|
1.
Haec dum in India geruntur,
Graeci milites nuper in colonias a rege deducti circa Bactra orta inter ipsos
seditione defecerant, non tam Alexandro infensi quam metu supplicii. Quippe,
occisis quibusdam popularium, qui validiores erant, arma spectare coeperunt et
Bactriana arce, quae casu neglegentius adservata erat, occupata Barbaros quoque
in societatem defectionis inpulerant. Athenodorus erat princeps eorum, qui
regis quoque nomen adsumpserat, non tam imperii cupidine quam in patriam
revertendi cum iis, qui auctoritatem ipsius sequebantur. Huic Biton quidam
nationis eiusdem, sed ob aemulationem infestus, conparavit insidias,
invitatumque ad epulas per Boxum quendam Bactrianum in convivio occidit.
Postero die, contione advocata Bito ultro insidiatum sibi Athenodorum plerisque
persuaserat; sed aliis suspecta erat fraus Bitonis; et paulatim in plures
coepit manare suspicio. Itaque Graeci milites arma capiunt occisuri Bitonem, si
daretur occasio; ceterum principes eorum iram multitudinis mitigaverunt.
Praeter spem suam Biton, praesenti periculo ereptus, paulo post insidiatus
auctoribus salutis suae: cuius dolo cognito et ipsum conprehenderunt et Boxum.
Ceterum Boxum protinus placuit interfici; Bitonem etiam per cruciatum necari.
Iamque corpori tormenta admovebantur, cum Graeci, incertum ob quam causam,
lymphatis similes ad arma discurrunt. Quorum fremitu exaudito, qui torquere Bitonem
iussi erant, omisere veriti, ne id facere tumultuantium vociferatione
prohiberentur. Ille, sicut nudatus erat, pervenit ad Graecos, et miserabilis
facies supplicio destinati in diversum animos repente mutavit, dimittique eum
iusserunt. Hoc modo poena bis liberatus cum ceteris, qui colonias a rege
adtributas reliquerunt, revertit in patriam. Haec circa Bactra et Scytharum
terminos gesta. Interim regem duarum gentium, de quibus ante dictum est,
C legati adeunt. Omnes curru vehebantur eximia magnitudine corporum, decoro
habitu: lineae vestes intexto auro purpuraque distinctae. Ei se dedere ipsos,
urbes agrosque referebant: per tot aetates inviolatam libertatem illius primum
fidei dicionique permissuros; deos sibi deditionis auctores, non metum, quippe
intactis viribus iugum excipere. Rex
consilio habito deditos in fidem accepit stipendio, quod Arachosiis utraque
natio pensitabat, inposito. Praeterea II milia et D equites imperat; et omnia
oboedienter a Barbaris facta. Invitatis deinde ad epulas legatis gentium
regulisque exornari convivium iussit. C aurei lecti modicis intervallis positi
erant; lectis circumdederat aulaea purpura auroque fulgentia, quidquid aut apud
Persas vetere luxu, aut apud Macedonas nova inmutatione corruptum erat,
confusis utriusque gentis vitiis, in illo convivio ostendens.
2.
Intererat epulis Dioxippus Atheniensis, pugil nobilis, et ob eximiam virtutem
virium iam et regi pernotus et gratus. Invidi
malignique increpabant per seria et ludum saginati corporis sequi inutilem
beluam: cum ipsi proelium inirent, oleo madentem praeparare ventrem epulis.
