|
1. Ergo
si haec cassa sunt nec rationis alicuius habentia firmitatem, sacrificiorum et
ipsa inanis est ratio. Etenim qui potis est habere idoneam id quod sequitur
causam, cum ipsum illud primum, a quo defluit secundum, inanissimum esse
repperiatur et vacuum et nulla soliditate firmatum?
2.
"Telluri, inquiunt, matri scrofa inciens immolatur et feta, at Minervae
virgini virgo caeditur vitula, nullis umquam stimulis <in> nullius operis
excitata conatus". - Atquin nos arbitramur nec virginem virgini oportuisse
mactari, ne virginitas violaretur in pecude, qua dea plurimum pollet, nec
Telluri gravidas atque fetas ob honorem fecunditatis ipsius, quam cuncti
expetimus et optamus inextinguibili semper fecunditate procedere.
3. Nam
si, quia virgo Tritonia est, idcirco ei convenit virgines hostias immolari, et
quod Tellus est mater, consimiliter gravidis accipienda est scrofis, ergo et
musicis Apollo, quod musicus, et quod medicus Aesculapius, medicis, et quod
faber Vulcanus est, fabris, et quod Mercurius eloquens, eloquentibus debet
disertissimisque mactari.
4.
Quodsi dicere istud insanum est aut ut mediocriter pronuntiem brutum, multo
illud maioris amentiae est, fetas iugulare Telluri, quod sit fetibus gravior,
Minervae castas et virgines, quia ¡D sit pura, virginitatis intactae.
1. Nam
quod dici a vobis accipimus, esse quosdam ex diis bonos, alios autem malos et
ad nocendi libidinem promptiores, illisque ut prosint, his vero ne noceant
sacrorum sollemnia ministrari, quanam istud ratione dicatur, intellegere
confitemur nos non posse.
2. Nam
deos benignissimos dicere lenesque habere naturas, et sanctum et religiosum et
verum est, malos autem et laevos, nequaquam sumendum est auribus, ideo quoniam divina
illa vis ab nocendi procul est dimota et disiuncta natura.
3.
Quicquid autem potis est causam calamitatis inferre, quid sit primum videndum
est et ab dei nomine longissima debet differitate seponi.
4.
Itaque ut vobis commodemus adsensum, destrarum sinistrarumque rerum deos esse
fautores, ulla nec sic ratio est, cur alios alliciatis ad prospera, alios vero
ne noceant sacrificiis conmulceatis et praemiis: primum quod di boni male non
queunt facere, etiam si nullo fuerint honore mactati; quicquid enim mite est
placidumque natura, ab nocendi procul est usu et cogitatione discretum: malus
vero conprimere suam ferociam nescit, quamvis gregibus mille et mille
alliciatur altaribus.
5. Neque
enim in dulcedinem vertere amaritudo se potest aut ariditas in umorem, calor
ignis in frigora aut quod rei cuicumque contrarium est id quod sibi contrarium
est in suam sumere atque inmutare naturam.
6. Ut si
manu viperam mulceas, venenato blandiaris aut scorpio, petat illa te morsu, hic
contractus aculeum figat, nihilque illa prosit adlusio, cum ad nocendum
res ambae non stimulis exagitentur irarum sed quadam proprietate naturae: ita
nihil prodest promereri velle per hostias deos laevos, cum sive illud feceris
sive contra non feceris agant <secundum> suam naturam et ad ea quae
factitant ingenitis legibus et quadam necessitate ducantur.
7. Quid quod isto modo
utrique dii desinunt esse suis in viribus et suis in qualitatibus permanere.
8. Nam si bonis ut
prosint res divina conficitur, malis autem ne noceant isdem rationibus
supplicatur, sequitur ut intellegi debeat, nihil dexteros profuturos nulla si
acceperint munera fierique ex hoc malos, malos autem si acceperint nocendi
posituros mentem fierique ea hoc bonos: atque ita perducitur res eo ut neque hi
deateri neque illi sint ]aevi aut, quod fieri non potest, utrique ipsi sint
deateri et utrique iterum laevi.
1. Esto,
concedatur infelicissimas pecudes non sine aliquo religionis officio divorum
apud templa mactari et quod ex usu consuetudinis factum est rationis alicuius
causam aliquam continere: sed si magnificum videtur atque amplum iugulare diis
tauros, si inlibata, si solida concremari animantium viscera, quid sibi reliqua
haec volunt magorum cohaerentia disciplinis quae in sacrorum reconditis legibus
pontificalia restituere mysteria et rebus inseruere divinis?
2. Quid,
inquam, sibi haec volunt: 'apexaones', 'hirciae', 'silicernia', 'longavi'? Quae
sunt nomina et farciminum genera, hirquino alia sanguine, comminutis alia
inculcata pulmonibus. Quid 'taedae', quid 'neniae', quid 'offae' non vulgi set
quibus est nomen appellatioque 'penitae'?
3.
Ex quibus quod primum est, in exiguas arvina est miculas catillaminum insecta
de more, quod in secundo situm est, intestini est perrectio, per quam proluvies
editur sucis pereasiccata vitalibus. 'Offa' autem 'penita' est cum particula
visceris cauda pecoris amputata. Quid
'polimina', quid 'omenta', quid 'palasea' sive ut quidam cognominant 'plasea'?
4. Ex quibus est nomen
'omenti' pars quaedam, quo receptacula ventrium circumretita finiuntur, bovis
cauda est 'plasea' siligine et sanguine delibuta, 'polimina' porro sunt ea quae
nos proles verecundius dicimus, a volgaribus autem adsolent cognomine testium
nuncupari.
5. Quid 'fitilla',
quid 'frumen', quid 'africia', quid 'gratilla', 'catumeum', 'cumspolium',
'cubula'? Ex quibus duo, quae prima, sunt pultium nomina sed genere et
qualitate diversa, series vero quae sequitur liborum significantias continet;
et ipsis enim non est una eademque formatio.
6. Non enim placet
'carnem strebulam' nominare, quae taurorum ex coaendicibus demitur, pulpamenta
non assa, quae in veribus exta sunt animata prius et torrefacta carbonibus, non
salsamina denique, <quae> sunt una commiatio quadrinis copulata de
frugibus; non similiter 'fendicas', quae et ipsae sunt hirae, quas plebis
oratio illas solet cum eloquitur nuncupare, non ratione eadem et 'rumas', quae
sunt prima in gurgulionibus capita, qua et deicere cibos et referre natura est
ruminatoribus saeculis; non 'magmenta', non 'augmina', non mille species vel sanguinaminum
vel fitillarum, quibus nomina indidistis obscura vulgoque ut essent augustiora
fecistis.
|