proelium committendum.
1453        | tuarum
1454 40     |              aberat diligentia ad naves tuendas, tamen nonnumquam ex castello
1455 5      |                mortem exaggerabant, sed tumulos tumulis exaequabant. Ita
1456 14     |                 cum levi armatura inter turmas adversariorum protriti.
1457 25     |       descendere praeter unum Antistium Turpionem. Qui fidens viribus ex adversariis
1458 13     |                 adversariorum qui in ea turre fuerant, quinque deiecti
1459 8      |                 sunt ab oppidis remota, turribus et munitionibus retinentur,
1460 19     |              muro pugnarunt acerrime et turrim nostram ut superiorem incenderunt,
1461 41     |                 ut oppidi oppugnationem tutiorem efficeret, omnem materiem
1462 28     |                 Ita hac opinione fretus tuto se facere posse existimabat.
1463        | tuus
1464 20     |            nuntiavit Pompeium oppidanos Ucubenses convocasse eisque ita imperavisse
1465 24     |            excludi Aspavia, quod est ab Ucubi milia passuum V, haec res
1466 4      |           venisset. Itaque Cn. Pompeius Ulia prope capta litteris fratris
1467 22     |         profugere Baeturiam; neque sibi ullam spem victoriae propositam
1468 42     |                 neque in bello virtutem ullo tempore retinere potuistis.
1469 16     |             conata efficere, nocta tota ultra stabat flumen Salsum in
1470 22     |              fuissent. Quorum responsis ultro citroque acceptis et redditis
1471 38     |           noctem iter faciunt. Pompeius umero et sinistro crure vehementer
1472        | unam
1473        | unde
1474 1      |           compararet, Pompeius in fidem uniuscuiusque civitatis confugere coepit.
1475 32     |           ordinata ad oppidum conversa. Universa hostium timorem . . . virtutisque
1476 25     |                 cupidius sunt insecuti, universi clamore facto impetum dederunt.
1477 31     |                equites Romani partim ex urbe, partim ex provincia ad
1478 28     |               enim copias eduxerat quod Ursaonensium civitati [qui sui] fuissent
1479 25     |             venisset, pristino illo suo utebantur instituto; nam praeter equites
1480 5      |                duces duos fit contentio uter prius pontem occuparet;
1481 3      |                 Cuius incommodum summam utilitatem ipsis praebebat. Ita cum
1482        | Utinam
1483 2      |                adventu facit certiores, utque sibi equitatus qui ex provincia
1484        | utraque
1485 18     |               Caesaris castris fuisset--uxorem et filios in oppido reliquerat--
1486 32     |               coeperunt. Ex hoc proelio Valerius adulescens Cordubam cum
1487 13     |               et occisi tres. Eo die A. Valgius senatoris filius, cuius
1488 27     |             metum esse magnum et Attium Varum circum castella praeesse.
1489 31     |              praeterea Labienus, Attius Varus, quibus occisis utrisque
1490 1      |               comparata manu provinciam vastare. Quibus in rebus non nullae
1491 42     |                praetura ampliato honore vectigalia quae Metellus inposuisset,
1492 31     |                defendebant acerrime, et vehemens fiebat ab utrisque clamor
1493 3      |          temporis ut tempestate adversa vehementique vento adflictaretur; aditusque
1494 39     |          difficultatem neque equo neque vehiculo saluti suae praesidium parare
1495 6      |       animadverteret adversarios minime velle, quos +quoniam a avia+ retraxerat,
1496 32     |        clanculum venisse, ut ab eo quae vellent de bello requirerent. Cum
1497 28     |                facere Caesar cum copiis vellet, renuntiatum est a speculatoribus
1498 22     |           nuntiaverunt oppidanorum bona vendere [edictumque] ne cui extra
1499 18     |               deprehensi qui ad oppidum veniebant. Quorum litteras Caesar
1500 12     |            dixerunt se servos esse. Cum venirent, cogniti sunt a militibus
1501 4      |                 celeriter sibi subsidio veniret, ne prius Caesar Cordubam
1502 32     |                arbitrati sunt clanculum venisse, ut ab eo quae vellent de
  |