Eadem igitur in convivio Horratas Macedo iam temulentus exprobrare ei coepit,
et postulare ut, si vir esset, postero die secum ferro decerneret: regem tandem
vel de sua temeritate, vel de illius ignavia iudicaturum. Et a Dioxippo
contemptim militarem eludente ferociam accepta condicio est. Ac postero die
rex, cum etiam acrius certamen exposcerent, quia deterrere non poterat,
destinata exsequi passus est. Ingens vis militum, inter quos erant Graeci,
Dioxippo studebant. Macedo iusta arma sumpserat, aereum clypeum, hastam, quam
sarisam vocant, laeva tenens, dextera lanceam gladioque cinctus, velut cum
pluribus simul dimicaturus. Dioxippus oleo nitens et coronatus laeva puniceum
amiculum, dextra validum nodosumque stipitem praeferebat. Ea ipsa res omnium
animos exspectatione suspenderat: quippe armato congredi nudum dementia, non
temeritas videbatur. Igitur Macedo, haud dubius eminus interfici posse, lanceam
emisit; quam Dioxippus cum exigua corporis declinatione vitasset, antequam ille
hastam transferret in dextram, adsiluit et stipite mediam eam fregit. Amisso
utroque telo Macedo gladium coeperat stringere, quem occupatum conplexu pedibus
repente subductis Dioxippus arietavit in terram, ereptoque gladio pedem super
cervicem iacenti inposuit, stipitem intentans elisurusque eo victum, ni
prohibitus esset a rege. Tristis spectaculi eventus non Macedonibus modo, sed
etiam Alexandro fuit, maxime quia Barbari adfuerant: quippe celebratam
Macedonum fortitudinem ad ludibrium recidisse verebatur. Hinc
ad criminationem invidorum adapertae sunt regis aures. Et post paucos dies
inter epulas aureum poculum ex conposito subducitur; ministrique, quasi
amisissent quod amoverant, regem adeunt. Saepe minus est constantiae in rubore,
quam in culpa. Coniectum oculorum, quibus ut fur destinabatur, Dioxippus ferre
non potuit; et cum excessisset convivio, litteris conscriptis, quae regi
redderentur, ferro se interemit. Graviter mortem eius tulit rex existimans
indignationis esse, non paenitentiae testem, utique postquam falso insimulatum
eum nimium invidorum gaudium ostendit.
1.
Indorum legati dimissi domos paucis post diebus cum donis revertuntur: CCC
erant equites, MXXX currus, quos quadriiugi equi ducebant, lineae vestis
aliquantum, mille scuta Indica et ferri candidi talenta C leonesque rarae
magnitudinis et tigres, utrumque animal ad mansuetudinem domitum; lacertarum
quoque ingentium pelles et dorsa testudinum. Cratero deinde imperat rex, haud
procul amne, per quem erat ipse navigaturus, copias duceret; eos autem, qui
comitari eum solebant, inponit in naves, et in fines Mallorum secundo amne
devehitur. Inde Sabarcas
adiit, validam Indiae gentem, quae populi, non regum imperio regebatur. LX
milia peditum habebant, equitum VI milia; has copias currus D sequebantur. III
duces spectatos virtute bellica elegerant. At, qui in agris erant proximi
flumini, - frequentes autem vicos, maxime in ripa, habebant, - ut videre totum
amnem, qua prospici poterat, navigiis constratum et tot militum arma fulgentia,
territi nova facie deorum exercitum et alium Liberum Patrem, celebre in illis
gentibus nomen, adventare credebant. Hinc militum clamor, hinc remorum pulsus
variaeque nautarum voces hortantium pavidas aures inpleverant. Ergo universi ad
eos, qui in armis erant, currunt furere clamitantes et cum dis proelium
inituros: navigia non posse numerari, quae invictos viros veherent. Tantumque
in exercitum suorum intulere terroris, ut legatos mitterent gentem dedituros.
