|
1. Cumulavimus quidem,
patres conscripti, beneficiis nostris copiosum virtutibus, divitem moribus,
plenum magnis honoribus Senatorem: cuius si merita consideretis, debemus omne
quod solvimus. qua enim compensatione commendandus est, qui aures dominantium
luculenta saepius praedicatione complevit, dignitates sibi creditas eximia
gravitate tractavit et nisus est tempora facere quae merito laudarentur in principe.
trahebat regnantis animum veritas et disertitudo dictorum, cui sic omnia
retulit, ut miraretur ipse qui fecit.
2. Allegavit solus quod
omnes iuvaret et dum purpuratas auditori suo fenerat laudes, gratiosum vobis
nostrum fecit inperium. commendat enim suam gentem, qui oratione placabili
permulcet regiam summitatem, quando ex vobis et alter talis creditur, a quo
similia postulentur.
3. Patrem quoque
clementiae nostrae in ipsa curia Libertatis qua disertitudine devotus asseruit!
recolitis quemadmodum facta eius orator nobilis excolebat, virtutes ipsius plus
mirabiles faciens quam honores. in absoluto datur probare quod dicimus.
aestimate, patres conscripti, quali gratia potuistis ab illo respici, a quorum
se corpore sic videbat ornari. gloriosis quippe dominis gratiora sunt praeconia
quam tributa, quia stipendium et tyranno penditur, praedicatio autem nisi bono
principi non debetur. quid, praeconiales viri, creditis his tantum fuisse
contentum, ut dominos niteretur laudare superstites, a quibus dum vicissitudo
praemiorum forsitan quaeritur, laboris taedia non vitantur?
4. Tetendit se etiam in
antiquam prosapiem nostram, lectione discens quod vix maiorum notitia cana
retinebat. iste reges Gothorum longa oblivione celatos latibulo vetustatis
eduxit. iste Hamalos cum generis sui claritate restituit, evidenter ostendens
in septimam decimam progeniem stirpem nos habere regalem.
5. Originem Gothicam
historiam fecit esse Romanam, colligens quasi in unam coronam germen floridum
quod per librorum campos passim fuerat ante dispersum.
6. Perpendite, quantum
vos in nostra laude dilexerit, qui vestri principis nationem docuit ab
antiquitate mirabilem, ut, sicut fuistis a maioribus vestris semper nobiles
aestimati, ita vobis antiqua regum progenies inperaret. cedimus, patres
conscripti, et si adhuc referre volumus, beneficia collata superantur.
7. Nostris quoque
principiis quanto se labore concessit, cum novitas regni multa posceret
ordinari? erat solus ad universa sufficiens: ipsum dictatio publica, ipsum
consilia nostra poscebant, et labore huius actum est, ne laboraret inperium.
8. Reperimus eum quidem
magistrum, sed implevit nobis quaestoris officium et mercedes iustissima devotione
persolvens cautelam, quam ab auctore nostro didicerat, libenter heredis
utilitatibus exhibebat. verum his aliquid maius adiciens primordia regni nostri
et armis iuvit et litteris. nam dum curae litorum regias cogitationes
incesserent, subito a litterarum penetralibus eiectus par suis maioribus
ducatum sumpsit intrepidus, cui quia defuit hostis, moribus triumphavit
eximiis.
9. Nam deputatos Gothos
propriis pavit expensis, ut nec provinciales percelleret nec fiscum nostrum
expensarum oneribus ingravaret. arma eius nulla possessorum damna senserunt.
fuit nimirum provinciarum verissimus custos: nam ille defensor proprie dicendus
est, qui tuetur innoxie.
10. Mox autem ut tempus
clausit navium commeatum bellique cura resoluta est, ingenium suum legum potius
auctor exercuit, sanans sine damno litigantium quod ante sub pretio constabat
esse laceratum. talem Metelli in Asia, talem Catonis in Hispania legitis fuisse
ducatum, qui plus de sua disciplina quam per arma laudati sunt: non iniuria,
quia hostem congredi varius semper eventus est, indubitata vero gloria morum
custodisse mensuram.
11. Quid ergo? num quid
tali actione praesumens aliqua se elatione iactavit, dum familiare est
hominibus extolli, cum bene de se cognoverint aestimari? nonne tanta se
communione tractavit, ut principis sibi gratiam ad beneficia tantum crederet
esse concessam, benivolus cunctis, moderatus in prosperis, ignorans nisi
graviter lacessitus irasci? qui cum sit iustitia rigidus, ad remissiones irarum
non perdurat austerus: suarum rerum distributor egregius et dum nesciat aliena
quaerere, novit propria largus offerre. hos igitur mores lectio divina
solidavit, quando semper bene geritur, si caelestis metus humanis motibus
obponatur. hinc enim virtutum omnium sumitur manifesta cognitio: hinc sapientia
veritatis sapore conditur. sic ad omnia redditur humilis, quem inbuit doctrina
caelestis.
12. Huic ergo, patres
conscripti, deo auspice a duodecima indictione praefecturae praetorianae
regendam tribuimus dignitatem, ut querellas omnes infidelium nundinatione
collectas deo praestante sua integritate componat faciatque tam nimium desideratus,
ut cunctis possit esse beneficus. assint superna dispositis, ut quem nos
probavimus longa conversatione prudentem, prosperrimus sibi, fidelissimus
nobis, utilis rei publicae debeat inveniri et relinquat posteris famam, per
quam gloriosam saeculis suam faciat esse familiam.
|