|
1.
Nec diu nos moretur quaestio quae rhetorices origo sit. Nam cui dubium est quin
sermonem ab ipsa rerum natura geniti protinus homines acceperint (quod certe
principium est eius rei), huic studium et incrementum dederit utilitas, summam
ratio et exercitatio?
2.
Nec video quare curam dicendi putent quidam inde coepisse, quod ii qui in
discrimen aliquod vocabantur accuratius loqui defendendi sui gratia
instituerint. Haec enim ut honestior causa, ita non utique prior est, cum
praesertim accusatio praecedat defensionem, nisi quis dicet etiam gladium
fabricatum ab eo prius qui ferrum in tutelam sui quam qui in perniciem alterius
compararit.
3.
Initium ergo dicendi dedit natura, initium artis observatio. Homines enim sicut
in medicina, cum viderent alia salubria, alia insalubria, ex observatione eorum
effecerunt artem, ita cum in dicendo alia utilia, alia inutilia deprenderent,
notarunt ea ad imitandum vitandumque, et quaedam secundum rationem eorum
adiecerunt ipsi quoque: haec confirmata sunt usu. Tum quae sciebat
quisque docuit.
4. Cicero quidem initium
orandi conditoribus urbium ac legum latoribus dedit, in quibus fuisse vim
dicendi necesse est: cur tamen hanc primam originem putet non video, cum sint
adhuc quaedam vagae et sine urbibus ac sine legibus gentes, et tamen qui sunt
in iis nati et legationibus fungantur et accusent aliqua atque defendant et
denique alium alio melius loqui credant.
|