|
1.
Si consularem munificentiam provocant, qui peruncta corporum flexibilitate
luctantur: si organo canentibus redditur vicissitudo praemiorum: si venit ad
pretium delectabilis cantilena: quo munere venator explendus est, qui ut
spectantibus placeat, suis mortibus elaborat? voluptatem praestat sanguine suo
et infelici sorte constrictus festinat populo placere, qui eum non optat
evadere. actus detestabilis, certamen infelix cum feris velle contendere, quas
fortiores se non dubitat invenire. sola est ergo in fallendo praesumptio,
unicum in deceptione solacium.
2.
Qui si feram non mereatur effugere, interdum nec sepulturam poterit invenire:
adhuc superstite homine perit corpus et antequam cadaver efficiatur,
truculenter absumitur. captus esca fit hosti suo, et illum, pro dolor! satiat
quem se perimere posse suspirat. spectaculum tantum fabricis clarum, sed
actione deterrimum, in honore Scythicae Dianae repertum, quae sanguinis
effusione gaudebat.
3.
O miserae deceptionis errorem illam desiderasse colere, quae hominum morte
placabatur! primum sibi per lucos et silvas agrestium populorum vota et
venationibus dedita hanc triplicem deam falsa imaginatione finxerunt, ipsam in
caelo Lunam, ipsam in silvis dominam, ipsam apud inferos Proserpinam esse
firmantes. sed solum Erebi potentem non improbe forsitan aestimarunt, quando
tali falsitate decepti in profundas vivi tenebras cum suis erroribus
intraverunt.
4.
Hunc ludum crudelem, sanguinariam voluptatem, impiam religionem, humanam, ut
ita dixerim, feritatem Athenienses primum ad civitatis suae perduxere culturam,
iustitia permittente divina, ut ad irrisionem spectaculi perveniret, quod
falsae religionis ambitus invenisset.
5.
Hoc Titi potentia principalis, divitiarum profuso flumine, cogitavit aedificium
fieri, unde caput urbium potuisset. et cum theatrum, quod est hemisphaerium,
Graece dicatur, amphitheatrum quasi in unum iuncta duo visoria recte constat
esse nominatum: ovi specie eius harenam concludens, ut et currentibus aptum
daretur spatium et spectantes omnia facilius viderent, dum quaedam prolixa
rotunditas universa collegerat.
6.
Itur ergo ad talia, quae refugere deberet humanitas. primus fragili ligno
confisus currit ad ora beluarum et illud, quod cupit evadere, magno inpetu
videtur appetere. pari in se cursu festinant et praedator et praeda nec aliter
tutus esse potest, nisi huic, quem vitare cupit, occurrerit. tunc in aere saltu
corporis elevato quasi vestes levissimae supinata membra iaciuntur et quidam
arcus corporeus supra beluam libratus, dum moras discedendi facit, sub ipso
velocitas ferina discedit.
7.
Sic accidit, ut ille magis possit mitior videri, qui probatur illudi: alter
angulis in quadrifaria mundi distributione conpositis rotabili facilitate
praesumens non discedendo fugit, non se longius faciendo discedit, sequitur
insequentem, poplitibus se reddens proximum, ut ora vitet ursorum: ille in
tenuen regulam ventre suspensus invitat exitiabilem feram et nisi periclitatus
fuerit, nil unde vivere possit adquirit:
8.
alter se gestabili muro cannarum contra saevissimum animal, ericii exemplo,
receptatus includit, qui subito in tergus suum refugiens intra se collectus
absconditur et cum nusquam discesserit, eius corpusculum non videtur. nam sicut
ille veniente contrario revolutus in sphaeram naturalibus defensatur aculeis,
sic iste consutili crate praecinctus munitior redditur fragilitate cannarum.
9.
Alii tribus ut ita dixerim dispositis ostiolis paratam in se rabiem provocare
praesumunt, in patenti area cancellosis se postibus occulentes, modo facies,
modo terga monstrantes, ut mirum sit evadere quos ita respicis per leonum
ungues dentesque volitare.
10.
Alter labenti rota feris offertur: eadem alter erigitur, ut periculis
auferatur. sic haec machina ad infidi mundi formata qualitatem istos spe
refovet, illos timore discruciat: omnibus tamen vicissim, ut decipere possit,
arridet.
11.
Longum est per tot periculorum casus sermonibus evagari. sed apte iungendum
est, quod sit de inferis Mantuanus: quis scelerum comprehendere formas, quis
omnia poenarum percurrere nomina possit? sed vobis, quibus necesse est talia
populis exhibere, largitate manus fundite praemia, ut haec miseris faciatis
esse votiva. alioquin violenta conpulsio est sollemnia dona subtrahere et
mortes detestabiles imperare.
12.
Et ideo quicquid in longam consuetudinem antiqua liberalitate pervenit, sine
aliqua dilatione concedite supplicanti, quia homicidii reatus est ills esse
tenacem, quos editio vestra invitavit ad mortem. heu mundi error dolendus! si
esset ullus aequitatis intuitus, tantae divitiae pro vita mortalium deberent
dari, quantae in mortes hominum videntur effundi.
|