|
Antiqua
fanorum parens,
iam Roma Christo dedita,
Laurentio victrix duce
ritum triumfas barbarum.
Reges superbos viceras
populosque frenis presseras,
nunc monstruosis idolis
inponis imperii iugum.
Haec sola derat gloria
urbis togatae insignibus,
feritate capta gentium
domaret ut spurcum Iovem,
non turbulentis viribus
Cossi, Camilli aut Caesaris,
sed martyris Laurentii
non incruento proelio.
Armata pugnavit Fides
proprii cruoris prodiga;
nam morte mortem diruit
ac semet inpendit sibi.
Fore hoc sacerdos dixerat
iam Xystus adfixus cruci
Laurentium flentem videns
crucis sub ipso stipite:
'Desiste discessu meo
fletum dolenter fundere!
praecedo,
frater; tu quoque
post hoc sequeris triduum.'
Extrema vox episcopi,
praenuntiatrix gloriae,
nihil fefellit; nam dies
praedicta palmare praetulit.
Qua voce, quantis laudibus
celebrabo mortis ordinem,
quo passionem carmine
digne retexens concinam?
hic primus e septem viris,
qui stant ad aram proximi,
levuita sublimis gradu
et ceteris praestantior,
claustris sacrorum praeerat
caelestis arcanum domus
fidis gubernans clavibus
votasque dispensans opes.
Versat famem pecuniae
praefectus urbi regiae,
minister insani ducis,
exactor auri et sanguinis,
qua vi latentes eruat
nummos operta existimans
talenta sub sacrariis
cumulosque congestos tegi.
Laurentium sisti iubet,
exquirit arcam ditibus
massis refertam et fulgidae
montes monetae conditos.
'Soletis', inquit, 'conqueri
saevire nos iusto amplius,
cum christiana corpora
plus quam cruente scindimus.
Abest atrocioribus
censura fervens motibus,
blande et quiete efflagito,
quod sponte obire debeas.
Hunc esse vestris orgiis
moremque et artem proditum est,
hanc disciplinam foederis,
libent ut auro antistites.
Argenteis scyfis ferunt
fumare sacrum sanguinem
auroque nocturnis sacris
adstare fixos cereos.
Tum summa cura est fratribus,
ut sermo testatur loquax,
offerre fundis venditis.
sestertiorum milia.
Addicta avorum praedia
foedis sub auctionibus
successor exheres gemit
sanctis egens parentibus.
haec occuluntur abditis
ecclesiarum in angulis
et summa pietas creditur
nudare dulces liberos.
Deprome thensauros, malis
suadendo quos praestrigiis
exaggeratos obtines,
nigrante quos claudis specu.
hoc poscit usus publicus,
hoc fiscus, hoc aerarium,
ut dedita stipendiis
ducem iuvet pecunia.
Sic dogma vestrum est,
suum quibusque reddito.
en, Caesar agnoscit suum
nomisma nummis inditum.
Quod Caesaris scis, Caesari
da, nempe iustum postulo.
ni fallor, haud ullam tuus
signat deus pecuniam,
nec, cum veniret aureos
secum Filippos detulit,
praecepta sed verbis dedit
inanis a marsuppio.
Inplete dictorum fidem,
qua vos per orbem venditis,
nummos libenter reddite,
estote verbis divites!'
Nil asperum Laurentius
refert ad ista aut turbidum,
sed ut paratus obsequi
obtemperanter adnuit.
'Est dives', inquit, 'non nego,
habetque nostra ecclesia
opumque et auri plurimum
nec quisquam in orbe est ditior.
Is ipse tantum non habet
argenteorum enigmatum
Augustus arcem possidens,
cui nummus omnis scribitur.
Sed nec recuso prodere
locupletis arcam numinis,
vulgabo cuncta et proferam,
pretiosa quae Christus tenet.
Unum sed orans flagito:
indutiarum paululum,
quo fungat efficacius
promissionis munere,
dum tota digestim mihi
Christi supellex scribitur;
nam calculanda primitus,
tum subnotanda est summula'.
Laetus tumescit gaudio
praefectus ac spem devorat
aurum, velut iam conditum
domi maneret, gestiens.
Pepigere tempus tridui,
laudatus inde absolvitur
Laurentius, sponsor sui
et sponsor ingentis lucri.
Tribus per urbem cursitat
diebus infirma agmina
omnesque, qui poscunt stipem,
cogens in unum et congregans.