2. His in fidem acceptis ad alias
deinde gentes quarto die pervenit. Nihilo plus animi his fuit quam ceteris
fuerat. Itaque oppido ibi condito quod Alexandream appellari iusserat, fines
eorum qui Musicani appellantur intravit. Hic de Teriolte satrape, quem
Parapamisadis praefecerat, isdem arguentibus cognovit; multaque avare ac
superbe fecisse convictum interfici iussit. Oxyartes, praetor Bactrianorum, non
absolutus modo, sed etiam iure amoris amplioris imperii donatus est finibus. Musicanis
deinde in dicionem redactis, urbi eorum praesidium inposuit. Inde
Praestos, et ipsam Indiae gentem, perventum est. Porticanus rex erat, qui se
munitae urbi cum magna manu popularium incluserat. Hanc Alexander tertio die,
quam coeperat obsidere, expugnavit. Et Porticanus, cum in arcem confugisset,
legatos de condicione deditionis misit ad regem; sed, antequam adirent eum,
duae turres cum ingenti fragore procederant, per quarum ruinas Macedones
evasere in arcem; qua capta Porticanus cum paucis repugnans occiditur. Diruta
igitur arce et omnibus captivis venundatis, Sambi regis fines ingressus est;
multisque oppidis in fidem acceptis validissimam gentis urbem cuniculo cepit. Barbaris simile monstri visum est rudibus
militarium operum: quippe in media ferme urbe armati terra existebant, nullo
suffossi specus ante vestigio facto. LXXX milia Indorum in ea regione caesa
Clitarchus est auctor multosque captivos sub corona venisse.
3. Rursus Musicani defecerunt: ad
quos opprimendos missus est Pithon, qui captum principem gentis eundemque
defectionis auctorem adduxit ad regem. Quo Alexander in crucem sublato rursus
amnem, in quo classem exspectare se iusserat, repetit. Quarto deinde die,
secundo amne pervenit ad oppidum, quod in regno erat Sambi. Nuper se ille
dediderat; sed oppidani detrectabant imperium et clauserant portas. Quorum
paucitate contempta rex D Agrianos moenia subire iussit et sensim recedentes
elicere extra muros hostem, secuturum profecto, si fugere eos crederet.
Agriani, sicut imperatum erat, lacessito hoste subito terga verterunt. Quos
barbari effuse sequentes in alios, inter quos ipse rex erat, incidunt. Renovato
ergo proelio, ex III milibus barbarorum DC caesi sunt, M capti, ceteri moenibus
urbis inclusi. Sed non, ut prima specie laeta victoria, ita eventu quoque fuit;
quippe Barbari veneno tinxerant gladios: itaque saucii subinde exspirabant, nec
causa tam strenuae mortis excogitari poterat e medicis, cum etiam leves plagae
insanabiles essent. Barbari autem speraverant incautum et temerarium regem
excipi posse, et forte inter promptissimos dimicans intactus evaserat.
Praecipue Ptolomaeus, laevo humero leviter quidem saucius, sed maiore periculo
quam vulnere adfectus, regis sollicitudinem in se converterat. Sanguine
coniunctus erat, et quidam Philippo genitum esse credebant: certe pelice eius
ortum constabat. Idem corporis custos promptissimusque bellator et pacis
artibus quam militiae maior et clarior, modico civilique cultu, liberalis
inprimis adituque facili nihil ex fastu regiae adsumpserat. Ob haec, regi an popularibus carior
esset, dubitari poterat. Tum certe primum expertus suorum animos, adeo ut
fortunam, in quam postea ascendit, in illo periculo Macedones ominati esse
videantur: quippe non levior illis Ptolamaei fuit cura, quam regi. Qui et
proelio et sollicitudine fatigatus cum Ptolomaeo adsideret, lectum, in quo ipse
adquiesceret, iussit inferri. In quem ut se recepit, protinus altior insecutus
est somnus. Ex quo excitatus, per quietem vidisse se exponit speciem draconis
oblatam herbam ferentis ore, quam veneni remedium esse monstrasset; colorem
quoque herbae referebat agniturum, si quis repperisset, adfirmans. Inventam
deinde, - quippe a multis simul erat requisita, - vulneri inposuit; protinusque
dolore finito intra breve spatium cicatrix quoque obducta est. Barbaros ut
prima spes fefellerat, se ipsos urbemque dediderunt. Hinc in proximam gentem
Pataliam perventum est. Rex erat Moeris, qui urbe deserta in montes profugerat.
Itaque Alexander oppido potitur agrosque populatur. Magnae inde praedae actae
sunt pecorum armentorumque, magna vis reperta frumenti. Ducibus deinde sumptis
amnis peritis, defluxit ad insulam medio ferme alveo enatam.
|