|
40.
Interfecto Cn. Pompeio adulescente Didius
quem supra demonstravimus, illa adfectus laetitia proximo se recepit castello
nonnullasque naves ad reficiendum subduxit et quodvis essent . . . brachium ex
utrisque partibus . . . Lusitani qui ex pugna superfuerunt, ad signum se
receperunt et bene magna manu comparata ad Didium se reportant. Huic etsi non
aberat diligentia ad naves tuendas, tamen nonnumquam ex castello propter eorum
crebras excursiones eliciebatur et prope cotidianis pugnis [cum Lusitanis
confligebat. tum illi] insidias ponunt et tripertito signa distribuunt. Erant
parati qui naves incenderent, incensisque qui subsidium repellerent; hi sic
dispositi erant ut a nullo [conspici possent. reliqui in] conspectu omnium ad
pugnam contendunt. Ita cum ex castello Didius ad propellendum processisset cum
copiis, signum a Lusitanis tollitur, naves incenduntur, simulque qui in
castello ad pugnam processerant, eodem signo fugientes latrones dum
persequuntur, a tergo insidiae clamore sublato circumveniunt. Didius magna cum
virtute cum compluribus interficitur. Nonnullique ea pugna scaphas quae ad
litus fuerant occupant, item complures nando ad naves quae in salo fuerunt, se
recipiunt, ancoris sublatis pelagus remis petere coeperunt. Quae res eorum
vitae fuit subsidio. Lusitani praeda
potiuntur. Caesar Gadibus rursus ad Hispalim recurrit.
41. Fabius Maximus quem ad Mundam
praesidium oppugnandum reliquerat, operibus adsiduis diurnis et nocturnis
circumsedit. Interclusi inter se decernere; facta bene magna . . . faciunt.
Nostri ad oppidum recuperandum occasionem non praetermittunt et reliquos vivos
capiunt, XIIII milia. Ursaonem proficiscuntur. Quod oppidum magna munitione
continebatur, sic ut ipse locus non solum opere, sed etiam natura adiutus ad
oppugnandum hostem impediret. Hoc accedebat ut aqua praeterquam in ipso oppido
unam circumcirca nusquam reperiretur propius milia passuum VIII. Quae res magno
erat adiumento oppidanis. tum praeterea accedebat ut aggerem . . . materiesque
unde soliti sunt turris agi, propius milia passuum vi non reperiebatur. Hoc
Pompeius ut oppidi oppugnationem tutiorem efficeret, omnem materiem circum
oppidum succisam intro congessit. Ita necessario deducebantur nostri, ut a
Munda quod proxime ceperant, materiem illo deportarent.
42. Dum haec ad Mundam geruntur et
Ursaonem, Caesar ad Hispalim cum Gadibus se recepisset, insequenti die contione
advocata: Initio quaesturae suae eam provinciam ex omnibus provinciis
peculiarem sibi constituisse et quae potuisset eo tempore beneficia largitum
esse. Insequente praetura ampliato honore vectigalia quae Metellus inposuisset,
a senatu petisse et eius pecuniae provinciam liberasse simulque patrocinio
suscepto multis legationibus ab se in senatum inductis simul publicis
privatisque causis multorum inimicitiis susceptis defendisse. Suo item
consulatu absentem quae potuisset commoda provinciae tribuisse. Eorum omnium
commodorum et immemores et ingratos in se et in populum Romanum hoc bello et
praeterito tempore cognosse. 'Vos iure gentium et civiumque Romanorum institutis
cognitis more barbarorum populi Romani magistratibus sacrosanctis manus [semel]
et saepius attulistis et luce clara Cassium in medio foro nefarie interficere
voluistis. Vos ita pacem semper odistis ut nullo tempore legiones desitae
populi Romani in hac provincia haberi. Apud vos beneficia pro maleficiis et
maleficia pro beneficiis habentur. Ita neque in otio concordiam neque in bello
virtutem ullo tempore retinere potuistis. Privatus ex fuga Cn. Pompeius
adulescens a vobis receptus fasces imperiumque sibi arripuit, multis
interfectis civibus auxilia contra populum Romanum conparavit, agros
provinciamque vestro impulsu depopulavit. In quo vos victores extabatis? An
me deleto non animum advertebatis decem habere legiones populum Romanum quae
non solum vobis obsistere, sed etiam caelum diruere possent? Quarum laudibus
est virtute . . .
|