Illic utrisque obtutibus
orbes cavatos praeferens
baculo regebat praevio
errore nutantem gradum
et claudus infracto genu
vel crure trunco semipes
breviorve planta ex altera
gressum trahebat inparem.
Est, ulcerosis artubus
qui tabe corrupta fluat,
est, cuius arens dextera
nervos in ulnam contrahat.
Tales plateis omnibus
exquirit, adsuetos ali
ecclesiae matris penu,
quos ipse promus noverat.
Recenset exim singulos
scribens viritim nomina,
longo et locatos ordine
adstare pro templo iubet.
Praescriptus et iam fluxerat
dies: furebat fervidus
iudex avaro spiritu
promissa solvi efflagitans.
Tum martyr: 'Adsistas velim
coramque dispositas opes
mirere, quas noster deus
praedives in sanctis habet.
Videbis ingens atrium
fulgere vasis aureis
et per patentes porticus
structos talentis ordines.'
It
ille nec pudet sequi.
ventum ad sacratam ianuam,
stabant catervae pauperum
inculta visu examina.
Fragor rogantum tollitur,
praefectus horrescit stupens,
conversus in Laurentium
oculisque turbatis minax.
Contra
ille: 'quid frendens', ait,
'minitaris aut quid displicet?
num sordida haec aut vilia,
num dispuenda existimas?
Aurum, quod ardenter sitis,
effossa gignunt rudera
et de metallis squalidis
poenalis excudit labor,
torrens vel amnis turbidis
volvens harenis inplicat;
quod terrulentum ac sordidum
flammis necesse est decoqui.
Pudor per aurum solvitur,
violatur auro integritas,
pax occidit, fides petit,
leges et ipsae intercidunt.
Quid tu venenum gloriae
extollis et magni putas?
si quaeris aurum verius,
lux est et humanum genus.
Hi sunt alumni luminis,
quos corpus artat debile,
ne per salutem viscerum
mens insolescat turgida.
Cum membra morbus dissicit,
animus viget robustior,
membris vicissim fortibus
vis sauciatur sensuum.
Nam sanguis in culpam calens
minus ministrat virium,
si fervor effetus malis
elumbe virus contrahat.
Si forte detur optio,
malim dolore asperrimo
fragmenta membrorum pati
et pulcher intus vivere.
Committe formas pestium
et confer alternas lues:
carnisne morbus foedior,
an mentis et morum ulcera?
Nostri per artus debiles
intus decoris integri
sensum venusti innoxium
laboris expertes gerunt,
vestros valentes corpore
interna corrumpit lepra
errorque mancum claudicat
et caeca fraus nihil videt.
Quemvis tuorum principum,
qui veste et ore praenitent,
magis probabo debilem,
quam quis meorum est pauperum.
Hunc, qui superbit serico,
quem currus inflatum vehit,
hydrops aquosus lucido
tendit veneno intrinsecus.
Ast hic avarus contrahit
manus recurvas et volam
plicans aduncis unguibus
laxare nervos non valet.
Istum libido faetida
per scorta tractum publica
luto et cloacis inquinat,
dum spurca mendicat stupra.
Quid? ille fervens ambitu
sitimque honoris aestuans
mersisne anhelat febribus
atque igne venarum furit?
Quisquis tacendi intemperans
silenda prurit prodere,
vexatur et scalpit iecur
scabiemque cordis sustinet.
Quid invidorum pectorum
strumas retexam turgidas,
quid purulenta et livida
malignitatum vulnera?
Tute ipse, qui Romam regis,
contemptor aeterni dei,
dum daemonum sordes colis,
morbo laboras regio.
Hi, quos superbus despicis,
quos execrandos iudicas,
brevi ulcerosos exuent
artus et incolumes erunt,
cum carne corruptissima
tandem soluti ac liberi
pulcherrimo vitae statu
in arce lucebunt patris,
non sordidati aut debiles,
sicut videntur interim,
sed purpurantibus stolis
clari et coronis aureis.
Tunc, si facultas subpetat,
coram tuis obtutibus
istos potentes saeculi
velim recensendos dari.
Pannis videres obsitos
et mucculentis naribus,
mentum salivis uvidum
lipposque palfebra putri.
Peccante nil est taetrius,
nil tam leprosum aut putidum,
cruda est cicatrix criminum
oletque ut antrum tartari.
Animabus inversa vice
corrupta forma infligitur,
quas pulcher aspectus prius
in corpore oblectaverat.
