|
1. Decet provincias
regno nostro deo auxiliante subiectas legibus et bonis moribus ordinari, quia
illa vita vere hominum est, quae iuris ordine continetur. nam beluarum ritus
est sub casu vivere: quae dum rapiendi ambitu feruntur, inprovisa temeritate
succumbunt. agrum suum denique a dumosis sentibus doctus purgat agricola, quia
laus excolentis est, si agreste solum dulcissimis fructibus amoenetur. sic
quies suavissima populi et dispositio tranquilla regionum praeconium probatur
esse regnantum.
2. Multorum itaque
querela comperimus in provincia Hispaniae, quod summum inter mortales crimen
est, vitas hominum vaga praesumptione populari et levium occasione causarum
subire multos interitum. sic mala pace quasi ludo corruunt, quanti vix
potuissent cadere sub necessitate bellorum. dehinc non polyptychis publicis, ut
moris est, sed arbitrio compulsorum suggeruntur provincialium subiacere
fortunae. quod genus evidentis est praedae pro illius voluntate dare, qui ad
suum commodum amplius festinat exigere.
3. Cui rei nos regali
providentia succurrere cupientes sublimitatem vestram per universam Hispaniam
loco muneris credidimus destinandam, ut sub ordinationis vestrae novitate
inveteratae possit consuetudini nil licere. verum ut more medicorum saevioribus
morbis accelerata remedia tribuamus, inde curationis nostrae fiat initium, ubi
maius noscitur esse periculum.
4. Homicidii scelus
legum iubemus auctoritate resecari: sed quantum vehementior poena est, tanto
eius rei debet inquisitio plus haberi, ne amore vindictae innocentes videantur
vitae pericula sustinere. pereant itaque soli nocentes in correctione multorum,
quando et hoc pietatis genus est coercere infantiam criminis, ne iuvenescat
augmentis.
5. Exigentes vero assem
publicum per gravamina ponderum premere dicuntur patrimonia possessorum, ut non
tam exactio quam praeda esse videatur. sed ut totius fraudis abrogetur occasio,
ad libram cubiculi nostri, quae vobis in praesenti data est, universas
functiones publicas iubemus inferri. quid enim tam nefarium quam
praesumptoribus liceat in ipsa etiam trutinae qualitate peccare, ut quod est
iustitiae proprie datum, hoc per fraudes noscatur esse corruptum?
6. Conductores domus
regiae, quacumque gente sint editi, ad liquidum veritate discussa tantum
decernimus solvere, quantum nostra praedia constiterit pensitare. et ne cuiquam
labor suus videatur ingratus, solaria eis pro qualitate locatae rei vestra
volumus aequitate constitui. non enim nostra, sed illorum rura dicenda sunt, si
pro voluntate conducentis modus eveniat pensionis.
7. Transmarinorum
igitur canonem, ubi non parva fraus fieri utilitatibus publicis intimatur, vos
attonite iubemus exquirere atque statutum numerum pro virium qualitate
definire, quia contra fraudes utile remedium est nosse quod inferant.
8. Monetarios autem,
quos specialiter in usum publicum constat inventos, in privatorum didicimus
transisse compendium. qua praesumptione sublata pro virium qualitate
functionibus publicis applicentur.
9. Telonei quinetiam
canonem nulla faciatis usurpatione confundi, sed modum rebus utillimum, quem
praestare debeat, imponentes commerciandi licentiam aequabili ratione revocate,
ne se tendat in vagum ambitiosa enormitas exigentium.
10. Actus praeterea
Laeti, cuius conscientia summa pulsatur invidia, sub consueta nobis censemus
aequitate perquiri, ut nec fraus astutis machinationibus occulatur nec
innocentia falsis criminationibus ingravetur.
11. Quoscumque vero in
furtivis actionibus reperitis fuisse versatos, pro fortunarum quantitate
suppressam reddant vestra aestimatione pecuniam. quod si haec per alios
dispersa esse constiterit, et illi nihilominus teneantur obnoxii qui scientes
passi sunt in tali actione misceri: complices enim extiterunt criminis, qui non
detexerunt facta raptoris.
12. Praebendarum tenor
adscriptus, quem nostra diversis largitur humanitas, provincialibus suggeritur
intolerabilis causa esse damnorum, quando et in species exigitur et impudenter
eius pretium postulatur. detestabilis cupiditatis sunt ista documenta
competentia sibi distrahere et ad exigendi impudentiam mox redire. quod nimis
improbum, nimis videtur absurdum, ut et nostra constituta praetereant et
tributariorum, qui fovendi sunt, videantur afflixisse substantiam. sint igitur
praefixo modo contenti, sive ibidem positi, sive hinc nihilominus destinati:
habeant liberum unum tantum de duobus expetere, dummodo geminata exactione
fortunae alienas non debeant ingravare.
13. Exactorum quoque
licentia amplius fertur a provincialibus extorqueri, quam nostro cubiculo
constat inferri. quod diligenti examinatione discussum ad hunc vos modum
functiones publicas revocare decernimus, quem Alarici atque Eurici temporibus
constat illatas.
14. Paraveredorum itaque
subvectiones exigere eos, qui habent veredos adscriptos, provincialium querela
comperimus. quod nullum penitus sinatis praesumere, quando per turpissimos
quaestus et possessor atteritur et commeantium celeritas impeditur.
15. Vilicorum quoque
genus, quod ad damnosam tuitionem queruntur inventum, tam de privata
possessione quam publica funditus volumus amoveri, quia non est defensio, quae
praestatur invitis: suspectum est quod patiuntur nolentes. nam hoc est re vera
beneficium, si sine murmure feratur acceptum. servitia igitur quae Gothis in
civitate positis superflue praestabantur, docernimus amoveri. non enim decet ab
ingenuis famulatum quaerere, quos misimus pro libertate pugnare.
|