IV. Hymnus in Honorem Sanctorum Decem et Octo Martyrum Caesaraugustanorum

Bis novem noster populus sub uvo
martyrum servat cineres sepulcro,
Caesaraugustam vocitamus urbem,
res cui tanta est.
Plena magnorum domus angelorum
non timet mundi fragilis ruinam
tot sinu gestans simul offerenda
munera Christo.
Cum deus dextram quatiens coruscam
nube subnixus veniet rubente
gentibus iustam positurus aequo
pondere libram,
orbe de magno caput excitata
obviam Christo properanter ibit
civitas quaeque pretiosa portans
dona canistris.
Afra Carthago tua promet ossa,
ore facundo Cypriane doctor,
Corduba Acisclum dabit et Zollum
tresque coronas.
Tu tribus gemmis diadema pulchrum
offeres Christo, genetrix piorum
Tarraco, intexit cui Fructuosus
sutile vinclum.
Nomen hoc gemmae strofio inligatae est,
emicant iuxta lapides gemelli
ardet et splendor parilis duorum
igne corusco.
Parva Felicis decus exhibebit
artubus sanctis locuples Gerunda,
nostra gestabit Calagurris ambos,
quos veneramur.
Barchinon claro Cucufate freta
surget et Paulo speciosa Narbo,
teque, praepollens Arelas, habebit,
sancte Genesi.
Lusitanorum caput oppidorum
urbs adoratae cineres puellae
obviam Christo raplens ad aram
porriget ipsam.
Sanguinem Iusti, cui Pastor hacrct,
ferculum duplex geminumque donum
ferre Conplutum gremio iuvabit
membra duorum.
Ingeret Tingis sua Cassianum,
festa Massylum monumenta regum,
qui cinis gentes domitas coegit.
ad iuga Christi.
Singulis paucae, tribus aut duobus,
forsan et quinis aliquae placebunt
testibus Christi prius hostiarum
pignere functae.
Tu decem sanctos revehes et octo,
Caesaraugusta studiosa Christo,
verticem flavis oleis revincta,
pacis honore.
Sola in occursum numerosiores
martyrum turbas domino parasti,
sola praedives pietate multa
luce frueris.
Vix parens orbis populosa Poeni,
ipsa vix Roma in solio locata
te, decus nostrum, superare in isto
munere digna est.
Omnibus portis sacer inmolatus
sanguis exclusit genus invidorum
daemonum et nigras pepulit tenebras
urbe piata.
Nullus umbrarum latet intus horror;
pulsa nam pestis populum refugit,
Christus in totis habitat plateis,
Christus ubique est.
Martyrum credas patriam coronis
debitam sacris, chorus unde surgens
tendit in caelum niveus togatae
nobilitatis.
Inde, Vincenti, tua palma nata est,
clerus hic tantum peperit triumfum,
hic sacerdotum domus infulata
Valeriorum.
Saevus antiquis quotiens procellis
turbo vexatum tremefecit orbem,
tristior templum rabies in istud
intulit iras.
Nec furor quisquam sine laude nostrum
cessit aut clari vacuus cruoris,
martyrum semper numerus sub omni
grandine crevit.
Nonne, Vincenti, peregri necandus
martyr his tetris tenui notasti
sanguinis rore speciem futuri
morte propinqua?
Hoc colunt cives, velut ipsa membra
caespes includat suus et paterno
servet amplectens tumulo beati
martyris ossa.
Noster est, quamvis procul hinc in urbe
passus ignota dederit sepulcri
gloriam victor prope litus altae
forte Sagynti.
Noster et nostra puer in palestra
arte virtutis fideique olivo
unctus horrendum didicit domare
viribus hostem.
Noverat templo celebres in isto
octies partas deciesque palmas,
laureis doctus patriis eadem
laude cucurrit.
Hic et, Encrati, recubant tuarum
ossa virtutum, quibus efferati
spiritum mundi, violenta virgo,
dedecorasti.
Martyrum nulli remanente vita
contigit terris habitare nostris,
sola tu morti propriae superstes
vivis in orbe.
Vivis ac poenae seriem retexis
carnis et caesae spolium retentans,
taetra quam sulcos habeant amaros
vulnera, narras.
Barbarus tortor latus omne carpsit,
sanguis inpensus, lacerata membra,
pectus abscisa patuit papilla
corde sub ipso.
Iam minus mortis pretium peractae est,
quae venenatos abolens dolores
concitam membris tribuit quietem
fine soporo.
Cruda te longum tenuit cicatrix
et diu venis dolor haesit ardens,
dum putrescentes tenuat medullas
tabidus umor.
Invidus quamvis obitum supremum
persecutoris gladius negarit,
plena te, martyr, tamen ut peremptam
poena coronat.
Vidimus partem iecoris revulsam
ungulis longe iacuisse pressis,
mors habet pallens aliquid tuorum
te quoque viva.
Hunc novum nostrae titulum fruendum
Caesaraugustae dedit ipse Christus,
iuge viventis domus ut dicata
martyris esset.
Ergo ter senis sacra candidatis
dives Optato simul et Luperco
perge conscriptum tibimet senatum
pangere psalmis!
Ede Successum, cane Martialem!
mors et Urbani tibi concinatur,
Iuliam cantus resonet simulque
Quintilianum.
Publium pangat chorus et revolvat,
quale Frontonis fuerit tropaeum,
quid bonus Felix tulerit, quid acer
Caecilianus,
quantus, Evoti, tua bells sanguis
tinxerit, quantus tua, Primitive,
tum tuos vivax recolat triumfos
laus, Apodemi.
Quattuor posthinc superest virorum
nomen extolli renuente metro,
quos Saturninos memorat vocalos
prisca vetustas.
Carminis leges amor aureorum
nominum parvi facit et loquendi
cura de sanctis vitiosa non est
nec rudis umquam.
Plenus est artis modus adnotatas
nominum formas recitare Christo,
quas tenet caeli liber explicandus
tempore iusto.
Octo tunc sanctos recolet decemque
angelus coram patre filioque
urbis unius regimen tenentes
iure sepulcri.
Quin ad antiquum numerum trahetur
ulna post poenae specimen puella
morsque Vincenti, cui sanguis hinc est
fons et honoris
[additis Gaio -- nee enim silendi --
teque, Crementi, quibus incruentum
ferre provenit decus ex secundo
laudis agone.
Ambo confessi dominum steterunt
acriter contra fremitum latronum,
ambo gustarunt leviter saporem
martyriorum].
Haec sub altari sita sempiterno
lapsibus nostris veniam precatur
turba, quam servat procerum creatrix
purpureorum.
Nos pio fletu, date, perluamus
marmorum sulcos, quibus est operta
spes, ut absolvam retinaculorum
vincla meorum.
Sterne te totam generosa sanctis
civitas mecum tumulis, deinde
mox resurgentes animas et artus
tota sequeris.