En ergo nummos aureos,
quos proxime spoponderam,
quos nec favillis obruat
ruina nec fur subtrahat.
Nunc addo gemmas nobiles,
ne pauperem Christum putes,
gemmas corusci luminis,
ornatur hoc templum quibus.
Cernis sacratas virgines,
miraris intactas anus
primique post damnum tori
ignis secundi nescias.
Hoc est monile ecclesiae,
his illa gemmis comitur,
dotata sic Christo placet,
sic ornat altum verticem.
Eccum talenta, suscipe,
ornabis urbem Romulam,
ditabis et rem principis,
fies et ipse ditior.'
'Ridemur', exclamat furens
praefectus, 'et miris modis
per tot figuras ludimur,
et vivit insanum caput!
Inpune tantas, furcifer.
strofas cavillo mimico
te nexuisse existimas,
dum scurra saltas fabulam?
Concinna visa urbanitas
tractare nosmet ludicris,
egon cachinnis venditus
acroma festivum fui?
Adeone nulla austeritas,
censura nulla est fascibus,
adeon securem publicam
mollis retudit lenitas?
Dicis: 'libenter oppetam,
votiva mors est martyri' --
est ista vobis, novimus,
persuasionis vanitas --;
sed non volenti inpertiam:
praestetur ut mortis citae
conpendiosus exitus,
petite raptim non dabo.
Vitam tenebo et differam
poenis morarum iugibus,
et mors inextricabilis
longos dolores protrahet.
Prunas tepentes sternite,
ne fervor ignitus nimis
os contumacis occupet
et cordis intret abdita.
Vapor senescens langueat,
qui fusus adflatu levi
tormenta sensim temperet
semustulati corporis.
Bene est, quod ipse ex omnibus
mysteriarches incidit,
hic solus exemplum dabit,
quid mox timere debeant.
Conscende constratum rogum,
decumbe digno lectulo,
tunc, si libebit, disputa
nil esse Vulcanum meum!'
Haec fante praefecto truces
hinc inde tortores parant
nudare amictu martyrem,
vincire membra et tendere.
Illi os decore splenduit
fulgorque circumfusus est;
talem revertens legifer
de monte vultum detulit,
Iudaea quem plebs aureo
bove inquinata et decolor
expavit et faciem retro
detorsit inpatiens dei.
Talemque et ille praetulit
oris corusci gloriam
Stefanus per imbrem saxeum
caelos apertos intuens.
Inluminatum hoc eminus
recens piatis fratribus,
baptisma quos nuper datum
Christi capaces fecerat;
ast inpiorum caecitas,
os oblitum noctis situ
nigrante sub velamine
obducta clarum non videt,
Aegyptiae plagae in modum,
quae, cum tenebris barbaros
damnaret, Hebraeis diem
sudo exhibebat lumine.
Quin ipsa odoris qualitas,
adusta quam reddit cutis,
diversa utrosque permovet:
his nidor, illis nectar est.
Idemque sensus dispari
variatus aura aut adficit
horrore nares vindice
aut mulcet oblectamine.
Sic ignis aeternus deus,
nam Christus ignis verus est;
is ipse conplet lumine
iustos et urit noxios.
Postquam vapor diutinus
decoxit exustum latus,
ultro e catasta iudicem
conpellat adfatu brevi:
'Converte partem corporis
satis crematam iugiter
et fac periclum, quid tuus
Vulcanus ardens egerit.'
Praefectus inverti iubet,
tunc ille: 'coctum est, devora
et experimentum cape,
sit crudum an assum suavius!'
Haec ludibundus dixerat,
caelum deinde suspicit
et congemescens obsecrat
miseratus urbem Romulam:
'O Christe, nomen unicum,
O splendor, O virtus patris,
O factor orbis et poli
atque auctor horum moenium,
qui sceptra Romae in vertice
rerum locasti, sanciens
mundum Quirinali togae
servire et armis cedere,
ut discrepantum gentium
mores et observantiam
linguasque et ingenia et sacra
unis domares legibus!
En omne sub regnum Remi
mortale concessit genus,
idem loquuntur dissoni
ritus, id ipsum sentiunt.
Hoc destinatum, quo magis
ius christiani nominis,
quodcumque terrarum iacet,
uno inligaret vinculo.
Da, Christe, Romanis tuis,
sit christiana ut civitas,
per quam dedisti, ut ceteris
mens una sacrorum foret!
Confoederantur omnia
hinc inde membra in symbolum,
mansuescit orbis subditus,
mansuescat et summum caput.
Advertat abiunctas plagas
coire in unam gratiam,
fiat fidelis Romulus
et ipse iam credat Numa.
Confundit error Troicus
adhuc Catonum curiam
veneratus occultis focis
Frygum penates exules.
Ianum bifrontem et Sterculum
colit senatus, horreo
tot monstra patrum dicere
et festa Saturni senis.
Absterge, Christe, hoc dedecus!
emitte Gabriel tuum,
agnoscat ut verum deum
errans Iuli caecitas!
Et iam tenemus obsides
fidissimos huius spei,
hic nempe iam regnant duo
apostolorum principes,
alter vocator gentium,
alter cathedram possidens
primam recludit creditas
aeternitatis ianuas.
Discede, adulter Iuppiter,
stupro sororis oblite,
relinque Romam liberam
plebemque iam Christi fuge!
Te Paulus hinc exterminat,
te sanguis exturbat Petri,
tibi id, quod ipse armaveras,
factum Neronis, officit.
Video futurum principem
quandoque, qui servus dei
taetris sacrorum sordibus
servire Romam non sinat,
qui templa claudat vectibus,
valvas eburnas obstruat,
nefasta damnet limina
obdens aenos pessulos.
Tunc plura ab omni sanguine
tandem nitebunt marmora,
stabunt et aera innoxia,
quae nunc habentur idola.'
Hic finis orandi fuit
et finis idem vinculi
carnalis: erupit volens
vocem secutus spiritus.
Vexere corpus subditis
cervicibus quidam partes,
quos mira libertas viri
ambire Christum suaserat.
Repens medullas indoles
adflarat et coegerat
amore sublimis dei
odisse nugas pristinas.
Refrixit ex illo die
cultus deorum turpium:
plebs in sacellis rarior,
Christi ad tribunal curritur.
Sic dimicans Laurentius
non ense praecinxit latus,
hostile sed ferrum retro
torquens in auctorem tulit.
Dum daemon invictum dei
testem lacessit proelio,
perfossus ipse concidit
et stratus aeternum iacet.
Mors illa sancti martyris
mors vera templorum fuit,
tunc Vesta Palladios lares
inpune sensit deseri.
Quidquid Quiritum sueverat
orare simpuvium Numae,
Christi frequentans atria,
hymnis resultat martyrem.
Ipsa et senatus lumina,
quondam luperci aut flamines,
apostolorum et martyrum
exosculantur limina.
Videmus inlustres domos,
sexu ex utroque nobiles,
offerre votis pignera
clarissimorum liberum.
Vittatus olim pontifex
adscitur in signum crucis
acdemque, Laurenti, tuam
Vestalis intrat Claudia.
O ter quaterque et septies
beatus urbis incola,
qui te ac tuorum comminus
sedem celebrat ossuum,
cui propter advolvi licet,
qui fletibus spargit locum,
qui pectus in terram premit,
qui vota fundit murmure!
Nos Vasco Hiberus dividit
binis remotos Alpibus
trans Cottianorum iuga
trans et Pyrenas ninguidos.
Vix fama nota est, abditis
quam plena sanctis Roma sit,
quam dives urbanum solum
sacris sepulcris floreat.
Sed qui caremus his bonis
nec sanguinis vestigia
videre coram possumus,
caelum intuemur eminus.
Sic, sancte Laurenti, tuam
nos passionem quaerimus,
est aula nam duplex tibi,
hic corporis, rorentis polo.
Illic inenarrabili
allectus urbi municeps
aeternae in arce curiae
gestas coronam civicam.
Videor videre inlustribus
gemmis coruscantem virum,
quem Roma caelestis sibi
legit perennem consulem.
Quae sit potestas credita
et muneris quantum datum,
probant Quiritum gaudia,
quibus rogatus adnuis.
Quod quisque supplex postulat,
fert inpetratum prospero,
poscunt, iocantur, indicant,
et tristis haut ullus redit,
ceu praesto semper adsies
tuosque alumnos urbicos
lactante conplexus sinu
paterno amore nutrias.
Hos inter, o Christi decus,
audi poetam rusticum,
cordis fatentem crimina
et facta prodentem sua.
Indignus agnosco et scio,
quem Christus ipse exaudiat,
sed per patronos martyras
potest medellam consequi.
Audi benignus supplicem
Christi reum Prudentium
et servientem corpori
absolve vinclis saeculi!
|